Dit zijn de 3 lessen voor communicatie van antropoloog Jitske Kramer

[door Floor Bakhuys Roozeboom]

Wat kunnen organisaties leren van de gewoontes en rituelen van verre volken en inheemse stammen? Die vraag beantwoorden corporate antropologen Jitske Kramer en Danielle Braun in het Managementboek van het Jaar The Corporate Tribe.

Jitske Kramer neemt ons mee in een wereld waarin bedrijven ‘tribes’ zijn, managers ‘chiefs’ heten en de communicatieprof als ‘magiër’ een belangrijke rol te vervullen heeft.

Les 1. Bekijk elk bedrijf als een tribe

‘Wij benaderen elk bedrijf als een tribe met daarbinnen verschillende tribale rollen. Je hebt de ‘elders’ (de oprichters of oudgedienden), die belangrijk zijn voor de historie, kennis en overlevering. Je hebt de ‘chief’ (directeur) en onder-chiefs (managers), die de dagelijkse leiding hebben. De jagers (bijvoorbeeld sales- of innovatiemedewerkers) moeten af en toe een grote buit binnenhalen. Als dat lukt zijn ze de helden van de tribe, maar op dagelijkse basis zijn het de verzamelaars (uitvoeders) die voor de steady nutrition zorgen.’ En de communicatieprof? ‘Dat is de magiër die als functie heeft te verklaren, te vieren, te genezen en te verbinden door verhalen te vertellen. De magiër is dus eigenlijk de verbinder van de tribe.’

Les 2. Zuig de verhalen niet uit je duim

‘En die magiër heeft een belangrijke functie, want de cultuur en dus het betekeniskader van een tribe is voor een groot deel opgebouwd uit verhalen. Scheppingsverhalen uit het verleden, heldenverhalen uit het heden en visioenen voor de toekomst. Het is aan de magiër om die verhalen te vertellen. Maar het punt is: hij kan niet zomaar verhalen gaan verzinnen. Ze moeten een voedingsbodem hebben in de gemeenschappelijke belevingswereld van de tribe. Te vaak zie je nog dat de afdeling communicatie een setje core values of een nieuw mission statement op papier zet, waar medewerkers of klanten zich helemaal niet in herkennen. Een goede magiër luistert naar de verhalen die rondzingen in de tribe, vangt ze, geeft er waar nodig een draai aan en giet ze in de vorm die voor de situatie het meest gepast is.’

Les 3. Weet wanneer welk verhaal op zijn plaats is

‘En vooral dat laatste is dus heel belangrijk: dat het verhaal en de vorm past bij de situatie. Net zoals je bij een begrafenisritueel geen verjaardagsliedje moet gaan zingen, moet je bij een afdeling die net de helft van de collega’s ontslagen heeft zien worden, geen hoera-verhaal gaan ophangen met mooie praatjes over een zonnige toekomst. Dat is op dat moment niet wat ze nodig hebben. In het geval van verlies moet je als magiër ruimte maken voor verhalen van duiding en rouw, maar ook van hoop.

‘Als je als bedrijf iets nieuws wilt creëren, dan heb je juist bravoureverhalen nodig, vol lef en ‘kijk ons eens gaan!’-energie. Hebben de jagers een grote bizon binnengehaald? Dat vraagt om feest, borstgeklop en heldenverhalen. En als er behoefte is aan koersbepaling en herbezinning komen de oude verhalen van de elders goed van pas. Het is aan de magiër om op belangrijke momenten rituelen in te bouwen en verhalen te vertellen. En niet zomaar verhalen, maar de verhalen die de tribe op dat moment nodig heeft.’