Asbestbrood

Zembla zond op 9 januari een documentaire uit: ‘Bodemprijzen en kiloknallers’. Over de macht van de supermarkten, die bij hun toeleveranciers de duimschroeven steeds verder aandraaien, om zo tegen zo laag mogelijke kosten producten aan te schaffen die tegen bodemprijzen op de markt gebracht worden. Hamsteren en kiloknallers: het leidt tot schaalvergroting en het niet zo nauw nemen van hoe de productie plaatsvindt.

En als voorbeeld van dat laatste wordt Bakkersland als voorbeeld genoemd. Dit conglomeraat van zestien grote industriele bakkerijen levert brood aan onder meer Albert Heijn. Maar de ovens van Bakkersland zijn oud en de ovens bevatten kleine hoeveelheden asbest als isloatiemateriaal. En waar asbest is, kan dit in de omgeving terechtkomen. Een oud-medewerkers van Bakkersland lijdt  aan mesothelioom (asbestkanker). Dat zou het gevolg zijn van een asbestbesmetting nadat een veertig jaar oude oven was kapot gegaan tijdens het productieproces. Bakkersland heeft na het kapotgaan van de oven gelijk onderzoek laten doen, maar er werd geen asbest in de omgeving gemeten. Wel is na het incident met de oven als voorzorgmaatregel al het brood uit de disttributiecentra teruggehaald.

Het bericht in Zembla leidde tot een golf van publiciteit: asbestbrood! Directeur Eugène Scholten van Bakkersland reageert gelijk "We kunnen zonder meer stellen dat er nooit brood met asbest in de schappen van de supermarkten terecht is gekomen. Bakkersland is een financieel gezond bedrijf dat werkt conform alle geldende regelgeving en levert producten van goede kwaliteit, die zijn vervaardigd op een veilige manier."

Maar het woord asbestbrood blijft kleven: de griezelige associatie met een kankerverwekkende stof op je ontbijtbord. Maar is het niet zo dat asbest in de longen kanker veroorzaakt omdat het zich nestelt in de longblaasjes, en dat zelfs als er in brood asbestdeeltjes terecht zouden komen, die niet leiden tot grote risico's? De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) verklaart dat het eten van brood met asbestdeeltjes "Niet of nauwelijks een risico vormt voor de volksgezondheid." De NVWA baseert zich daarbij op onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) en de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO).

De stortvloed aan berichten en de succesvolle framing van het begrip 'asbestbrood' zijn volgens mij het gevolg van de steeds sterkere twijfel over voedselveiligheid: na het 'poepvlees' de 'kiloknallers', en de 'plofkippen' is dit de zoveelste keer dat de kwaliteit van een op het oog betrouwbaar consumptieproduct in een kwaad daglicht wordt gezet. Het is wachten op de 'kwiktomaat' of de 'salmonella-schnitzel'.