Deze week was Anna Noyons, medeoprichter van social design studio Ink, curator van Random Pic(k) Of The Day For A Week. Vijf dagen lang deelde zij haar inspiratie op de Facebook-pagina van Nils Adriaans (één bijdrage per dag).
Noyons over haar week: 'Everything is designed and therefore design is everything. Als ontwerper ben je constructief ontevreden met de status quo. Alles kan altijd beter. Als social designer houd je je niet alleen bezig met objecten en spullen, maar met de hele maatschappij. Dat kan soms ook overweldigend zijn, want alles is in principe interessant, alles is inspiratie. Maar dat is tegelijk ook de reden dat ik ontwerper ben geworden en waarom dit vak zo goed bij mij past. Ik vínd ook bijna alles interessant. Vooral mensen en de wonderlijke dingen die we doen en uitvinden.
Gevraagd naar 5 dingen die mij inspireren was het dan ook moeilijk kiezen. Maar daar gaan we!'
Hier haar 5 pic(k)s:
1. Designing Design by Kenya Hara - en de verwondering over het alledaagse
'De meesten kennen Kenya Hara als de artdirector van de Japanse retailketen Muji. Hij is begonnen als grafisch ontwerper, maar heeft zich later steeds meer ontwikkeld als iemand die cureert, nadenkt en schrijft over design, naast zijn ontwerpwerk.
Ik ben een ongelofelijke bewonderaar van van hem, omdat alles dat hij doet en maakt zorgvuldig, smaakvol, intelligent, bescheiden en spannend tegelijk is. Hij vertegenwoordigt voor mij ook een generatie moderne Japanse ontwerpers en architecten - zoals Tadao Ando, Nendo en Ryue Nishizawa - die de poëzie van het dagelijks leven op geniale wijze weten vorm te geven en een enorme impact hebben gehad op onze hedendaagse esthetiek.
Het boek Designing Design is het boek dat ik opensla, als ikzelf op zoek ben naar inspiratie. Mijn favoriete hoofdstuk gaat over het herontwerpen van extreem dagelijkse dingen. Hara nodigde 32 Japanse ontwerpers uit om iets dat wij allemaal heel goed kennen en daarom niet meer goed zien - een toiletrol, macaroni, een doosje lucifers - te her-ontwerpen. Door jezelf te dwingen opnieuw naar iets te kijken alsof je het voor het eerst ziet - wat eigenlijk altijd nodig is wanneer je gaat ontwerpen - kan je je weer verwonderen over de extreme complexiteit die achter onze meest dagelijkse dingen schuilt. Making the known unknown, noemt hij het.
Zo komt Shigeru Ban erop om de toiletrol een vierkante in plaats van ronde kern te geven. Door de kleine frictie die dat oplevert, zouden mensen wel eens wereldwijd veel minder toiletpapier kunnen gaan gebruiken. En het stapelt een stuk beter.
Social design gaat ook vaak over het verbeteren van hele dagelijkse dingen. Dingen die we al bijna niet meer zien omdat ze zo vanzelfsprekend onderdeel zijn van onze maatschappij. Maar wel - vaak impliciet - een grote impact hebben op ons dagelijks leven.'
2. Ik ben een kwantum-groupie
'Ik ben een kwantum-groupie. Een briljante term die ik voor het eerste tegenkwam in een artikel in de Groene Amsterdammer, geschreven door Sanne Bloemink. Al sinds de middelbare school houd ik ontzettend van wis- en natuurkunde. Ik vind het zo prachtig dat bijna alle complexe dingen om ons heen kunnen worden beschreven door een paar zeer elegante en simpele formules. Die wij mensen ook nog eens ontcijferd hebben.
Volgens de wetenschap is kwantumfysica de grootste revolutie van onze tijd. Het heeft de manier waarop we naar materie kijken volledig veranderd en beschrijft het gedrag - de eigenschappen - van deeltjes in plaats van de deeltjes zelf, op een niveau waarop we ze niet meer kunnen waarnemen. En dan blijken die deeltjes de meest wonderlijke eigenschappen te hebben; ze kunnen bijvoorbeeld tegelijkertijd hier en daar zijn. En deeltjes die elkaar ooit zijn tegengekomen, behouden een innige band met elkaar ook al zijn de door tijd en ruimte gescheiden. De kwantumtheorie gaat uit van de relativiteit van eigenschappen van deeltjes in plaats van de deeltjes zelf, dat wil zeggen dat eigenschappen van objecten alleen maar bestaan in relatie tot elkaar. Net zoals je op de aarde rechtop kunt staan en tegelijkertijd ondersteboven, geplakt aan de aardbol.
