Marco Jongeneel over de skateboardcultuur als opvoeding: 'Er was enorme saamhorigheid'

2. ‘Spike Jonze heeft niet alleen skateboarden groter, interessanter en spannender gemaakt, maar een hele generatie wereldwijd met creativiteit geïnjecteerd en geïnfecteerd’

‘Jeff Tremaine, één van de drijvende krachten achter Big Brother (mijn pick van gisteren), had een highschool vriend en die vriend heette Adam Spiegel. Jullie kennen Adam Spiegel waarschijnlijk als Spike Jonze. En iedereen kent Spike Jonze waarschijnlijk weer van iets anders. Misschien van die heerlijke Kenzo-commercial, die legendarische video van The Pharcyde, van de sprookjesachtige film Where the Wild Things Are, een tranentrekkende lamp-commercial voor Ikea, of films als Her of Being John Malkovich, oude Nike-commercials, Weezer, Beastie Boys, Dinosaur Jr. en Björk -videoclips - de lijst is oneindig lang (en goed).

Wij, ouwe knarsige skateboarders, kennen Spike Jonze vooral als co-oprichter van het merk GIRL skateboards én de man achter een aantal van de meest legendarische skateboardvideos ooit gemaakt. Eén van deze video’s, de skateboardvideo Video Days, was in 1991 bij Kim Gordon (de zangeres van Sonic Youth) terechtgekomen en zo begon de videoclipcarrière van Spike Jonze te rollen. Jonze heeft niet alleen skateboarden groter, interessanter en creatiever gemaakt, maar een hele generatie wereldwijd met creativiteit geïnjecteerd en geïnfecteerd.

Mijn pick voor vandaag: Spike Jonze achter de camera bij videoclip/Apple-commercial op een nummer van Anderson Paak met een hoofdrol voor FKA Twigs. Bekijk de making of eerst. En daarna de clip.’

3. De Beasties

'Geen betere soundtrack voor een skatekid uit een suburb van Rotterdam dan van de Beastie Boys. Als een soort one-stop-shop leverden ze alles wat je als skateboarder op een grafische school wilde horen. Van op hol geslagen gitaren (zoals Transit Cop) tot jazzy en funky instrumentals (in In 3’s of Ricky’s Theme) en uiteraard hiphop-klassiekers (waaronder Sure Shot en Root Down) en samenwerkingen met The Pharcyde, Q-Tip, Biz Markie en vele anderen.

Ik had veel tijd om muziek te luisteren door de vele uren in de Rotterdamse metro. De mixtapes met voornamelijk hiphop die ik toen luisterde waren 'breed'. Maar de Beastie Boys waren simpelweg meer dan muziek, in ieder geval voor mij.

Jaren later pas ben ik meer te weten gekomen over de drie Joodse kids, met hun toenmalige DJ Rick Rubin, die in the voorprogramma van Madonna stonden. (Diezelfde Rick Rubin begon later met het label Def Jam en is nog steeds een groot producer.) De drie kids gaven zowel skatecultuur als hiphop een krankzinnige acceptatie-boost. Over acceptatie gesproken: ik ben trots op de opvoeding die de skateboardcultuur mij heeft gegeven. Er was een enorme saamhorigheid, die geen grenzen kende qua leeftijd of ras, alleen de grens van het hebben van een plank met 4 wielen en lol hebben. Dat gevoel werd versterkt door de Beastie Boys.

Mijn pick van gisteren, Spike Jonze, ontmoette de Beastie Boys in 1991 voor een foto in het blad Dirt. Een jaar later maakte Jonze deze video, waarin muziek en skateboarden samenkwamen. Helaas heb ik de Beasties slechts tweemaal zien optreden, beide legendarisch overigens.

Meer recent, 2 jaar geleden (6 jaar na het overlijden van Beastie Boy Adam Yauch op 47-jarige leeftijd) herdachten ze hun vriend en band member aka MCA door er over te praten in een soort huiskamersetting in Londen. Er werd die avond gelachen en gehuild, zowel door de twee overgebleven boys als in het publiek. Ze vertelden dat ze door de plotselinge dood van Adam nooit hun carrière muzikaal hebben kunnen afsluiten. Ze hebben een poging gedaan om het af te sluiten met een boek. Dit boek is echt een mega-aanrader, ook als je geen Beastie Boys fan bent of was.


Mijn pick of the day hadden, kortom, echt 100 foto’s van de Beastie Boys kunnen zijn.
 Onderstaande foto door de Amerikaanse fotograaf en kunstenaar Glen A. Friedman is het uiteindelijk geworden. Grappig genoeg vind ik de imperfectie van deze foto leuk. Geposeerd, sprong... maar helaas is de achtergrond scherp, niet de boys zelf. Zoals ze zelf waren: los, maar extreem scherp.'

