Komt het omdat het nieuwe seizoen van Wie is de Mol? flink op stoom is? Het motto ‘Niets is wat het lijkt’ is namelijk behoorlijk actueel gebleken de afgelopen weken. 2014 werd afgetrapt met het – al oude – fotogeintje van ‘Europa net na 00:00’. Dat het hartstikke bewolkt was en bovendien nog regende ook, waren velen alweer vergeten de eerste dagen van het nieuwe jaar. De satellietfoto van een onberispelijk zichtbaar Europa met lichtjes werd gul gedeeld.
In de tweede week van januari was er veel aandacht voor KLM-webcare, dat op soepele wijze een vraag in ‘straattaal’via Facebook met eenzelfde toon antwoordde. In de loop van de dag kwam de discussie op gang of het allemaal wel zo spontaan was als het in eerste instantie leek. Maar in een blog dat vrijdag 17 januari werd gepubliceerd, ontkende KLM dit. Althans, Marie Louise Vieira stelde dat het geen vooropgezet plan was.
En toen eindigde de derde week van januari met een veelgedeelde foto van een jongetje in Syrië dat tussen de graven van zijn ouders lag te slapen. Mis. De foto bleek in scène gezet. Niet eens vanuit Syrië en niet eens met Syrië als onderwerp, maar als onderdeel van een project van fotograaf Abdul Aziz al Otaibi, aldus Harald Doornbos in een blog. Vervolgens gingen ánderen met de foto aan de haal, eerst vanuit jihadistische kant. Waarna het ook vanuit mensenrechten-perspectief een snaar raakte bij mensen. Het leidde tot een bekende fase: borstgeklop door sommigen die de hoax ‘doorhadden’ en ongemakkelijke reacties van mensen die ‘er waren ingetrapt’.
De rode draad van deze drie voorbeelden is dat ze laten zien dat we sommige zaken te 'mooi' vinden om níet waar te zijn. We zien iets voorbijkomen en het past in ons beeld: van een overrompelend begin van 2014, van een bedrijf dat écht weet hoe je webcare moet bedrijven, van een oorlog die maar doorgaat ondanks al het leed dat het veroorzaakt. En omdat het zo goed aansluit, willen we dat gevoel delen met mensen: 'Zie je wel!' Begrijpelijk. Maar ook verontrustend. Want het laat zien hoe bevattelijk we zijn voor beïnvloeding.
Naar aanleiding van het laatste voorbeeld kwam in de reacties na de ‘ontmaskering’ van de hoax ook naar voren dat het goed was voor ‘de discussie’. Ik vraag me dat eerlijk gezegd af. Aannemelijker lijkt het me dat voor- en tegenstanders alleen maar meer volharden in hun standpunt. En daarmee komen we uiteindelijk ook op iets verontrustends bij hoaxes: er zullen altijd mensen zijn die blijven geloven in het sprookje van de hoax. Zelfs nadat ze zijn geconfronteerd met de waarheid achter de hoax. Bij een Nieuwsjaarsnachtfoto is dat niet zo erg. Maar het kan maar zo zijn dat het wat minder onschuldig wordt dan vuurwerk op een heldere nacht.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!