De kwantumtheorie gaat op filosofisch niveau ook over de vraag of de vrije wil bestaat of dat ons universum volledig is bepaald door natuurkundige wetten en dus fundamenteel deterministisch is. Voor veel mensen een heel onbevredigend idee, maar ikzelf word er altijd wel rustig van. Net zoals van de theorie van alles - waarvoor de snaartheorie in aanmerking komt - en waarvan de wetenschap belooft dat we heel dichtbij haar bewijs zijn.
Ik ben een groupie, en dus geen professional. Ik snap maar de helft - denk ik - van wat ik lees in populair wetenschappelijke tijdschriften en boeken. Maar in tijden als de onze, waarin op heel concrete, zichtbare schaal zulke overweldigende dingen om ons heen gebeuren (een pandemie, oorlog, klimaatverandering), is af en toe afdalen naar het niveau van de kwantumtheorie als Alice in Wonderland door haar konijnenhol een troostende en prikkelende exercitie.'
3. Instagram activisme - We hebben een omgeving gecreëerd die niet per se goed voor ons zorgt, maar tegelijkertijd ook enorm inspireert
'Net zoals iedereen heb ik een haat-liefde verhouding met social media. Ik delete die app om de dag om hem de volgende dag weer te installeren. Het illustreert iets heel fundamenteels aan deze tijd en aan ons vak: ontwerpers zijn te goed geworden in begrijpen hoe mensen werken.
We kunnen mensen en hun gedrag ‘hacken’ en dingen laten doen die ze/we eigenlijk niet eens wíllen doen. Zoals 4 uur per dag op een app scrollen. Of meer eten dan goed voor ons is. Dingen kopen die we niet nodig hebben. Of eten bestellen in plaats van koken. We hebben een omgeving gecreëerd die niet per se goed voor ons zorgt. Dat vraag heel veel van ons en onze zelfdiscipline.
Een aantal jaar geleden woonde ik een lezing bij van Yuval Noah Harari waarin hij zei: ‘Algoritmes kennen jou beter dan jijzelf. Het is van enorm belang je eigen leven te leren leiden of het zal volledig voor je worden geleid.’ Wie mij daarin inspireert is Tristan Harris. Hij denkt na over de ethiek van wat heet ‘persuasive technology’ zogenaamde verleidelijke technologie. Hoe ver mogen we daarin gaan? Met zijn Center for Humane Technology probeert hij een antwoord te formuleren op de negatieve invloed van de grote tech-bedrijven op ons dagelijks leven.
Want er is natuurlijk een andere kant. Social media inspireren mij ook enorm. Het is een explosie aan creativiteit en geeft heel veel mensen een platform om te creëren, verbinden en hun verhaal te vertellen. De meest obscure niches vormen via social media een wereldwijde community.
Dat maakt de wereld inclusiever, omdat mensen een podium vinden en zo moedig zijn erop te gaan staan en hun perspectief met ons te delen. De afgelopen jaren hebben we grote inclusiviteitsbewegingen als #blacklivesmatter en #metoo echt zien ontstaan en versnellen door social media.
Mensen die ik volg en die mij inspireren zijn bijvoorbeeld Chanel Matil Lodik (op instagram als @marketingvrouw) die veel post over anti-racisme, diversiteit en inclusie - vanuit haar eigen ervaring en heel veel kennis (ze schreef ook Het antiracismehandboek, wat een enorme aanrader is). Maar ook Lotte van Eijk @lovaeij en de Amerikaanse @wheelchair_rapunzel.
Door Tristan Harris ben ik wel veel zorgvuldiger geworden in wie ik volg en cureer ik mijn feed. Omdat ik weet dat het algoritme je het liefst alleen maar dingen laat zien die je toch al vindt. Dus ga ik vaak op zoek naar nieuwe perspectieven en volg ik vooral partijen die ik nooit zou stemmen. Zo hoop ik het algoritme dan toch te slim af te zijn.'
4. De buurt - Hoe ontwerp je voor gezondheid? Tegen eenzaamheid?
'De afgelopen tijd houd ik me veel bezig met het concept ‘de buurt’. De plek waar ons dagelijks leven zich echt afspeelt, zeker sinds corona en het toegenomen thuiswerken. Er zijn eigenlijk nog maar twee schalen echt relevant: de buurt en de rest van de wereld, waar je via je smartphone constant mee in verbinding staat, heen reist en je eten, kleding en pakketjes vandaan worden bezorgd. Alles daar tussenin vervaagt.
Hoe creëren we met de kennis en technologie van vandaag buurten, die goed voor ons zorgen? Die echt inclusief, divers en duurzaam zijn. Binnen de architectuur en stedenbouw gaat het meestal óf over gebouwen, óf over steden. Maar daartussen mist een schakel. Iets dat we zijn kwijtgeraakt toen we het dorp verlieten.
