Yournalism: nieuwe perspectieven voor onderzoeksjournalistiek

Krimpende redacties, die ook nog eens onder druk worden gezet door commerciële partijen die in ruil voor adverteer- of investeergelden hun stempel willen zetten op de inhoud van een blad of programma. 

Het is geen rooskleurig beeld wat Bernard Hammelburg en Paul van Liempt schetsen in hun boek “Geen vak voor bange mensen, over journalisten en andere barbaren” dat volgende week woensdag 2 september zal verschijnen.

Ik schreef een boekbespreking voor het volgende nummer van Communicatie.  De ‘vierde macht’ heeft veel van zijn glans verloren. Met dat beeld in het achterhoofd bezocht ik de door de Amsterdamse communicatieclub Welcom georganiseerde bijeenkomst met de intrigerende titel: “Vernieuwing in communicatie - verschuivende dynamieken”. Aandacht voor nieuwe vormen van journalistiek.

Nieuwe kansen voor onderzoeksjournalistiek

Huub Schuijn is de 25-jarige initiatiefnemer van de Startup Yournalism.nl. Yournalism wil meer onderzoeksjournalistiek mogelijk maken. Belangrijk onderzoek, dat problemen ontdekt en duidelijkheid creëert. Welk onderzoek dat wordt, bepaalt het publiek. Op de site staan voorstellen voor onderzoeken. Door te doneren draag je bij aan de uitvoering van dat onderzoek.

Die voorstellen kunnen door iedereen worden ingebracht, dus ook door redacties. Vragen die nu ‘bijna’ voldoende onderzoeksgeld hebben bijeengebracht zijn bijvoorbeeld die van oorlogsverslaggever Arnold Karskens: “Wat gebeurt er nu echt in de conflictgebieden van de wereld?”, of een onderzoek door Edin Mujagic “Hoe werkt de Europese Centrale Bank (ECB) en wat voor gevolgen heeft dit direct voor Europese burgers?”.

In de testfase van een half jaar zijn zo 10 onderzoeksprojecten gerealiseerd die resulteerden in meer dan 20 verschillende publicaties. Yournalism is nu aan het kijken naar mogelijkheden met andere mediaplatforms zoals ThePostOnline, Nu.nl en Oneworld samen te werken en dáár oproepen te plaatsen voor onderzoeksprojecten.

Grassrootsjournalistiek

Een ander hoopvol initiatief is dat van Stan Polman. De website oost-online is bestemd voor de ongeveer 130.000 Amsterdammers die in het oostelijk gedeelte van de hoofdstad worden. De website wordt gemaakt door een groep van ongeveer veertig vrijwilligers, vaak met een professionele achtergrond.

Ruim 40.000 bezoekers kent deze site, met een breed overzicht van alles wat er gebeurt in dit deel van Amsterdam. De directe kosten van de site zijn niet veel hoger dan vijf honderd euro, maar de tijd en energie die Stan Polman er in steekt lijken onbegrensd. De winst voor de vrijwilligers: het opdoen van journalistieke kennis, de opbouw van een netwerk en het beter leren kennen van de buurt.

Inmiddels hebben andere gebieden ook interesse voor de opzet van een vergelijkbare site: Polman biedt hen het raamwerk en de handleiding ervoor om niet aan.

Verdringing van betaald werk?

Natuurlijk blijft het de vraag of een te groot accent op vrijwilligerswerk niet leidt tot verdringing van betaald werk, en daar ging veel van de discussie tijdens de Welcombijeenkomst over. Aan de andere kant resulteren dit soort initiatieven tot een grotere betrokkenheid van mensen bij de journalistiek, en dat zie ik toch vooral als winst: zo ontstaat er een nieuwe bredere vierde macht die misschien krachtiger is dan haar voorganger.