Het nieuwe schooljaar staat voor de deur, hét moment dat scholieren en studenten een (volgende) laptop of tablet aan moeten schaffen. In het licht van de opwarming van de aarde – die zich deze zomer wat concreter aan ons opdringt – is dat idealiter een gebruikt exemplaar, of liever gezegd ‘refurbished’, want dat klinkt minder oubollig. Het bezwaar van nieuw zit ‘m overigens niet alleen in de emissie en het uitputten van grondstoffen die gepaard gaan met productie, maar ook in de berg e-waste (in 2019 al zo’n 53,6 miljoen ton). Oude exemplaren worden immers vaak weggegooid.
Maar onderzoek van Refurbed (ja, een aanbieder van refurbished laptops, tablets, smartphones en dergelijke), wijst uit dat driekwart van de scholieren en studenten bij het kopen van een nieuw apparaat kiest voor een nieuw apparaat. Als ouders een apparaat kopen voor hun kinderen, dan is dat in zo’n 60 procent van de gevallen een nieuwe. Refurbed (niet geheel zonder eigenbelang): ‘Dat terwijl er momenteel duurzamere en goedkopere alternatieven zijn.’ Het onderzoek werd uitgevoerd door PanelWizard onder 1.041 respondenten in de leeftijd van 16-50 jaar.
Richting re-use
Kilian Kaminski, een van de oprichters van Refurbed, vindt het een gemiste kans. Vooral omdat er ruimte zit tussen de houding van jongeren (‘ze lopen vaak voorop in protesten voor een beter milieu’), en hun gedrag (die 74 procent die dus nieuw koopt). Heeft hij dan een idee hoe de jeugd te bewegen is richting re-use? ‘Refurbished apparaten moeten zichtbaarder worden, zodat niet een nieuw apparaat maar een gereviseerd apparaat de norm wordt. Het zit ‘m naar verwachting dus in educatie, zowel over het duurzame aspect alsook over de kwaliteit en daarmee betrouwbaarheid, dat deze niet afdoet aan die van een nieuw exemplaar. Wanneer jongeren dit weten, verwachten we een verandering in gedrag.’ Onderzocht heeft Refurbed dit overigens niet.
Een gedeelte van de oplossing ligt ook bij de ouders, die het iets beter doen dan de kids. Hier ligt wat Kaminski betreft een kans om het fundament te leggen voor een duurzamere toekomst: ‘Door als ouders niet alles nieuw te kopen kunnen we onze kinderen al op jonge leeftijd meegeven dat we producten moeten hergebruiken en zuinig moeten zijn met grondstoffen.’ Het onderzoek van Refurbed richtte zich - vanwege het aanbrekende schooljaar - op de tablets en laptops, wat niet wegneemt dat hetzelfde verschijnsel zich ook voordoet bij smartphones. Waarschijnlijk in iets mindere mate. Uit eerder onderzoek van Refurbed blijkt dat 56 procent eventueel een refurbished smartphone zou kopen, tegenover 43 procent een laptop.
'De barrières om iets te laten herstellen, zijn veel hoger dan iets nieuws te kopen.'
iPhone van mamma
Tom de Bruyne, expert op het gebied van gedragsbeïnvloeding bij Sue Behavioural Design, verwacht niet dat het vruchtbaar is om dergelijke verandering via de eindgebruiker te laten lopen. ‘Ik denk dat er twee problemen zijn. Een beeldvormingsprobleem en een gedragsprobleem. Het beeldvormingsprobleem is dat een oud toestel niet fancy is, met uitzondering van kinderen die de oude iPhone van hun ouders krijgen.’
En dat gedragsprobleem? Die gaat volgens De Bruyne om barrières. ‘De barrières om iets te laten herstellen, zijn veel hoger dan iets nieuws te kopen. De meeste smartphones krijg je gratis bij je telefoonabonnement. Dat kost nul inspanning. Voor de andere telefoons zijn de allernieuwste versies zo goedkoop dat je wel gek moet zijn om het te laten herstellen. Dat geldt niet voor iPhone, maar dat is intussen evenveel een luxemerk dan een technologiemerk.’
Het oplossen van dergelijke systemische problemen moet je wat De Bruyne betreft dan ook niet via de eindgebruiker laten lopen. ‘Je krijgt altijd wel een kleine supergemotiveerde activistische groep zo ver dat ze gaan recyclen, maar de grote meerderheid kiest de weg van de minste weerstand. De beste oplossing is mensen belonen - of een goed gevoel geven - om hun oude toestellen in te leveren op recyclepunten, zodat bedrijven deze kunnen herstellen en doorverkopen. Het prachtige aan het kapitalisme is dat er een markt voor alles is.’
