Macht grote bedrijven brengt economie uit balans. ‘We moeten zo snel mogelijk ingrijpen!’

‘Vrezen is natuurlijk een geladen woord, maar de economische impact is wel groot. Bedrijven met marktmacht kunnen verkopen tegen prijzen die veel hoger zijn dan hun kosten, en daar lijdt niet alleen de consument onder, maar ook de werknemer, de ondernemer in een concurrerend bedrijf, de entrepreneur in een startup… We zien dat die dominante bedrijven een vergaande impact hebben in de economie. Lagere lonen, minder startups, hogere prijzen. En het prijskaartje daarvan voor de economie is rond de 8-10 procent van het BBP. Die kosten zijn wel heel hoog en worden natuurlijk heel ongelijk gedragen. Bezos, Musk en Zuckerberg zwemmen in de winsten, terwijl de rest veel meer dan die 8 procent bijdraagt.'

‘Daar zitten we vandaag de dag al in. Er zijn inderdaad oligopolies, en ook een hele boel monopolies. We zien die in the technologische sector, maar ook in traditionele sectoren. Amazon in retail, een traditionele sector. Inditex (moederbedrijf van merken als Zara) zit in textiel, en ook zij hebben markmacht. En het is niet altijd even makkelijk die monopolies te herkennen aan hun prijsgedrag. Meta geeft me Facebook en Instagram gratis, wat is daar te duur aan? Wel, het gaat hem hier om de advertentiemarkt: de sportschoenen die je aangeboden worden op je Instagram-feed hebben advertentiekosten die veel te hoog zijn, en dus rekent de producent dat door in de prijs van de schoenen. Je betaal niet direct voor de Instagram app, maar wel indirect voor de producten die er geadverteerd worden.’

‘Dat is de enige optie. Maar gemakkelijk is dat niet. Het voorbeeld van het advertising monopoly maakt duidelijk dat de klant het niet ziet. Dus is er weinig consumentendruk. En tegelijkertijd hebben die grote bedrijven enorm veel cash (en interesses) om de wetgeving tegen te houden. Er is een vicieuze cirkel tussen de marktmacht van de bedrijven en de politieke macht. Bedrijven met marktmacht maken hoge winsten en gebruiken een deel ervan om te lobbyen om de pro-concurrentie wetgeving tegen te houden. Dat levert dan nog meer marktmacht op en dus nog hogere winsten. Die kunnen politiek en wetgeving dan nóg meer gaan beïnvloeden. Je mag de invloed van monopolies op de politiek niet onderschatten.’

‘Zo snel mogelijk ingrijpen (en die politieke invloed zoveel mogelijk tegenhouden). Dat kan door een pro-concurrentie beleid te voeren. Een voorbeeld daarvan is interoperabiliteit. Dat is een manier om de schaalvoordelen van monopolie te behouden en toch nog concurrentie te genereren. Dat hebben we al gezien in de telecommarkt waar interoperabiliteit voor concurrentie en innovatie zorgt: lagere prijzen en betere service.’

‘De marketeer zit er midden in. Als je voor een klein bedrijf werkt, merk je meteen dat je moet vechten tegen giganten met enorme budgetten voor advertising en marketing. En dan kan je nooit winnen. Maar de marketeer is zich ook beter bewust van de situatie dan de klant. Het beste voorbeeld zijn de advertising-prijzen op social media van daarnet. Dus eerder dan de consumentengroeperingen, kunnen het de marketeers die zich organiseren zijn die er de aandacht op vestigen en ook actief kunnen gaan werken om er iets aan te doen.’

'Vier dingen. Eén, wetgeving (zoals interoperabiliteit) invoeren. We hebben dat al op Europees niveau. Twee, die bedrijven in de digitale sector gaan beschouwen als nutsbedrijven, zoals energie, telecommunicatie, transport,… en die zo ook gaan reguleren. Drie, “orders of magnitude”. Dus meer middelen inzetten om pro-competitieve markten te creëren. Je hebt de “deep pockets” van die dominante bedrijven, dus moet de overheid daar gelijke middelen en talent tegenoverstellen om dit te bestrijden. En tot slot… de vicieuze cirkel doorbreken.’

‘Marketeers hebben informatie en macht. Zij kunnen die gebruiken om de marktmacht te doorbreken. Behalve natuurlijk als ze marketeers zijn die voor die dominante bedrijven werken…’