Hoe de deeleconomie merken en conversaties kan veranderen

Foto: Stefano Borghi

De website AirBnB heeft in vier jaar tijd online een ‘hotelketen’ gebouwd met 300.000 locaties. Hoe? Door participatie en co-creatie. Iedereen kan een kamer of huis verhuren die anderen weer kunnen huren. Stuk voor stuk bieden ze een unieke ervaring. Een Hilton Hotel Group – met 120 jaar ervaring en duizenden hotelkamers over de hele wereld - ziet deze markt volledig aan zich voorbij gaan.

Meer dan zeshonderd ondernemers, opinieleiders, trendwatchers en academici uit de hele wereld waren op 2 en 3 mei naar Parijs gereisd om op OuiShare Fest een toekomstbeeld te schetsen van en ervaringen te delen over de ‘deeleconomie’. Er was nog een groep vertegenwoordigd op de eerste Europese conferentie over de deeleconomie: grote bedrijven zoals La Poste, eBay en Orange. Niet zo vreemd, want één van de thema’s op het festival was de impact die de deeleconomie zal hebben op het bestaansrecht van traditionele bedrijven en business modellen.

Voelen grote bedrijven zich bedreigd? Dat een start-up in enkele jaren een gevestigd bedrijf in de marge kan drukken, weten die bedrijven maar al te goed. Wie had tien jaar geleden gedacht dat Google het grootste deel van de bestedingen aan online advertising voor zich zou opeisen? Waarom heeft Daimler met Car2Go miljoenen euro’s geïnvesteerd in autodelen, ten koste van de autoverkoop?

Uit Nederland was een aantal start-ups aanwezig (waaronder Floow2, KonnektId, Peerby, Snappcar, Thuisafgehaald en Toogethr) die zich recent hebben verenigd in de branchevereniging ShareNL. Overal in de wereld ontstaan nu vergelijkbare platformen (zoals OuiShare en BayShare), die tot doel hebben de deeleconomie op de agenda te zetten van beleidsmakers, corporates, politiek, media, onderzoekers. En natuurlijk de communities zelf. Ook in Nederland wint de deeleconomie snel terrein. Zie ook de aandacht in VPRO Tegenlicht, EenVandaag en DWDD.

De deeleconomie is niet de zoveelste trend die snel overwaait, maar een fundamentele transitie in de manier hoe we met elkaar leven en invulling geven aan onze behoeften. Door internet zijn mensen nu in staat om op directe en persoonlijke wijze met elkaar te delen, ruilen, handelen en creëren. Waarom staat een auto 23 uur per dag stil en zit er meestal maar één persoon in? Waarom importeert een stad 98% van zijn voedsel, als we voor een groot deel zelf daarin kunnen voorzien? Waarom halen we smakeloze en ongezonde magnetronmaaltijden, als een bevlogen buurman graag een extra portie kookt? Waarom stijgen ziektekosten alsmaar door, terwijl Buurtzorg tegen aanzienlijk lagere kosten veel betere zorg kan leveren? Waarom van een bank lenen, als we veilig en vertrouwd onderling kunnen lenen en elkaar hiermee helpen?

De deeleconomie staat voor een efficiënte vorm van horizontale zelforganisatie. Vraag en aanbod komen direct bij elkaar in communities, waar mensen elkaar kunnen vertrouwen. De kracht zit niet enkel in de efficiëntie van deze organisatievorm, maar juist in het feit dat fundamenteel menselijke behoeften worden ingevuld: persoonlijk contact met échte mensen, het gevoel van ‘samenredzaamheid’, de behoefte aan onderlinge verbondenheid en authentieke ervaringen. Dit sluit daarbij perfect aan bij de grote onvrede met ondoorzichtige corporates, gevoel van onmacht en het groeiende besef dat winstbejag niet noodzakelijk bijdraagt aan geluk.

Bedrijven reageren op twee manieren: omarmen én bevechten. Daimler is al genoemd. Geloof het of niet, maar vrijwel elke autoproducent investeert inmiddels in autodeel concepten. Aan de andere kant van het spectrum staat de muziekindustrie. Hoewel ze bljiven vechten tegen de nieuwe openheid (muziek delen), zijn we er niet minder om gaan downloaden. Ondertussen bezitten we helemaal geen muziek meer en luisteren we gratis of voor een laag vast bedrag naar muziek in de cloud.

Veel grote merken hebben al diverse grote trends moeten doorstaan. Van offline ging het naar online; van online naar social; en nu zijn we toe aan de volgende stap. Die gaat over waarde creatie door de gebruikers zelf, en wel door de community daadwerkelijk te betrekken in het ontwerp, productie- en distributieproces. Uiteindelijk is dit ook waar social media over zou moeten gaan.

Een paar voorbeelden die aan de orde kwamen tijdena OuiShare:
* Co-working spaces: 4~5 nieuwe co-working spaces worden elke dag geopend. Wereldwijd zijn er al meer dan 2,500
* Crowdfunding in de US in 2012: $2.7 miljard
* Peer-to-peer lending: $2 miljard in de afgelopen 2 jaar
* Wikispeed: 100 vrijwilligers die in 3 maanden een werkend prototype van een auto hebben ontwikkeld. Een autofabrikant trekt hier 4-7 jaar voor uit.

David Demper en Martin Voorzanger, Stichting ShareNL