Is thuiswerken de toekomst?

Thuiswerken was tot voor kort een recht voor slechts een klein aantal werknemers. In Nederland werkte vorig jaar 39 procent van alle werkenden thuis. Het merendeel deed dat incidenteel en vaak niet op een vaste dag, bleek al uit onderzoek van CBS. Overheidsbestuurders, managers ICT en beleidsadviseurs werkten van alle beroepsgroepen het meest thuis.

Door de crisis komt de digitalisering in een stroomversnelling. Een derde van de thuiswerkers gaat straks liever helemaal niet meer naar kantoor en ruim de helft van de thuiswerkers denkt inmiddels dat hun bedrijf prima kan functioneren met permanent thuiswerkend personeel, concludeert het Amsterdamse software-adviesbureau Capterra op basis van onderzoek dat gehouden werd onder 4600 thuiswerkers van over de hele wereld. 

Toch brengt thuiswerken de nodige nadelen met zich mee. Het praatje bij het koffieapparaat wordt gemist. Bijna 60 procent geeft aan zijn collega’s te missen. Ook missen we de verandering in omgeving. Voor 13 procent van de Nederlandse thuistypers is eenzaamheid een reden om weer naar kantoor te willen.

Dat bleek ook uit onderzoek van Dutch Digital Agencies, de Nederlandse branchevereniging voor digitale bureaus. Daar is het aantal werknemers dat zich alleen voelt nog veel groter: maar liefst 83% voelt zich eenzaam. 'Er worden verschillende maatregelen genomen om die eenzaamheid zoveel mogelijk te ondervangen. Veel bureaus hebben wekelijkse meetings en 1-op-1 coaching, een care team of health coach, virtuele borrels en lunches, foto challenge van de werkplekken en los van de dagelijkse stand ups ook aandacht voor persoonlijke situaties', stelt Annemieke Deering van DDA.

Michiel van Delden is managing partner bij Involve, dat gespecialiseerd is in interne communicatie. De twintig medewerkers werken al 25 jaar vanuit huis. Wat de rest van Nederland nu meemaakt, is voor hun dus gesneden koek. 'We zien elkaar 1 keer per maand', zegt Van Delden. 'Alleen nu natuurlijk even niet. Waarom we al zo lang vanuit huis werken? Nou, omdat het kan', klinkt het droog. 'Er was nooit de behoefte om op kantoor te zitten, dus dit is gewoon altijd het model geweest.'

Lees ook: Waarom online vergaderen via video je zo uitput

Van Delden zegt dat hij tijdens de crisis toch wel vaker geluiden om zich heen hoort dat het zeldzame moment van samenkomen nu nog meer gemist wordt. 'We hebben laatst een pupquiz georganiseerd, toen zijn mensen anderhalf uur blijven hangen. Dat was niet voor niets. Het gaat hartstikke goed en het is leuk, maar aan de andere kant vallen de momenten die je normaalgesproken als collega's hebt weg; zo zijn er zijn geen lunchpauzes om bij te praten. En je mist de momenten om elkaar even te knuffelen, het fysieke.'

Een andere uitdaging van het thuiswerken blijft de communicatie. Een kwart van de respondenten van het onderzoek van Capterra vindt het moeilijk om contact te onderhouden met klanten. Ook valt aan de interne communicatie bij werken op afstand veel te verbeteren. ‘Slechts’ 37 procent van de MBK’ers heeft richtlijnen opgesteld voor online communicatie. 

Van Delden benadrukt - hoe kan het ook anders met zijn achtergrond - hoe belangrijk (interne) communicatie is, juist als het om thuiswerken gaat. 'Bij opdrachtgevers zien we dat die gewenning ook wel heel snel gegaan is. Eerst was het een beetje een gehandicapte vorm van communicatie, maar dat is er nu -  na zeven weken - wel vanaf gevallen. Wat we wel merken is dat de interne communicatiemiddelen nu veel meer aandacht krijgen. Kanalen die niet zo goed ontwikkeld waren, zoals een krakkemikkig intranet, staan nu meer in de belangstelling en dus moet dat worden verbeterd. Met thuiswerken ontstaat de behoefte om meer engagement te creëren en de behoefte aan meer interactie.'