4. De Sagmeister

'Als ontwerper en eigenaar van een bureau heb ik gek genoeg weinig echte helden als het gaat om ontwerp. Maar ik vond het toch belangrijk om 1 van mijn random picks te wijden aan ontwerp. Er mag wat mij betreft in de reclame namelijk meer credits komen voor ontwerp in relatie tot concept.

Er zijn een aantal grote ontwerpers die ik hier steengoed in vind. Bijvoorbeeld Paul Rand, voor altijd tijdloos. Of Peter Saville, maker van een paar van de mooiste platenhoezen ooit. Maar als ik iemand moet kiezen dan ga ik voor Stefan Sagmeister. En dan gek genoeg niet echt vanwege de schoonheid van zijn ontwerpwerk, maar vooral door de humor en de slimmigheid. Het werk van Sagmeister was in zijn eerste boek Made You Look extreem grappig, simpel en doeltreffend. En, dit spreekt mij tot de dag van vandaag nog enorm aan, Sagmeisters werk was ook niet ontworpen voor ontwerpers; het had rafelrandjes, maar was op een slimmere manier ontworpen met een doel. Zoals de Sagmeister zelf zegt: ”Ensure it feels like it's made by humans, for humans.”

Stefan Sagmeister, geboren in Oostenrijk, maar uiteindelijk in 1993 in New York begonnen als Sagmeister Inc., maakte platenhoezen voor onder anderen Lou Reed, OK Go, Jay-Z en de Talking Heads. 9 jaar later is hij verder gegaan met ontwerper Jessica Walsh als Sagmeister & Walsh. In 2016 maakte hij The Happy Film. En in 2019, tenslotte, heeft hij zich afgesplitst van zijn bureau en gezegd nooit meer werk in opdracht te willen maken...

Mijn random pick of the Thursday: een screenshot van de originele oude website van Sagmeister & Walsh, waarbij een livestream van de studiovloer diende als navigatie.'

5. De onbekendste bekendste creatief ter wereld

'Koptelefoon op m'n hoofd, paspoort in m’n achterzak. Op naar de E3 beurs in Los Angeles. Ik was denk een jaar of 17 en ik schreef voor een aantal magazines over nieuwe videogames. Gevalletje uit de hand gelopen hobby. Ik was dus niet zo’n zieke gamer, maar wel geïnteresseerd in de industrie achter gaming. Zo kwam ik jaarlijks op de E3 op uitnodiging van Nintendo en mocht ik dat jaar een wel heel speciaal iemand ontmoeten.

Mijn laatste random pick is misschien wel de onbekendste bekendste creatief ter wereld: Shigeru Miyamoto. Shigeru is bedenker en maker van onder andere Donkey Kong, Mario, Zelda en vele anderen games. Mijn eerste vragen aan Shigeru gingen over nieuwe games, maar al snel wilde ik meer weten over zijn jeugd. Hij vond het leuk en het kind in hem werd gelijk wakker.

Opgegroeid op het platteland van Japan waren zijn ouders vaak druk met werken, waardoor Shigeru zich als kind vaak zelf moest vermaken. Een TV hadden ze niet thuis. Niet omdat ze dat niet konden betalen, zijn ouders vonden dit niet nodig. Bergen, grotten en meertjes waren de achtertuin van Shigeru. Alles wat hij hier al wandelend, fietsend en ontdekkend meemaakte en waar hij dan over fantaseerde zit letterlijk in de spellen en figuren die hij later heeft ontwikkeld. Van het zwemmen in een helder meer bovenop een berg (Zelda en Mario) en rennend een aanloop nemen en springen over een gat in de grond (Mario), tot het meenemen van een klein lantaarntje om een grot te ontdekken (Zelda) en een enge hond die aan een ketting lag in het dorp (Chain Chomp in Mario). “En de buis in Mario, waar komt de warp-buis vandaan?” vroeg ik hem. Hij legde toen uit dat er rijstvelden in de buurt waren waar hij langsfietste en soms ging spelen. Het watersysteem werd geregeld door grote buizen die de terrassen met elkaar verbond. Hij klom dan door de buis en fantaseerde dat hij in een andere wereld terechtkwam. Nu je dit allemaal weet zal een oude Mario game spelen nooit meer hetzelfde zijn ;)

Shigeru Miyamoto is inmiddels 69, maar het kind in hem is altijd kind gebleven. Ik heb 1 plakplaatje op mijn arm staan om mijzelf af en toe aan dit gesprek, deze energie en deze creativiteit te herinneren.'

Komende week is Blue ter Burg, regisseur en mede-eigenaar van Tebber Nekkel, curator van #RPOTDFAW.