Kees Verhoeven (D66): ‘We hebben toch geen publieke omroep om gehoortoestellen te verkopen?’

Zwagerman opperde om lekker oplossingsgericht aan de slag te gaan, en Verhoeven een takenlijstje mee te geven naar Den Haag. Wat is de grootste wens van Persgroep-man Van der Heijden? ‘De cookiewall-discussie moet van tafel!’, zei hij, ‘het fundamentele verschil van mening zit, wannéér je expliciete toestemming moet geven. Het feit an sich dat je een cookiewall hebt, vinden wij perfect. Wij vinden het als uitgeverij niet terecht als je dagelijks geld investeert in het maken van content, dat de toezichthouder je oplegt een consument die op je platform zit, niet meer toe te laten in je winkel, omdat die consument geen specifieke toestemming heeft gegeven voor cookies. Dat gaat een stap te ver.’

Verhoeven was gedurende de gehele discussie bereid om de hand diep in eigen boezem te steken. ‘We zijn in het verleden tekortgeschoten.’ Uiteindelijk hing hij daar wel altijd een ‘maar’ aan vast. Verhoeven: ‘Wat wij verkeerd doen als politiek, is dat we veel beter met het bedrijfsleven moeten kijken, hoe kunnen we nou die politieke doelen, bescherming van burgerrechten, vertalen naar een manier die voor het bedrijfsleven uitvoerbaar is. Ik gebruik de cookiewet vaak als voorbeeld. Dat is het slechtste wat ik in negen jaar gedaan heb, maar de intentie, daar sta ik nog steeds 100 procent achter.’

Verhoevens verwijt aan de sector is dat organisaties (‘ook door IAB vertegenwoordigd’), technieken toepassen, profiling-technieken, om - zonder dat het aan de consument gevraagd werd - bepaalde verdienmodellen mogelijk te maken. Verhoeven: ‘We hebben jarenlang gezegd als overheid, doe aan zelfregulering, doe er wat mee, neem die handschoen op, maar dat is niet gebeurd. Vervolgens komt er een wet. Die pakt slecht uit, dat geef ik graag toe. Maar dat betekent dat er twee dingen moeten gebeuren.'

'We moeten de macht van die megabedrijven op Europees niveau breken. En wat de séctor zou moeten doen is oog hebben voor de zaken die niet wenselijk zijn. Jullie moeten het eerlijke commerciële verhaal erachter vertellen, en niet alleen maar het verhaal dat jullie die data nodig hebben om die consument zo goed te bedienen.’ Verhoeven impliceerde hiermee dat meer openheid en coöperatie van de sector, tot ‘goede (lees: betere) wetgeving’ leidt.

Vervolgens ging Verhoeven er weer met gestrekt been in. ‘Waarom hangen jullie eigenlijk zo enorm aan die gepersonaliseerde advertenties?’ (Rollende ogen bij het panel.) ‘Want ik denk dat er zat alternatieven voor zijn.’ ‘Mag ik daar antwoord op geven?’, vroeg Koopman. Verhoeven: ‘Ja, ik vraag het! Ik denk echt dat het gepersonaliseerde advertentiemodel leidt tot perverse prikkels. Daar moet je als politiek een oplossing voor zoeken (cookiewall, red.) en maken we dingen kapot.’

Perverse prikkels? Wat bedoelde Verhoeven daarmee? ‘De datahonger is de perverse prikkel. Dat je alle data naar binnen probeert te trekken, mensen enorm lang op je site wil houden, want hoe langer je ze op je site houdt, hoe meer geld je verdient.’

Zwagerman vond dat Verhoeven net deed alsof reclame maken een criminele activiteit is. Maar dat liet hij zich niet zeggen. ‘Ik begrijp wel je punt over beeldvorming en reclame, maar crimineel is niet het woord dat ik hier gebruik. Reclame is nodig om bepaalde dingen mogelijk te maken. Daar ben ik niet tegen. Het is een onderdeel van succes. In de commerciële wereld is reclame prima, maar bij de publieke omroep, de PU-BLIE-KE omroep, daar vind ik reclame inderdaad een beetje raar. Ik ben voor een reclamevrije publieke omroep, maar daarmee is reclame maken niet verkeerd.’

Reclamevrije omroep? ‘Totale onzin’, vond Koopman. Verhoeven nam haar het woord direct weer af. Op hoge toon: ‘Waarom wil je een publieke omroep met een verdienmodel hebben? We hebben toch RTL en SBS? Wat er fout is aan reclame op de publieke omroep, is dat je programma’s maakt die worden afgerekend op het aantal mensen dat kijkt. Maar ze moeten worden afgerekend op de vijf kerndoelen die in de mediawet staan. Het is een debiele opdracht voor een publieke omroep om te sturen op kijkcijfers. Dat kan gewoon niet. Laat RTL en SBS de commerciële successen maken en veel reclame-inkomsten krijgen. Maak de publieke omroep onderscheidend.’

Mogen programma’s op de publieke omroep dus geen succes hebben, wilde Koopman weten? Zeker wel, zei Verhoeven, maar ze moeten niet afhankelijk zijn succes, van reclame. ‘Zo’n hybride model is pervers.’ Koopman: ‘Dus een programma als Heel Holland Bakt, waar veel mensen naar kijken, dat hoeft dan dus niet meer?’ Verhoeven: ‘Jawel, maar zonder reclame eromheen!’ Koopman: ‘Maar in welke van de vijf kerndoelen valt Heel Holland Bakt dan?’

Verhoeven: ‘Dat maakt niet uit. Als je een reclamevrije publieke omroep hebt, dan kan je elk programma uitzenden, zonder dat het in een categorie hoeft te vallen, Heel Holland Bakt valt wat mij betreft in geen enkele categorie. Maar als de publieke omroep het maakt, en de mensen vinden het leuk, het is onderscheidend, het zegt iets over Nederland, het laat zien dat bakken leuk is voor heel veel mensen, dan bedient het een doelgroep, maar het moet niet afhankelijk van reclame zijn.’

Daar zag Kooman toch een probleem: ‘Maar stel dat je gehoorapparaten verkoopt, dan vind je rond Heel Holland Bakt een interessant publiek, dat je elders niet bereikt.’ Verhoeven, fel nu: ‘Maar we hebben toch geen publieke omroep om gehoortoestellen te verkopen?’

Verschoor (Hartstichting) gaf zijn invalshoek: ‘Wij hebben onlangs een beroertecampagne gehad. Nou, onze doelgroep zit op NPO1 en die switcht niet, kijkt ook niet naar andere zenders. Met de wet die minister Slob nu aan het voorbereiden is, krijgen wij die doelgroep niet meer te pakken, kunnen we ze niet meer informeren, of we moeten ze informeren via ongelofelijk kostbare kanalen.’ Daarvoor wilde Verhoeven dan wel een suggestie doen. ‘Alle reclame eraf, en de zendtijd die je daarmee bespaart, gebruiken we voor ideële organisaties, maatschappelijke organisaties, die gratis dingen mogen uitzenden.’