Hoe je het ook wendt of keert: zelfs te midden van een wereldwijde crisis rapporteren werknemers een hogere productiviteit en hogere werktevredenheid, wat zich uiteindelijk vertaalt in een enorme winstgevendheid voor hun werkgevers, meldt Forbes. Nederlands onderzoek nuanceert dat een beetje. Maar de drastische toename van thuiswerken veroorzaakt door de COVID-19-pandemie heeft de productiviteit van het personeel in Nederland in ieder geval 'niet significant geschaad', stelt Towers Watson, een wereldwijd adviesbureau.

In een peiling onder ruim 100 Nederlandse bedrijven zei 12 procent van de werkgevers dat nieuwe werkregelingen de productiviteit hebben verhoogd, 12 procent zei dat er geen verandering was opgetreden, terwijl 38 procent aangaf dat er slechts een kleine negatieve impact was op de productiviteit. 

Lees ook: Medewerkers Twitter mogen 'voor altijd' thuiswerken

Angel Hoover, Head of Benelux bij Willis Towers Watson: 'De pandemie heeft ons gedwongen tot een enorm experiment om thuis te werken, en veel werkgevers zijn opgelucht over hoe goed de productiviteit van het personeel is gebleven of zelfs gestegen. Technologie zoals snel breedband is een enorme factor geweest en werknemers zijn snel overgestapt op tools zoals videoconferencing.'

Slechts 11% van de werknemers wereldwijd werkte tot nu toe altijd op afstand, maar dat percentage stijgt in rap tempo. Als veel mensen het prettig vinden om vanuit huis te werken en het management ziet dat de productiviteit er niet onder te lijden heeft, zal daar in de toekomst steeds vaker voor gekozen worden. 

Gartner, een wereldwijd onderzoeks- en adviesbureau in de informatietechnologie-sector, voorspelt dat Generatie Z die trend steeds meer zal afdwingen. Generatie Z, ofwel 'Gen Z' is de generatie die tussen 1995 en 2010 geboren is. Zij worden beschouwd als de echte digital natives. Deze jongeren werken al hun hele leven digitaal samen en voor hen is niet persoonlijk contact maar digitaal contact de norm. Omdat die generatie liever op afstand werkt, is de kans nog groter dat thuiswerken op den duur de norm wordt. 

Of fulltime thuiswerken de toekomst is? Van Delden: 'Mensen zullen zeker steeds meer thuis blijven werken, het wordt normaler, maar niet normáál. Ik denk dat mensen daar gek van worden. De trend van de afgelopen tijd is toch wel dat er juist ook waarde wordt gehecht aan met elkaar in een ruimte zitten en samen iets doen. Een van de principes van agile werken is dat je samen zit. Vroeger had niemand het daarover, maar je ziet nu dat er steeds meer waarde aan wordt gehecht.'

Van Delden signaleert dat de manier van werken in het algemeen steeds flexibeler wordt. 'Dat dwangmatige is aan het weggaan, mensen vertrouwen elkaar steeds meer en 9 tot 5 hoeft niet meer zo. Maar de behoefte aan samen dingen doen is wel heel sterk. En dan heb ik het niet over die enorme kantoortuinen, maar meer in kleinere groepjes.'

Hoover: 'Goede werkgevers denken na over manieren om hun personeel te helpen de pandemie te doorstaan, door betere communicatie, flexibeler werken en verbeteringen in de secundaire arbeidsvoorwaarden. Dit is een baanbrekend leiderschapsmoment voor veel bedrijven. Degenen die hun mensen op de eerste plaats zetten, zullen het best gepositioneerd zijn om uit de crisis te komen met een hoger welzijn en betrokkenheid van werknemers, die essentieel zullen zijn voor het toekomstige succes van elk bedrijf.'

Ook Van Delden pleit voor persoonlijke aandacht. ‘Juist als je alleen contact hebt via een scherm is het heel belangrijk om persoonlijke vragen te stellen en vaker naar iemand te informeren. Ook als leidinggevende. Op kantoor is het iets wat je terloops doet, maar online schiet het persoonlijke erbij in. Dat moet je dus ook echt inplannen. Zelf lopen we elke week het team langs: wie hebben allemaal gesproken? Waar moeten we extra aandacht aan besteden? Dat doen we nu nog meer tijdens de crisis, omdat mensen nu echt helemaal alleen zitten. En omdat we beter op elkaar letten, gaan er eerder alarmbellen af.'