Met de huidige bouwdrift, geloof ik dat het extreem relevant is om hierover na te denken. Omdat de buurt een schaal is, die menselijk is. Een schaal waarop gemeenschap kan worden ervaren en mensen elkaar wel of niet kunnen kennen. Een schaal groot genoeg om dingen te kunnen delen (spullen) en genereren (groene energie). Een schaal waarop welzijn voor een groot deel wordt bepaald.
Met Ink werken we nu aan een aantal projecten op het niveau van de buurt en verzamelen we kennis over menselijk gedrag en de toekomst van bouwen. Ik zie dat het perspectief van social designers hierin heel veel kan bijdragen. Hoe ontwerp je voor gezondheid? Tegen eenzaamheid? Voor sociale cohesie? Ik ben dus geïnspireerd door wijken waar dit al goed werkt. Zoals de Bijlmer. Ooit het voorbeeld van een mislukt Utopia, maar inmiddels een buurt die zichzelf ontwikkelt - en waar mensen zich mee identificeren. Maar op een heel andere manier dan ooit ‘bedacht’.
Of het GWL-terrein in Amsterdam-West, Nederlands eerste duurzame wijk. Of de Afrikaanderwijk in Rotterdam. Een wijk die op het punt staat te worden onderworpen aan gentrificatie, maar waar nu ook de vraag wordt gesteld hoe een wijk zich kan ontwikkelen op een inclusieve manier, zonder de mensen die daar nu leven te ontwortelen.
Om tot echte nieuwe uitkomsten te komen moeten we de processen voor stedelijke ontwikkeling ook herontwerpen. Wendbaarder worden en meer ontwerpen vanuit de mens, de bewoners. Maar ik denk dat dat kan en de mogelijkheden inspireren mij enorm.'
5. The Next Bauhaus - Hoe kunnen we het dagelijks leven van mensen verheffen?
'Al sinds de middelbare school ben ik geïnspireerd door Bauhaus, de beroemde Duitse school voor kunst en ambacht, waar het industrieel ontwerpen zijn oorsprong kent. Bauhaus was een soort perfecte storm; er gebeurde veel tegelijk in de wereld op politiek, economisch en technologisch vlak. De massaproductie ontstond en creatieve geesten legden verbanden tussen esthetiek, creativiteit, technologie en sociale politiek. Vanuit veel verschillende disciplines gingen mensen samenwerken en samen-maken. Hoe kunnen we het dagelijks leven van mensen verheffen? Hoe zorgen we voor meer gelijkheid - en dat schoonheid en mooie, goede producten en woningen niet alleen maar beschikbaar zijn voor rijke geprivilegieerde mensen, maar ook voor de massa?
Ik denk dat we nu weer op een zelfde soort moment in de geschiedenis staan. We staan voor grote sociale, geopolitieke en technologische uitdagingen. Ik geloof erin dat creativiteit en samenwerking tussen verschillende disciplines onontbeerlijk zijn om onszelf hieruit te ontwerpen. Alleen denk ik niet dat we in een tijd leven die zich voornamelijk op één plek afspeelt met maar een paar mensen. De wereld is veranderd en de uitdagingen gigantisch. Fysieke plekken of formele verbanden zijn minder relevant geworden. Het gaat er nu om hoe we met elkaar kunnen verbinden op zo’n manier dat iedereen mee kan denken en doen. Hoe gaan we dat proces faciliteren? Hoe ziet the Next Bauhaus er uit?
Ik word daarin geïnspireerd door organisaties als Inspired Minds: een gigantisch wereldwijd netwerk van experts op het gebied van AI dat zich buigt over de meest complexe vraagstukken. Ze zorgen er niet alleen voor dat de slimste mensen nadenken over de belangrijkste problemen, maar ook dat dat gebeurd op een inclusieve, rechtvaardige en veilige manier. De oprichter, Sarah Porter, is een visionaire en bevlogen vrouw en een enorme inspiratie.
Maar ook de organisatie What Design Can Do (van onder anderen Richard van der Laken, red.), waarvan ik in de raad van toezicht zit, vind ik een goed voorbeeld hiervan. Met hun challenges nodigen ze ontwerpers over de hele wereld uit na te denken over een vraagstuk en bieden hun een podium en de mogelijkheid de beste ideeën verder te ontwikkelen. Dat is de toekomst van innovatie: democratisch, inclusief en open.'
Komende week is Jamal Jama, oprichter/creatief directeur van JAMA Media, oprichter van @whatsculture (57,6k volgers) en MediaBelofte 2020, curator van #RPOTFAW.
