Kan Trump de tactiek van liegen en ontkennen lang volhouden, vroegen we enkele communicatiespecialisten. Uit hun antwoorden spreekt eerder hoop dan vertrouwen.
Val niet Trump aan, maar zijn beleid
Paul Stamsnijder, Reputatiegroep
Donald Trump, wereldkampioen van de feitenvrije politiek, voert al decennialang bewust eenzelfde communicatiestrategie, met angst als belangrijkste wapen. The real Donald legt de schuld van alle problemen bij het establishment: of het nu zijn politieke tegenstanders, immigranten, Mexicanen, moslims of veiligheidsdiensten zijn.
Spreekbuis
Door de media als vijand te benoemen, zet hij de waarheid naar zijn hand, met Sean Spicer als spreekbuis en ‘alternative facts’ als nieuwe toverterm. De boodschap: ‘omdat jullie fout zijn, zijn wij goed’. Het effect: het wantrouwen van het publiek in de media neemt alleen maar toe, en de sympathie voor de Trump stijgt evenzo.
Vrije wereld
Nu Trump is geïnaugureerd als machtigste man ter wereld, blijft hij de zelfbenoemde elite verwarren. De vastgoedmiljonair schopt het tot president zonder enig inhoudelijk standpunt of logisch doordachte, op feiten gebaseerde visie. Maar wie kunnen we nog geloven als zelfs de Amerikaanse president al feiten verdraait? Als deze man de leider is van de vrije wereld, hoe is het dan mogelijk dat hij een loopje met de waarheid neemt? Journalisten zitten nu in de bizarre positie dat ze zich moeten verdedigen tegen een presidentskandidaat.
Consensus
Ik ben ervan overtuigd dat de wal het schip zal keren. Het regeren van een grootmacht als de Verenigde Staten vraagt niet om controverse, maar om consensus. Het antwoord op Trump is rust. Voor de rest van de wereld is het motto: speel niet de man, maar de bal: houd nauwgezet vast aan de feiten, koester de bestaande standaarden en reageer op zijn daden. Val hem niet aan als persoon, maar op de inhoud. Want dat hij heel veel hout naar zijn eigen brandstapel aan het dragen is, staat als een paal boven water. Trump zal aan hoogmoed ten onder gaan. Het volk zal zelf de waarheid terugpakken. Period.
Het gaat niet om de werkelijkheid, het gaat om wat de achterban wil horen
Jan Driessen, Q-A Communicatie
De traditionele “crooked media” hebben compleet afgedaan en zijn van generlei belang meer voor populistische politici. Sterker, journalisten zijn de vijand waartegen oorlog gevoerd moet worden. Daarom bedienen populisten als Trump en Wilders zich van een eigen werkelijkheid die niets met de realiteit van doen heeft. Hun aantoonbaar vervalste wereldbeeld is geheel gebouwd op angst en vormgegeven door middel van eenvoudige aansprekende maar vaak totaal onrealistische symbolen. “Een Mexicaanse muur”, “alle grenzen dicht”, “minder minder Marokkanen”.
Angstige achterban
De eigen teleurgestelde en angstige achterban leeft in een bubbel waar de populisten rechtstreeks via social media en via aan hen trouwe populistische kanalen ongestoord toegang hebben. We zien de afgelopen week het ontstaan van een post-factual-America. Trump is de eerste President die een inauguratiespeech vol leugens afsteekt: er zijn niet minder banen maar meer banen dan ooit, er is niet meer criminaliteit maar minder criminaliteit dan ooit, het leger staat er niet deplorabel voor maar is sterker dan ooit.
Bereik
Het gaat echter niet meer om de werkelijkheid. Het gaat om wat de achterban van Trump en Wilders willen horen. En wat ze rechtsreeks tot zich nemen. @realdonaldtrump heeft 22 miljoen volgers, @geertwilderspvv heeft 752.368 volgers. Hun eigen bereik is hoger dan welk krantbereik dan ook. De verlokking is erg groot voor verantwoorde politici om ook in hardere taal en scherpere emotionele beelden te gaan communiceren. En ze ontkomen daar ook niet aan. Eenvoudigweg omdat de sociale media hen daartoe dicteren.
