Iedere onderneming moet een wereldburger zijn

De term 'corporate citizenship' ofwel bedrijfsburgerschap is niet nieuw.Deze duikt al op in de eerste discussies over maatschappelijk verantwoordondernemen. Jeurissen constateert in zijn oratie dat 'van verschillendekanten nu geopperd wordt dat corporate citizenship de opvolger wordt vanmaatschappelijk verantwoord ondernemen'. Hij vindt dat toch te veel eer,omdat verantwoord ondernemen nog lang niet klaar is om opgevolgd te worden.Wel geeft deze nieuwe bijdrage in de discussie over de bredereverantwoordelijkheid van bedrijven aan dat de vernieuwing van hetbedrijfsleven een institutioneel karakter krijgt. De onderneming krijgt eennieuwe maatschappelijke rol, naar voorbeeld van de burger. Dat betekent ookdat de onderneming een nieuw zelfbeeld krijgt onder druk van de samenleving.'Tenminste', zo zegt Jeurissen, 'dat is wel wat de term corporatecitizenship suggereert.'

'De hele discussie over verantwoord ondernemen is natuurlijk begonnen met deniet-gouvernementele organisaties in de jaren zestig. DeOutspan-sinaasappels die geboycot werden, de koffie uit Angola, Zuid-Afrikaen de apartheid. Het is niet voor niets dat bedrijven als Shell en Unileveral in die jaren een gedragscode opstelden hoe de bedrijfsdochters en dewerknemers zich moesten gedragen. De burgers hadden het initiatief. Zijspreken bedrijven aan op hun verantwoordelijkheid. Er wordt veel vanbedrijven verwacht. Ik vind het wel griezelig. We zijn in deze onzekeretijden met zijn allen soms te veel op zoek naar de verlossende Messias. Datis een onderneming zeker niet. Anderzijds lijken ondernemingen tegenwoordigerg op Sjors uit de reclame van Cup-a-Soup: ze willen zo graag dat iedereenvan ze houdt.'

Jeurissen vraagt zich ook af waarom overheden zo inert zijn. 'Waarom grijpenoverheden de uitdagingen niet aan? Bedrijven gaan nu juist veel creatieveren fantasierijker met de wereldproblemen om. In dat opzicht lijkenondernemingen, althans sommige die met hun bedrijfsburgerschap vooroplopen,de competentere burgers van deze wereld te zijn. Competenter dan overhedenen de gewone burgers.' Jeurissen verklaart dat uit de meer zakelijke manier waarop ondernemingennaar de wereld kijken. 'Er is voor hen blijkbaar veel te halen. Bijvoorbeeldondernemingen die zich inzetten voor bestrijding van de armoede. Zij zienkansen om nieuwe markten aan te boren. En daar is dus niets mis mee.' Jeurissen benadrukt dat ondernemingen hun eigen verantwoordelijkheid hebben.

Dat veel ondernemingen enthousiast zijn geworden voor corporate citizenshipgeeft volgens Jeurissen nog niet zonder meer hoop voor de toekomst. 'Deexterne condities voor corporate citizenship beginnen momenteel te knellen:overheden die te weinig sturing geven aan duurzaamheid en burgers die, mededoor het uitblijven van perspectieven en resultaten, hun belangstelling voorduurzaamheid dreigen te verliezen. Door de bezuinigings- enprivatiseringsslagen van de laatste decennia hebben overheden het initiatiefin de samenleving voor een deel uit handen gegeven en burgers hebben hieropgereageerd door de politiek irrelevant te gaan vinden. Dat is slecht voor desamenleving.'

Iedereen draagt verantwoordelijkheid voor een duurzame samenleving. Jeurissen pleitdaarom, met zijn voorganger Van Luijk, voor een nieuw maatschappelijk debatover de inrichting van de verantwoordelijke samenleving. 'Bedrijven moetenhieraan deelnemen en zeggen welke verantwoordelijkheid ze wel willen dragenen welke niet en wat ze verwachten van anderen. Voormaligebestuursvoorzitter van Shell Mark Moody-Stuart zei al dat elke onderneminghaar eigenbelang kan nastreven en toch een verrukking voor de maatschappijzijn. Dat is voor mij corporate citizenship.'

Bron: Het Financieele Dagblad