Virusvocabulaire: soms endemisch, soms bestrijding nodig

‘We moeten ons klaarmaken voor de anderhalvemetersamenleving’, is een van de bekendste uitspraken die we de afgelopen weken hebben gehoord. De anderhalvemetersamenleving… dat woord, als antwoord op COVID-19, spreekt vrijwel direct tot de verbeelding en is dan ook steeds meer de geldende norm geworden.

Met de pandemie zijn er nog een aantal verrassende woorden opgedoken in ons dagelijkse taalgebruik. Dit nieuwe ‘virusvocabulaire’, en de houdbaarheid daarvan, neem ik hierbij graag nader onder de loep.

1. Coronahamsteren

Medio maart sloeg de paniek toe in de samenleving en hamsterde Nederland er massaal op los. Onder meer toiletpapier, ingeblikte groenten en pasta moesten het ontgelden. Deze acties zorgden ervoor dat gebarentolk Irma Sluis een regelrechte hit werd op social media en in onze harten. Het andere gevolg was dat verschillende kranten kopten met het woord ‘coronahamsteren’, om zo lading te geven aan het koopgedrag van die bewuste periode.

Overigens kun je bijna overal het woord ‘corona’ voor plaatsen om het te koppelen aan de huidige tijd. Zo heb ik ook nog ‘coronapaspoort’, ‘coronamaatregelen’, ‘coronahoester’ en ‘coronaboete’ in de aanbieding – maar daar houden de mogelijkheden natuurlijk niet bij op. (Zie ook: 5).

2. ‘Het nieuwe normaal’

Nog een term die niet was te missen, is: het nieuwe normaal. ‘Het nieuwe normaal’ als abstract begrip voor onze herontworpen samenleving en de manier waarop we leven met COVID-19 op de loer. Daarmee weten we zeker dat ‘de dingen’ voor altijd veranderd zijn. De manier waarop ze veranderen is alleen nog een vraagteken.

Ook deze uitspraak spreekt iedereen sterk tot de verbeelding - de wereld om ons heen is anders geworden – maar waarschijnlijk is hij iets te vaak ingezet, waardoor mensen er ongevoelig voor worden. Desalniettemin is het onzeker wat de toekomst voor ons in petto heeft, waardoor deze term nog vaak op het toneel verschijnt.

3. Social distancing

​​​​​​Voor sommigen al een heuse filosofie die ze sinds tijden aanhangen, voor anderen een moeilijke maatregel om mee te leven. Het houden van afstand tijdens sociale interacties is hoe dan ook onderdeel van ‘het nieuwe normaal’.

Helaas hebben in het Nederlands geen sterke tegenhanger voor deze Engelse term. ‘Sociale afstandelijkheid’ en ‘afstandhouding’ klinken direct heel kil, ondanks de aanwezigheid van het woord ‘sociaal’. En hoewel die afstand ergens een kille bedoening is, blijven we sociale wezens die hun sociale contact onderhouden. Daarom blijft de internationale term ook in ons dagelijks taalgebruik toepasbaar – zeker wanneer we ons daar voor een lange tijd aan moeten houden.

4. Quarantini

Om jezelf in quarantainetijden een beetje te vermaken, kun je het beste een quarantini maken. Ooit naar voren gekomen in de tv-serie Scrubs toen het gehele ziekenhuis in quarantaine werd geplaatst vanwege een SARS-verdenking. Daarna raakte het woord in onbruik, maar tijdens de afgelopen periode van ‘self-quarantaine’ won de quarantini weer flink terrein terug. Nog nooit is de context van deze referentie zo relevant geweest.

Het is dan ook niet vreemd dat de quarantini werd opgenomen in de Urban Dictionary. Daar wordt deze omschreven als ‘een sterke, alcoholische drank die wordt gemaakt wanneer mensen in quarantaine worden geplaatst, of anderszins opgesloten op een locatie zitten voor een langere periode’. In het geval de lockdowns in de toekomst terugkeren, zullen we ongetwijfeld meer van – en varianten op – de quarantini zien. Geniet, maar doe het wel met intelligente mate.

5. Coronaterras

De Nederlandse horeca is zwaar getroffen door de uitbraak van het virus. Gelukkig mag iedereen binnenkort – mondjesmaat – weer naar de terrassen toe en kunnen we onze favoriete cafés weer ‘steunen’. Een heerlijke afwisseling van onze home offices bovendien. Om alle horeca-uitbaters een goede start van het vertraagde seizoen te geven, willen de grote steden in hun centra zogeheten ‘coronaterrassen’ faciliteren.

Zoals gezegd, kun je voor bijna ieder woord ‘corona’ plaatsen om tot een neologisme te komen. Bijna dan. Want bij nadere inspectie is een coronaterras wellicht een plek waar je beter niet naartoe kunt gaan. Zoals we coronahamsteren voortaan vast ook zullen laten, en beleefd voor coronaboetes zullen bedanken. Soms heeft virusvocabulaire zijn eigen -bestrijding nodig.  

6. Tussen Kunst & Quarantaine

In de categorie geslaagde woordspelingen is daar ‘tussen kunst en quarantaine’; een initiatief op Instagram waaraan volgers kunnen deelnemen door met een aantal spullen uit hun huis bekende kunstwerken na te maken. In tegenstelling tot bij het iconische tv-programma van de AVROTROS, blijken aan deze werken nooit dure prijskaartjes te hangen, maar het verdwaald raken in de creativiteit van anderen biedt onbetaalbaar vermaak.

Dit is zo’n woordgrap die ik eigenlijk alleen maar vaker hoop te mogen terugzien. Dus: kunstenaars klaar? Knutselen maar!

 

Dirk Berkers is content executive Bij Lewis Communications.