Nuance
Toch is het aan die politici, journalisten en rolmodellen om de rede en de nuance te blijven zoeken. Om groepen te verbinden in plaats van buiten te sluiten. Om begrip voor elkaars standpunten te blijven vragen. Hoe lastig dat ook is. Laat de onzalige Brexit en de verkiezing van narcist Trump een les zijn voor ons land. We hebben niets aan populistische taal, we hebben wel iets aan haalbare oplossingen en een strengere normering en handhaving van regels en normaal gedrag.
Trump, wordt een leider die tegenspraak aanmoedigt!
Jan-Willem Wits, zelfstandig adviseur
Met het winnen van de presidentsverkiezingen dwong Donald Trump de Amerikaanse elite op de knieën. De smaak van zoete wraak blijft lang hangen. Ook zijn inauguratierede greep Trump aan om het weldenkende establishment van links tot rechts publiekelijk te vernederen.
Charlatan
De gevestigde media maken wat Trump betreft volledig deel uit van de rekening die hij namens het volk wil vereffenen. Hij werd voortdurend beschimpt en niet serieus genomen. Een charlatan, een patjepeeër, een ordinaire hork, een rechtse houwdegen, een seksist, een racist en een gevaar voor de wereldvrede.
Frame
Vanuit dit wereldbeeld is het niet zo vreemd dat Trump en de zijnen voortdurend bevestiging zoeken voor het frame dat de media – links, liberaal, kosmopoliet, multiculti, pro-LGBT – erop uit zijn om de legitimiteit van zijn democratische verkiezing te ondermijnen. Puur slachtofferdenken, dat je (helaas) ook vaak genoeg terugziet bij andere organisaties die in de vuurlinie van de media terechtkomen. Een recept voor ellende.
Levensgevaarlijk
Transparant, integer en toetsbaar communiceren. Dat zouden we allemaal moeten doen. Maar zeker voor de president van de Verenigde Staten is iedere andere weg levensgevaarlijk. Stop om je als slachtoffer op te stellen. Word een leider die tegenspraak aanmoedigt. In die ogenschijnlijke kwetsbaarheid schuilt meer kracht dan Donald Trump met liegen en bedriegen nu laat zien.
Ook Trump heeft baat bij een constructieve houding
Rosalinde van de Wal, Fleishman-Hillard
Kritisch zijn op elke beweging van Trump en hem afvallen hoort er momenteel nou eenmaal bij. Op dit moment houden Trump en zijn woordvoerder dit zelf in stand. In een blog van collega Jeannot pleiten wij voor Feiten-fairplay. ‘Iedereen heeft recht op zijn eigen principes, maar niet op zijn eigen feiten’.
Geen geweld
Communicatie kan verschillende doelen dienen. Een van die doelen is om je gesprekspartner, klant of kiezer te overtuigen van je standpunt. Daarbij sta je volledig in je recht als je maar een kant van het verhaal belicht - zolang je de waarheid maar geen geweld aan doet. Om de waarheid geen geweld aan te doen zal dat verhaal, jouw perspectief, moeten zijn onderbouwd met feiten. Doe je dat niet, dan leidt dat tot verlies van winst, stemmen, gezicht of erger. Het concurrerende verhaal zal andere feiten presenteren en dat is prima.
Meningen
Het concept 'alternatieve feiten' is wel een probleem. Alternatieve feiten leiden er toe dat we het geloof in de waarheid verliezen, dat geen enkel 'feit' (ook de echte) meer vertrouwd wordt en dat we alleen nog maar op basis van meningen handelen.
Missie
Trump heeft als missie om dingen anders te doen. Ook in de omgang met de pers. Hij vindt dat hij rechtstreeks zijn verhaal aan de mensen kan vertellen. De rol van de media is en blijft om neutraal te zijn, feiten weer te geven en hoor en wederhoor toe te passen. Om daarmee uiteindelijk het vertrouwen van het volk dat op Trump stemde terugwinnen. Trump zal moeten inzien dat hij moet streven naar een gebalanceerd verhaal, waarin ook zijn standpunt fair wordt weergegeven. Dat is meer waard dan ongefilterd zelf 140 tekens de media in slingeren. Constructief zijn en feiten-fairplay, is waar beide partijen baat bij hebben.
