Tekst: Martijn de Groot, communicatieadviseur
Communicatie is het overbrengen van een boodschap naar een persoon of doelgroep – met een maximaal rendement en een minimaal verlies onderweg. Je kunt er van alles aan toevoegen – het beoogde effect, het innovatieve karakter, de gemeenschappelijke betekenis die eruit ontstaat, de noodzakelijke feedback en ga zo maar door. Maar dan maak je dingen ingewikkelder dan ze zijn en dat moet juist een communicatiespecialist niet doen. Helaas handelt niet iedereen daar naar. Bijvoorbeeld de Gemeente Amsterdam, die met een recente mail om een communicatiemedewerker te werven, de plank volledig missloeg.
Ik heb al eens eerder naar adem staan happen bij een gewrocht van de hoofdstedelijke communicatie. Deels uit vermoeidheid, want zo’n advertentie lezen is tijdrovend. Het zijn lappen tekst, alsof er een soort omgekeerde nudging wordt beoogd: zoveel mogelijk potentiële kandidaten verleiden om af te haken, zodat alleen degenen met een onverwoestbaar uithoudingsvermogen overblijven. Maar het was ook oprechte verwondering. Een personeelsadvertentie, dacht ik altijd, is de plek waar je je als werkgever van je beste kant laat zien: helder, to the point, aantrekkelijk. Nou, daar kan je dus heel anders over denken. Of misschien denken ze bij de gemeente Amsterdam wel dat dit hun beste kant is, maar dan is er ècht iets mis.
‘Moderne overheid’ geeft houvast
De gezochte ‘Medior communicatieadviseur Innovatie’ – diegene met dat onverwoestbare uithoudingsvermogen – wordt volgens de advertentie samen met twee anderen verantwoordelijk voor zowel interne als externe communicatie van ‘het CTO Innovatieteam’. Wat CTO betekent komt de kandidaat niet te weten. Misschien als hij of zij daar eenmaal werkt, maar niet in dit bericht.
Wel is dus duidelijk dat bij de Gemeente Amsterdam drie communicatiemedewerkers bezig zijn om dit geheimzinnige team te helpen zijn boodschappen over te brengen. En ook dat dit drietal ‘strategisch adviseert’ over ‘hoe om te gaan met innovatie en de fysieke, sociale en economische impact door effectiever werken te demonstreren en uit te dragen binnen de gemeente.’ Een zware taak, zo te zien, maar gelukkig gaat het bij deze drie alleen om de communicatie.
Het eigenlijke werk zal dus waarschijnlijk worden gedaan door bijvoorbeeld dertig mensen. Dat is best veel, dus is het ‘CTO Innovatieteam’ opgedeeld in twee afdelingen, licht de advertentie toe: Stedelijke Innovatie en Innovatie Transformatie (onder andere Moderne Overheid’). Er is dus binnen het team dat adviseert over ‘hoe om te gaan met innovatie en de fysieke, sociale en economische impact,’ weer een team dat zich toelegt op de gedaanteverwisseling van vernieuwing. Of misschien op de vernieuwing van de gedaanteverwisseling – wie zal het zeggen? De kandidaat weet het niet, maar gelukkig geeft de toevoeging ‘moderne overheid’ in zoverre houvast dat hij of zij niet hoeft te gaan communiceren over een ouderwetse, versleten of achterhaalde overheid.
Communicatieve darkroom
Dat wordt een moeilijk sollicitatiegesprek straks, waarin de Amsterdammers vooral aan de dappere nieuwkomer moeten gaan uitleggen... eerst natuurlijk wat CTO betekent en hoe om te gaan met ja, eh... dat. En vervolgens wat ze nu eigenlijk doen.
Als er tenminste iemand komt opdagen voor zo’n gesprek. Want je zou zeggen: dat gaat niet gebeuren. Wie gaat zich nou vrijwillig melden om mee te mogen doen in een gezelschap dat meer weg heeft van een communicatieve darkroom dan van een club van heldere doeners? Zo eenvoudig is het helaas niet. Op iedere vacature reageren mensen in wie het vuur door de beschrijving is aangewakkerd of mensen die gewoon om een baan verlegen zitten omdat ze simpelweg de kost moeten verdienen.
Uit de eerste categorie verwacht ik weinig reacties, maar uit de tweede kunnen nog best veel kandidaten komen. Dat zullen dan vooral mensen zijn met talent voor het onnavolgbaar aaneenrijgen van abstracties. Als ze dat kunstje goed vertonen en daarbij een gezicht trekken alsof ze zelf snappen wat ze bedoelen zullen de leden van de sollicitatiecommissie al gauw soortgenoten in hen herkennen waarbij ze zich veilig voelen.
En zo wordt een communicatieteam dat met zijn advertentie een brevet van onvermogen heeft afgeleverd, niet voor straf verbannen naar de veegploeg van de gemeentereiniging, maar beloond met uitbreiding zodat het zijn hocuspocuspraktijken met nieuwe energie kan voortzetten. Wat is er geworden van het communicatievak?
"Je maakt een analyse van de communicatieopgave, je trekt conclusie voor inzet en ontwikkeling van communicatiemiddelen en werkwijzen, voorstel doen en uitvoeren."