Politieke partijen zijn eigenlijk net merken. Zo zijn het partijprogramma en de politiek leider de ingrediënten om zich van concurrentie te onderscheiden, met als doel om stemmende consumenten te verrassen en verleiden. Een maand voor de verkiezingen nemen we de meest aansprekende partijen die van het Haagse pluche zijn verdwenen onder de loep.
Hendrik Koekoek, de partijleider met de leukste naam tot nu toe, stond aan het roer van de Boerenpartij. Deze protestpartij werd eind jaar jaren vijftig opgericht en kwam met de steun van boeren en middenstanders al in 1963 in de Tweede Kamer. De partij was lang populair, maar werd uiteindelijk door ruzies en schandalen uit elkaar getrokken. De Boerenpartij behaalde zowel landelijk als provinciaal zoveel succes, dat nieuwe leden nauwelijks gescreend konden worden. Achteraf bleken vele nieuwgekozen provinciale en gemeentelijke vertegenwoordigers besmet met een dubieus oorlogsverleden. De Boerenpartij kreeg hierdoor een extreem-rechts stempel en verloor aan invloed. Bij de verkiezingen deed de partij mee onder een nieuwe naam: Rechtse Volkspartij (RVP), maar daarmee werd geen enkele zetel gehaald. Toen Koekoek in 1982 ook nog zijn (enige) raadszetel in de gemeenteraad van Ede verloor was het gedaan met alle politieke aspiraties.
Andere bekende ‘protestpartijen’ waren het Algemeen Ouderen Verbond (AOV) en Leefbaar Nederland (LN). Het AOV werd eind 1993 opgericht uit protest tegen bezuinigingen op de ouderenzorg en kende haar grootste succes bij de Tweede Kamerverkiezingen in 1994. De eerste partij die zich specifiek op ouderen richtte haalde direct zes zetels. Die zetels kwamen veel vandaan bij ontevreden CDA-stemmers, die zich niet meer gesteund voelden in het debat rondom AOW-aanpassingen. Zoals veel nieuwe partijen die (te) vroeg pieken, viel de partij ook snel weer uiteen na interne ruzies. Ruim vier maanden na de succesvolle verkiezingen van 1994 was de eerste splitsing zelfs al een feit: twee leden vertrokken. Alle afsplitsingen leiden vier jaar na dato zelfs in vijf verschillende fracties die zich inzetten voor de ouderen. Het AOV zou niet meer als zelfstandige partij terugkeren op het hoogste politiek toneel.
Leefbaar Nederland werd in 1999 als protestpartij opgericht door prominenten als Willem van Kooten, Jan Nagel en Henk Westbroek. Zij zetten zich naar eigen zeggen af van de rigide ‘bedilzucht van Paars’ op het gebied van cultuur en ruimtelijke oordening. De partij piekte qua populariteit toen in 2001 oud PVDA- en VVD-lid Pim Fortuyn zich aansloot als lijsttrekker. Nog geen jaar later moest Fortuyn echter alweer het veld ruimen, nadat hij zich in een interview afzette van artikel 1 van de Grondwet, omdat dit hem “verhinderde de islamitische cultuur achterlijk te noemen”. Pim Fortuyn richtte vervolgens een eigen partij op, de Lijst Pim Fortuyn (LPF), die qua succes de LN ver oversteeg bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2002. Fortuyn heeft dit succes zelf niet meer meegemaakt, hij werd negen dagen voor de verkiezingen vermoord. Leefbaar Nederland haalde twee zetels bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2002, de LPF piekte op 26 zetels. Interne ruzies leidden beide partijen naar de ondergang. Leefbaar Nederland verdween in 2007, de LPF in 2008.
In de jaren tachtig kreeg Nederland ook te maken met de extreem rechtse uitspraken van Hans Janmaat, politiek leider van de Centrum Democraten (CD). Alhoewel zijn politieke invloed qua aantal zetels beperkt was, was de opwinding altijd groot. Zo heeft Janmaat meer dan 300 veroordelingen achter zijn naam staan wegens onder meer rassenhaat en discriminatie. Met uitspraken als "Vol = Vol" en "Eigen Volk Eerst” was Janmaat dan ook niet bang om de boel op scherp te zetten. In 1998 werden de Centrum Democraten definitief de mond gesnoerd. In 1986 was deze eer al toebedeeld aan de Centrumpartij, waar Janmaat ook als politiek leider voor heeft gefungeerd. Deze partij kwam naar eigen zeggen op voor de Nederlandse identiteit en verzette zich hevig tegen de “massa-immigratie naar ons overbevolkte land".
Aan de ander kant van het politiek spectrum vonden we indertijd de Communistische Partij van Nederland (CPN). De arbeiderspartij die 1909 werd opgericht hield het tot 1991 vol, waarna het opging in Groenlinks. Ook de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP) die sinds 1957 politiek actief was ging in deze fusie mee. De progressief linkse partij werd vooral bekend door een iconische, en toentertijd erg aanstootgevende, verkiezingsposter van een naakte vrouw met een koe in een weiland. De PSP zette ons land ook op zijn kop toen het bij de verkiezingen van 1981 onder meer kinderporno en pedofilie wilde legaliseren.
Op de Christelijke flank van het politiek pluche zien we dat de huidige Christenunie in 2001 is ontstaan uit een fusie van de Reformatorische Politieke Federatie (RPF) en het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV). De RPF bestond sinds 1975 en maakte zich sterk om Bijbelse waarden te vertalen naar politieke standpunten. Zo was het fel gekeerd tegen abortus en euthanasie. Defensie en het Koningshuis konden daarentegen wel op steun rekenen. De GPV leunde ook op Bijbelse beginselen die waren samen te vatten als ‘kerkelijk en rechts’, maar verschoof later meer naar links. Zo pleitte het onder andere voor wettelijke regelingen voor stellen die niet wilden trouwen. Zelfs homoseksuele stellen werden hierbij oogluikend toegestaan, hetgeen veel andere Christelijke partijen een doorn in het oog was. De partij was haar tijd wat dat betreft iets te ver vooruit.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!