Pol Deltour is algemeen secretaris van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ). Ik vraag hem naar zijn mening over de kwaliteit van de voorlichting in België. ‘U belt juist op het goede moment. Wij maken elke vijf jaar een precieze stand van zaken op van het aantal beroepsjournalisten, en hoewel ik het nog niet met honderd procent zekerheid kan zeggen, vrees ik toch voor een forse duik deze keer. Dat neemt jaar na jaar af. Er wordt ook te weinig echt geïnvesteerd in professionalisering van ons vak. Alle aandacht van werkgevers gaat naar de werving van IT’ers.’
Eerste voetbaldivisie
Daar staat ook in België een steeds sterker en professioneler leger van voorlichters tegenover. Voorlichters die door de macht van het getal en de overvolle agenda’s van het krimpend aantal redacteuren steeds hogere eisen durven te stellen. Deltour: ‘Je merkt dat in de praktijk van alledag. Bijvoorbeeld in het feit dat persberichten kant en klaar worden overgenomen, zonder tekst en uitleg. Dat is de beperkte mankracht op redacties. Je merkt het ook aan de toenemende macht van het voorlichtingsapparaat in sommige sectoren. In onze eerste voetbaldivisie bijvoorbeeld. Alle communicatie moet via de woordvoerder verlopen. Rechtstreeks contact tussen journalist en speler of bestuurder lijkt niet meer mogelijk. Alle interviews moeten worden nagelezen. Als je je niet aan de regels houdt, is er geen interview.’
Haat-liefde
Maar ja, what’s new? ‘Die haatliefde verhouding is van alle tijden. We zijn gedoemd om elkaar te blijven ontmoeten.’ En Deltour ziet ook wel de voordelen van de professionalisering van het voorlichtersvak. ‘De hoeveelheid informatie waarover journalisten kunnen beschikken, neemt toe. Helaas geldt dat dan ook voor informatie die wordt gemanipuleerd.’
De beste woordvoerders van België
Ine Van Wymersch van het parket van Brussel mag zich in 2016 de beste Nederlandstalig woordvoerder van België noemen. Volgens de jury – bestaande uit journalisten en overheidsvoorlichters – is Van Wymersch erin geslaagd om in een paar jaar tijd uit te groeien tot het gezicht van het Brusselse parket.’
Beste interviewgever is An Luyten van het Vlaamse Rode Kruis. Volgens de jury praat ze aangenaam en expressief, en gaat ze moeilijke vragen niet uit de weg.
In totaal werden 94 woordvoerders genomineerd.
Een eervolle vermelding ging naar de woordvoerders die zich na de aanslagen van 22 maart in vaak moeilijke omstandigheden hebben ingezet om te blijven communiceren.
Opmerkelijk genoeg is het juist de VVJ die jaarlijks een prijs uitreikt aan de beste Vlaamse woordvoerder. Of eigenlijk twee prijzen, want er gaat ook een beker naar de woordvoerder die de beste interviews geeft. Deltour: ‘We verstaan ons met beroepsvereniging Kortom over de criteria van woordvoering. Het gaat om de toegankelijkheid, de bereikbaarheid, het kunnen schrijven, de mooie stem en het helder en beknopt kunnen vastleggen van zaken.’
Zeer serieus
Over de ambtelijke communicatie heeft Deltour minder te klagen. ‘Ze nemen hun vak zeer serieus. Dat geldt voor het openbaar bestuur, voor nutsbedrijven, maar ook voor aan de overheid gelieerde organisaties zoals het spoor. Men moet daar natuurlijk ook wel professioneel en transparant te werk gaan. Men kan moeilijk met leugen en bedrog de publieke zaak dienen en de journalistiek tegemoet treden.’
Wilde Westen
Hoe anders is dat in de politieke woordvoering in Vlaanderen, aldus Deltour. ‘Dat spel wordt keihard gespeeld. Dat is het Wilde Westen. Tot en met journalisten die publiekelijk te kijk worden gezet door ministers, bij monde van hun woordvoerder of rechtstreeks. Journalisten worden geschoffeerd, persoonlijk aangevallen. Recentelijk nog speelde hier zoiets.’
Rel rond Bart Schols
Deltour refereert aan de rel rond de bekende presentator Bart Schols, die in het interviewprogramma De Afspraak een Vlaamse komiek te veel ruimte gaf om kritiek te leveren op de Vlaamse milieuminister Schauvliege. Vond althans Schauvliege.
Ze reageerde met een fel persbericht waarin zij de methode en aanpak van de reporter aanviel. Eerder al was de presentator door de leiding van de staatsomroep na politieke druk op zijn vingers getikt, na een interview met een gewezen Vlaams Syrië-strijder. Ook hier zou de verslaggever te weinig kritisch zijn geweest, waarop de omroep besloot het interview, inclusief verwijzingen op websites, te verwijderen.
Wederhoor
Deltour: ‘De werkelijke verliezer is hier de hoofdredactie van de omroep, die het voor zijn redacteur zou moeten opnemen. Maar dat een minister zich met de journalistieke aanpak bemoeit en zegt dat Schols wederhoor had moeten plegen en hoe, tja – dat gaat veel te ver. Dat zou in Nederland toch niet zo snel gebeuren, denk ik.’
* Deel 1 uit het dossier België gaat over de beroepsverenigingen.
* Deel 2 uit het dossier België gaat over overheidscommunicatie.
