Waarom de transformatie van Diederik Samsom zich tegen hem keert

Door Farah Nobbe

Zelfs mediapsychiater Bram Bakker mocht kortgeleden in het AD z’n zegje doen over de prangende vraag of het wel goed gaat met Diederik Samsom:  ‘Die woede-uitbarstingen zijn een signaal dat hij het niet meer trekt. (…) Mijn advies is duidelijk: stoppen.’

Vergaande maatregelen

De zorgen over het welbevinden van Samsom gaan gelijk op met de vraag of het goed gaat (en goed komt) met de PvdA. Na het samengaan met de VVD heeft de partij haar handtekening gezet onder vergaande maatregelen die maar moeilijk te verteren zijn voor de achterban. Gevolg is dat partij slecht scoort in de peilingen en het rapportcijfer voor Samsoms populariteit gedaald is van een 7,5 naar een 4,4. 

Arrogant mannetje

Wat er politiek gebeurt is duidelijk: de linkse kiezer herkent zich niet in het PvdA beleid en haakt af. Hoe dit op Samsom terugslaat is een tweede. Om erachter te komen hoe iemands uitstraling ervaren wordt, loont het de moeite om te googelen en kijken welke specifieke woorden er in de commentaren oppoppen.

De partijleden hebben het over ‘technocratisch’ en ‘ongeïnspireerd’ beleid. Lees je de reacties op het internet onder artikelen over Samsom, dan zie je woorden als ‘arrogant mannetje’ veel terug komen. Ik vind dat verschil fascinerend omdat ze op verschillen in perceptie duiden.

Echt betrokken?

Als je zegt dat iemand technocratisch en ongeïnspireerd te werk gaat, twijfel je eigenlijk of die persoon hart voor de zaak heeft. Vindt Samsom het wel echt belangrijk? Is hij wel echt betrokken bij de zaak? Waarom staat hij  dan niet meer voor zijn idealen, heeft hij überhaupt nog wel idealen? Er wordt hier dus aan de warmte en intenties van de PvdA leider getwijfeld.

Grote mond

De afgehaakte kiezer gebruikt zoals gezegd onder meer het begrip  ‘arrogant mannetje’ . Veelzeggend hieraan is vooral het woord ‘mannetje’. Dit geeft dat aan dat mensen twijfelen aan de competentie en kracht van de betreffende man. Ze vinden dat hij zichzelf groter voordoet dan dat hij waar kan maken. De teleurgestelde kiezer vindt dat Samsom een grote mond op zet die hij eigenlijk niet waar kan maken. Ze twijfelen aan z’n vermogen om z’n intenties uit te voeren.

Spagaat

Kortom, voor de PvdA leden is Samsom niet warm genoeg en voor de mensen in het land is hij niet competent genoeg. Een aardige spagaat om op te lossen (kom d’r maar in spindoctors!). En dat voor iemand die de afgelopen jaren voortdurend geworsteld heeft met z’n uitstraling. Samsom heeft niet voor niets de afgelopen jaren een heuse transformatie doorgemaakt van ‘wijsneuzerig, opgewonden standje’ naar ‘beheerste leider’. 

Gecontroleerd

Als je beelden van het jonge kamerlid Samsom bekijkt zie je dat hij in een hoger tempo praat en veel beweegt, zowel met z’n hoofd als met z’n lijf. Deze snelle beweeglijkheid lezen we als ‘jong’ en dus niet zo competent. Enige jaren later in de verkiezingsdebatten zien we juist een opvallend onbeweeglijke Samsom; het hoofd bijna stil, de handen weg bij het hoofd. Hij spreekt beduidend langzamer en ziet er gecontroleerd uit. Het publiek reageerde vervolgens goed op zijn optreden; hij werd als rustig, redelijk en eerlijk ervaren.

Haal naar boven

Dat hem dit ook spanning geeft (want immers: waar moet je met al die energie naar toe) merk je doordat hij in zijn zinnen aan het einde een haal naar boven maakt.

Verkiezingsdebat Nederland 1 - 30/08/2012 Hele Uitzending!

Hierdoor krijgt zijn spreken iets geconstrueerds. Alsof hij z’n teksten uitgeschreven heeft, met een rood pennetje de pauzes gearceerd heeft, en die vervolgens netjes uitvoert.

Woede-uitbarsting

Nu, 2,5 jaar na de verandering van ‘junior’ naar ‘senior’, begint de transformatie toch wat tegen hem te werken. Als je naar z’n recente mediaoptredens en speeches kijkt  zie je toch iemand die een soort concept van z’n persoonlijke presentatie heeft gemaakt. Kijk even naar het volgende interview dat plaatsvond naar aanleiding van een interview met de Telegraaf waarin hij volgens de journalisten een woede-uitbarsting had.

Samsom verbaasd over Telegraaf-aanval - RTL NIEUWS

Bij de kritische vragen van de journalist zien we hoge wenkbrauwen, een voortdurende lichte glimlach en een relativerende toon. Terwijl je aan de spierspanning en iets vertraagde reactiesnelheid ziet dat hij eigenlijk niet rustig en relativerend is. Maar hij wil wel zo overkomen. Ook in Samsoms optreden op het recente partijcongres zie je hoe binnenkant en buitenkant niet gelijk op gaan.  Bij de speech op het PvdA congres zien we een spreker die meer met bezig is met zichzelf en zijn verhaal en hoe of dat overkomt, dan met z’n publiek.

Congrestoespraak Diederik Samsom

Je ziet dat hoe hard hij moet werken om controle te houden over de vorm. Hij wiebelt bijvoorbeeld heen en weer op z’n benen. Geen ramp op zich, maar wel een teken van interne spanning. De storytelling die door de speech heen vervlochten komt slecht geacteerd over en Samsoms spierspanning is te hoog. Door de zorg over het concept lukt het hem niet echt om zich te verbinden met z’n verhaal en vooral z’n publiek.

Olifant

Wat zou nu de eindconclusie over Samsoms uitstraling kunnen zijn?  In de speech die Samsom op het laatste partijcongres geeft zegt hij het volgende: “Alle adviseurs zeggen dat ik deze enorme olifant in de zaal niet moet benoemen, maar laten we dat toch maar even doen…”
Goed plan. Laat ik de olifant dan ook maar benoemen: iedereen ziet dat Asscher dat beter kan. 

Farah Nobbe is mede-eigenaar van Nobbe Mieras trainingen