Eén bron is geen bron”, luidt een bekend journalistiek adagium, en dat geldt zeker voor anonieme bronnen. Ook Halbe Zijlstra had zich aan die strenge richtlijn moeten houden.
Imperialistische ambities
Het is heel goed mogelijk dat Shell-topman in een vertrouwelijk gesprek met Halbe Zijlstra zijn zorgen op tafel legde over de imperialistische ambities van Vladimir Poetin.
Shell wil al jaren fors uitbreiden in Rusland. Het helpt dan wel mee dat er enige politieke stabiliteit in de regio bestaat en de Russen geen internationaal gedonder uitlokken door de greep op de buurlanden te versterken. Dat zou de reputatie van Shell kunnen beschadigen en zelfs de kostbare Russische investeringen in gevaar kunnen brengen.
Het bezoek door Van der Veer aan de datsja van Poetin was bedoeld om meer vertrouwen te krijgen dat de Russische leider zich een beetje gedeisd zou houden, zo vertelde de oud-topman in 2015 aan Nieuwsuur. Alhoewel hij in dat interview de kaarten voor zijn borst hield, valt het niet uit te sluiten dat Van der Veer aan de ontmoeting met Poetin in 2006 geen goed gevoel overhield.
Bron geheim houden
Met de vertrouwelijk gedeelde bezorgdheid van Van der Veer zal Halbe Zijlstra stevig in zijn maag hebben rrgezeten. Natuurlijk stond hij te popelen om met de wereld te delen dat de hoogste baas van Shell uit de mond van Poetin zelf had gehoord dat hij droomde van een Groot-Rusland. Maar Van der Veer zal hem bezworen hebben nooit te vertellen wie zijn bron was geweest. Het dient ook niet het belang van Shell om het beeld van Poetin als agressor uit te dragen. Er zijn bedrijven om minder uit Rusland weggejaagd.
Menig journalist heeft stampvoetend de kamer van de hoofdredacteur verlaten omdat een prachtige skoop sneuvelde op het onvermogen om meerdere bronnen te vinden. Ook Zijlstra zal geweten hebben dat zijn verhaal wel wat dun was met een anonieme en oncontroleerbare bron. Daarom verzon hij een list: hij benoemde zichzelf tot bron die met eigen oren de uitspraken van Poetin hoorde. Een kroongetuige.
Boot afhouden van een bekentenis
Het lastige met liegen is dat je al snel niet meer terug kunt. Dus hield Zijlstra zijn mond toen Rutte hem tijdens de formatie vroeg of er nog iets bijzonders was. En zweeg hij toen de Volkskrant in oktober vorig jaar de eerste vraagtekens plaatste bij zijn bezoek aan de datsja van Poetin. Ook bij de slotakte van het Halbe-drama leek de minister alle moeite te doen om de boot af te houden van een bekentenis bij de Volkskrant.
Je hoeft geen ‘House of Cards’ te kijken om te weten dat belastende informatie altijd van pas kan komen voor een politieke tegenstander die een rekening wil vereffenen.
Dat Zijlstra nooit de datsja van Poetin bezocht, moet in veel bredere kring bekend zijn geweest. In een wereld waarin de vrienden van vandaag je vijanden van morgen zijn, loop je met zo’n verhaal altijd tegen de lamp. Alleen door pro-actief met de waarheid naar buiten te gaan, heb je nog enige kans om aan het zwaard van Damocles te ontsnappen.
Het zwarte gat van geschiedenis
De bron die de Volkskrant een handje hielp bij dit verhaal zal wel nooit gevonden worden. Zijlstra had vooraf wél kunnen inschatten dat Van der Veer zich nooit openlijk achter zijn interpretatie van het gesprek met Poetin zou kunnen scharen.
Shell Rusland maakte enkele weken nog bekend de productiecapaciteit binnen vier jaar te willen verdubbelen. Dan helpen berichten niet over een oud-topman die tsaar Vladimir achter de schermen zwart maakt.
Wat Jeroen van der Veer nu precies aan Halbe Zijlstra vertelde, verdwijnt vooralsnog in het zwarte gat van de geschiedenis. Het jokken over het bezoek aan Poetin had Zijlstra misschien nog kunnen overleven.
Ellende besparen
Het ‘frame’ dat het bezoek niet klopte maar de boodschap stond als een huis, werd Zijlstra uiteindelijk fataal, zelfs als hij daarmee de waarheid sprak. Door het journalistieke principe te volgen om niet blind te varen op één bron met eigen belangen had Zijlstra zich veel ellende kunnen besparen.
Foto: ANP Olaf Kraak
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!