Duurzaamheid en het midden als maat der dingen

Op zoek naar een gedeeld mens- en wereldbeeld
“We roepen op tot een gezamenlijke inspanning en tot nieuwe gedragsnormen, op alle niveaus. De veranderingen in houding, in sociale waarden en in ambities die nodig zijn, zullen teweeggebracht moeten worden door grootschalige programma’s op het gebied van onderwijs, debat en publieke betrokkenheid.”
Gro Harlem Brundtland (1987)

De ecologische crisis, de huidige financieel economische crisis en de tegenwoordige sociale problematiek kunnen alleen worden opgelost als er een gemeenschappelijk doel wordt geformuleerd. Die overtuiging heb ik tenminste na het lezen van ‘Een vorm van beschaving’. Klaas van Egmond pakt in het boek de vragen op die na de eerste constatering van het belang van een duurzame toekomst in ‘Our Common Future’ van de VN-Commissie Brundtland zijn blijven liggen. Doel is het zoeken naar een min of meer gedeeld mens- en wereldbeeld dat als landkaart kan dienen. Het wereldbeeld geeft hier aan hoe de mens tegen de wereld aankijkt, en het mensbeeld hoe hij zichzelf ziet. Dit klinkt misschien zweverig, maar het mens- en wereldbeeld zijn gebaseerd op maatschappelijke enquêtes onder Nederlanders en Europeanen. Later aangevuld met de belangrijkste filosofische inzichten van de afgelopen honderd jaar.

Rondom het concept ‘mens- en wereldbeeld’ cirkelt het boek als ware langs de problemen van deze tijd om uiteindelijk met beleidsvoorstellen en oplossingen te komen. Zo kan de financiële crisis gedeeltelijk worden verklaard vanuit een te groot ‘geloof’ in het kapitalisme, waarbij er sprake is van een doel- middelenomkering. Daar waar de financiële markt ooit is ontstaan om maatschappelijk handelen te faciliteren, is het maken van winst een doel op zich geworden.

Duurzame oplossingen
Een mooi voorbeeld van duurzame oplossingen komt naar voren in wat Klaas van Egmond een Green New Deal noemt:

• Naar voren halen van groene investeringen in een duurzame infrastructuur.
• Snelle vermindering van fossiele brandstoffen door grootschalige investeringen in duurzame energie.
• Afschaffing van perverse subsidies, met name op steenkool, olie, gas en elektriciteitsproductie; jaarlijks wordt zo’n 300 miljard aan dergelijke subsidies uitgegeven.
• Stimuleren van nieuwe technologie door een radicale verhoging van de energieprijs.
• Stimuleren van nieuwe technologie door oude, milieuonvriendelijke alternatieven te verbieden.
• Vergroting van de inspanning om de inspanningen om de vn-millennium goals alsnog te halen.

En dit is nog maar het tipje van de sluier als het gaat om hetgeen in het boek wordt aangekaart. Lezen dus. En omdat ik zelf geen betere afsluiter kon verzinnen: “De vraag naar een duurzame ontwikkeling blijkt uiteindelijk neer te komen op de vraag naar beschaving, dat wil zeggen de organisatie van de samenleving waarin op individueel en maatschappelijk niveau vooruitgang kan worden geboekt in het realiseren van het voor de mens wezenlijke.”

Beluister ook het interview met Klaas van Egmond in Vroege Vogels...

#039;" title="?LinkID=124807'">

#039;" title="?aflID=10710152'">Bekijk de video in andere formaten.