De geur van heiligheid rond Paul Polman is nu wel verdwenen

Alhoewel sommige Nederlandse media het deden voorkomen alsof de rebellerende aandeelhouders zich zouden hebben laten leiden door het chauvinistisch sentiment om Unilever Brits te houden, is daar geen enkel bewijs voor. Het commentaar van Polman zelf dat het gekissebis in politiek Den Haag de reden was geweest om de verhuiswagen af te bellen, is hoogstens een deel van de waarheid.

Alles wijst erop dat de aandeelhouders het gewoon geen goede deal vonden. De grote aandeelhouders omdat zij vreesden dat de Nederlandse overheid bezig was om beschermingswallen tegen vijandige overnames op te werpen, waardoor zij in de toekomst mogelijk een lucratieve transactie mis zouden lopen. De kleine omdat zij gedwongen werden hun aandelen tegen een lage prijs van de hand te doen, wanneer de Britse beursnotering van Unilever zou verdwijnen Daar woog het fiscale douceurtje van het schrappen van de dividendbelasting gewoon niet tegenop.

In Londen vond een exemplarisch gevecht plaats tussen de directie en de aandeelhouders, waarbij de eigenaren van Unilever wonnen van de personeelsleden, geheel conform de spelregels van het Angelsaksische aandeelhouderskapitalisme.

‘You can be greedy and still feel good about yourself… You own the company. That’s right, you, the stockholder’, sprak Gordon Gekko de aandeelhoudervergadering van Teldar Paper eens toe in de filmklassieker ‘Wall Street’. Het zijn woorden die ook de aandeelhouders van Unilever kennelijk van harte onderschrijven.

Het gevecht tussen de bedrijfsleiding en de aandeelhouders van Unilever ging uiteindelijk alleen over power en profit. De people en de planet die volgens het Evangelie van Paul Polman een minstens zo belangrijke rol zouden moeten spelen, waren helemaal uit beeld verdwenen. Het lijkt erop dat de missie van Polman om niet alleen naar de aandeelhouders te willen luisteren, zelfs al in 2017 is beeindigd. Toen mislukte de vijandige overname van Kraft-Heinz op het Brits-Nederlandse levensmiddelenconcern en sindsdien is Polman alleen nog bezig om herhaling te voorkomen.

Natuurlijk kan Polman ervan overtuigd zijn dat zonder zijn leiding Unilever heilloos ten onder gaat aan de gretigheid van de aandeelhouders om de duurzaamheidsstrategie in te ruilen voor een iets makkelijker manier om op korte termijn te cashen. Toch kwamen er ook deuken in het imago van Polman zelf als idealistische wereldverbeteraar.

In 2017 verdiende de ceo de vorstelijke beloning vaan 11,6 miljoen euro. Het komende jaar stelde de RvC zelfs een nog hogere uitkering in het vooruitzicht. Analisten rekenden voor dat als Polman in 2018 alle doelstellingen waarmaakt, hij in de tien jaar na zijn aantreden als bestuursvoorzitter in totaal 85 miljoen zou hebben verdiend. Bovendien werd bekend dat hij bijna driehonderd keer meer ontving dan de gemiddelde werknemer van Unilever – waarmee het bedrijf goed is voor de grootste loonkloof in een Nederlandse onderneming.

Polman zelf suggereerde dat geld hem helemaal niks kon schelen. Alleen is dat wat lastig voorstelbaar na het recente bericht in The Times dat hij zich om fiscale redenen als Zwitsers staatsburger heeft laten registreren.

Ook de lobby waarvoor Polman persoonlijk het gesprek aanging met VVD-coryfeeën om de dividendbelasting af te schaffen, verdient geen schoonheidsprijs. Het kan de overtuiging van de overheid zijn geweest dat de vestiging van het hoofdkantoor van Unilever (en Shell) een breekijzer zou vormen voor andere multinationals om na de Brexit naar ons land uit te wijken.

Maar voor het vermoedelijke dreigement van Unilever om in Londen te blijven als de dividendbelasting níet zou worden afgeschaft, moest Nederland wel een hele hoge prijs betalen. De twee miljard euro die Nederland daarvoor in rook wilde laten opgaan, kon op geen enkele manier economisch gerechtvaardigd worden.

Dat Unilever in de afgelopen weken de Britse aandeelhouders geruststelde dat het slechts zou gaan om een papieren verhuizing, bevestigt het beeld dat het fiscale cadeautje voor diezelfde aandeelhouders de enige reden is geweest om de Nederlandse regering massief onder druk te zetten. Het bevorderen van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor buitenlandse bedrijven is een goede zaak, maar alleen als deze bedrijven ook daadwerkelijk een bijdrage leveren aan de reële economie van de BV Nederland en niet enkel profiteren van de gulle bijdrage van de Nederlandse belastingbetaler aan de portemonnee van aandeelhouders. Deze casus maakt duidelijk dat Sinterklaas spelen voor aandeelhouders geen enkele bijdrage levert aan een duurzame binding van bedrijven aan ons land.

Paul Polman heeft talloze internationale prijzen gekregen voor zijn inzet om duurzaamheid hoger op de agenda van het internationale bedrijfsleven te krijgen. Met Polman kreeg maatschappelijk verantwoord ondernemen een gezicht op het hoogste c-level. Dat zijn groene imago steeds meer vervaagt door het beeld van iemand voor wie macht en geld minstens zo belangrijk is als voor ‘gewone’ bedrijfsleiders, zorgt ervoor dat de geur van heiligheid die lange tijd rond Polman hing is .

Dat maakt hem misschien wat menselijker maar geeft ook aan dat voorbeeldig leiderschap anno 2018 meer vraagt dan moedig milieubeleid. Maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat niet meer alleen over groen maar vooral ook over integriteit. En dat lijkt Paul Polman iets minder makkelijk te liggen.