Personeelsblad: communicatie-instrument, maar met journalistieke principes

Vinden bedrijfsjournalisten personeelsbladen journalistieke producties en kunnen ze autonoom werken? Deze vragen rezen op naar aanleiding van de conclusies van een inhoudsanalyse naar personeelsbladen, die gepresenteerd zijn op het Congres van de Bedrijfsjournalistiek van Logeion in 2008. Om deze vragen te beantwoorden zijn interviews met zeven mensen gehouden. De functies van de geïnterviewden varieren van (senior) redacteur, eindredacteur, projectmanager, externe consultant, bedrijfsjournalist en tekstschrijver. De resultaten vindt u hier.

Van de geïnterviewden houden drie mensen zich intern met het personeelsblad bezig en vier zijn als externen betrokken bij het personeelsblad. De functies van de geïnterviewden varieren van (senior) redacteur, eindredacteur, projectmanager, externe consultant, bedrijfsjournalist en tekstschrijver.

Zijn personeelsbladen journalistieke producties?
De geïnterviewden zijn het er over eens dat personeelsbladen niet zondermeer als een journalistiek product te betitelen zijn. Ten eerste bestond er tijdens de gesprekken discussie over wat journalistiek nu precies is en of tijdschriften bijvoorbeeld journalistieke producten zijn. Ongeacht de definitie van journalistiek zien de geïnterviewden personeelsbladen niet als een journalistieke product. Personeelsbladen worden namelijk gezien als communicatie-instrumenten en als managementtools. In het verlengde hiervan ligt het feit dat personeelsbladen bladen met een boodschap zijn waar iets mee moet gebeuren. De geïnterviewden vatten deze kenmerken op als onderscheidend van journalistiek. De externe bedrijfsjournalisten voegden er nog aan toe dat anderen vaak bepalen wat er in het personeelsblad komt; met andere woorden, daar hebben zij beperkte of zelfs helemaal geen inspraak in.

Toch zijn de geïnterviewden het erover eens dat het totstandkomingproces van de artikelen en de personeelsbladen opgevat kan worden als journalistiek. Er worden namelijk journalistieke principes zoals hoor en wederhoor toegepast. Daarnaast is het belangrijk dat een bedrijfsjournalist een kritische houding heeft, goed luistert en goed de doelgroep voor ogen heeft.

Ondanks dat personeelsbladen niet te betitelen zijn als journalistieke producten doet dit volgens de geïnterviewden niets af aan de geloofwaardigheid van het blad en worden de bladen gewaardeerd door de lezers. De geïnterviewden zijn het er unaniem over eens dat ze een blad maken dat de doelgroep graag wil lezen.

Kunnen bedrijfsjournalisten autonoom werken?
Ondanks dat anderen vaak bepalen waarover ze moeten schrijven, vinden de geïnterviewden dat ze binnen die kaders kunnen schrijven wat ze willen, mits het in lijn is met de doelstellingen van het blad waar ze voor schrijven. Die doelstellingen zijn allesbepalend en binnen die doelstellingen is er vrijheid. Als iets niet binnen de doelstellingen past, zoals het afbranden van personen, wordt het niet in het blad geplaatst. Dit kan besloten worden door anderen, zoals de hoofdredacteur, maar dit komt zelden voor; meestal beslissen de geïnterviewden dit zelf.

De doelstellingen van het blad zijn dus leidend in de mate van vrijheid van de bedrijfsjournalisten. Echter, doelstellingen variëren in mate van striktheid. Zo is de cultuur van de organisatie bepalend voor het soort doelstellingen die geformuleerd worden; in de ene cultuur worden openheid en transparantie eerder als doelstellingen geopperd dan in de andere cultuur. Dit heeft consequenties voor de manier waarop het personeelsblad wordt gevuld en hoe de artikelen worden geschreven. Andere factoren die een rol spelen bij de doelstellingen zijn de hoofdredacteur en het bladconcept of -formule.

Ondanks dat soms iets niet gepubliceerd wordt omdat het niet bij de doelstellingen van het personeelsblad past of omdat het politiek gevoelig ligt geeft een groot aantal van de geïnterviewden aan dat ze zeker geen spreekbuis zijn van de directie.

Dit artikel is ook verschenen op www.customermedia.nl.