Een paar jaar geleden vroeg Adformatie me als tafelheer op een debatavond. Het thema van de avond ben ik vergeten. Maar het was vast heel inhoudelijk, leerzaam en urgent. Wel weet ik nog dat Pieter Klok, kersvers hoofdredacteur van de Volkskrant, een van mijn tafelgasten was. Wat hij anders ging doen, vroeg ik hem. Want als je voor de hand liggende vragen wil, moet je bij mij zijn. Ik parafraseer hem noodgedwongen, want het is al een tijdje terug. Maar in het kort: hij wilde dat de krant een wat breder perspectief zou laten zien. Als voorbeeld noemde hij de discussie over 100 of 120 kilometer op ’s lands snelwegen. Veel mensen zijn vóór verhoging van de maximumsnelheid. Die stem moeten we ook in de krant laten horen, aldus Klok.
Ik vond dat een fris en verstandig voornemen.
Helaas is daar na die memorabele avond bitterweinig van terechtgekomen.
Integendeel. De krant die ik al veertig jaar lees, heeft me nog nooit zo eenzijdig geopinieerd als de laatste vijf jaar. De Volkskrant onder Klok heeft zichzelf in een bubbel gemanoeuvreerd. Een rabbit hole van gelijkgeschakelde onvrede tegen het woekerend onkruid van radicaal rechts.
Lovenswaardig natuurlijk, dat er een krachtig tegengeluid klinkt tegen dit kwaadaardig gedachtengoed. Het is een politieke richting die ik verafschuw. En niet alleen de richting, ook de vertegenwoordigers ervan. Mensen die energie krijgen van rancune, haat en vijanddenken moet je mijden als asbest op een winderige dag. Onze samenleving is met deze rabiate schreeuwerds een drassige achterafweg ingeslagen.
Allemaal helemaal waar. Althans in mijn wereld. Maar dat hoeft de krant me niet ook nog eens dagelijks in mijn gezicht te smijten. Niet zo veelvuldig, voorspelbaar en herhaaldelijk. Want ik weet dat al. Ik ben het ermee eens. Ik wil dat de krant mijn blik verruimt. Ik wil een krant die mijn mening verzacht en niet verhardt.
Want voor verharding hebben we radicaal rechts al.
Ik begrijp Klok en de zijnen wel. Het is een logische en natuurlijke reactie. Het hekelen en demoniseren van links, de steeds extremere standpunten, de verhuftering van de politiek… dat leidt ongewild en onbedoeld tot stellingname. De verleiding om een enigszins beschaafd tegengeluid te laten horen is eenvoudigweg te groot. Maar het is zaak om juist niet in dezelfde modderige kuil te vallen waarin je tegenstanders zich verschansen. Domrechts week in week uit domrechts noemen is niet de weg.
Dat moet anders kunnen.
Intelligenter.
Nu is de Volkskant niet het enige medium dat zich – uit pure ijver voor een rechtvaardige samenleving – ingraaft in het eigen gelijk. Het is een trend en het kan nog veel erger. Luister maar eens naar BNN/Vara op radio 1. Wie tussen elf en half twee ’s ochtends afstemt op Hilversum, zou denken dat de wereld alleen nog maar bestaat uit zwaar veronachtzaamde minderheden. De items over draagmoeders met een onvervulde kinderwens, de stiefouders van transgenders met een dubbel paspoort en rubberfetisjisten met een leerachterstand vliegen je om de oren. Het is natuurlijk heel belangrijk om de diversiteit in al zijn glorieuze omvang met het volk te delen. Hulde daarvoor! Maar mag het een beetje minder, denk ik wel eens bij het zoveelste item over het recht om te paaldansen op kinderfeestjes.
In Drenthe waar ik een deel van het jaar woon, is de radio dan al een tijdje uit.
Begrip kweken is het doel. Vervreemding het resultaat.
Misschien is de druk van onderaf te groot, denk ik wel eens. Misschien zijn middelbare witte hoofdredacteuren bang om niet divers of wakker genoeg te zijn. Is louter de aanwezigheid van nieuw jong talent op de redactie reden tot maatschappelijke overgevoeligheid.
Wie zal het zeggen.
Vreemde gedachtesprong misschien, maar ik moest denken aan de nieuwe campagne van team Harris Walz. Daar zijn ze een zeer interessante weg ingeslagen.
In plaats van te hameren op de gruwelen die ons te wachten staan als de vijand aan de macht komt, kaapt Harris de thema’s van de opponent en blaast deze nieuw leven in.
En zo ontstaat een nieuw verhaal en klinkt een positief geluid op onderwerpen die in brede lagen van de bevolking leven. Ineens zijn de vlaggetjes met USA in de zaal geen blijk van benepen nationalisme, maar een energieke uiting van trots.
Briljant.
Ik weet niet wat je daar als hoofdredacteur precies mee moet. Maar ik zou zeggen, probeer eens wat.
Probeer het eens en verras me.
Rocco Mooij is onder de noemer ‘Mooij werkt’, actief op het snijvlak van communicatie en journalistiek.
