Weg met de overheidscommunicatoren

U bent met te veel. Dat was al de conclusie van de commissie-Brinkman die adviseerde over de toekomst van de Nederlandse pers en journalistiek, en ze wordt daarin nu bijgestaan door Sjuul Paradijs, hoofdredacteur van De Telegraaf. Hij wil dat de overheid de het communicatieapparaat halveert, zo meldt Villamedia.

De reden voor de bezorgdheid van Brinkman en Paradijs is dat de waar de pers met steeds minder geld het werk moet doen, de overheid zijn communicatieleger enorm heeft uitgebouwd. De journalistiek legt het daartegen af, aldus Paradijs op een congres in Maastricht. Volgens de hoofdredacteur belet de Nederlandse overheid kritische journalisten het werken met een ‘cordon van voorlichters, woordvoerders en spindoctors’. Aan de andere kant worden door diezelfde overheid al jaren goede journalisten weggekocht met hogere salarissen en betere arbeidsvoorwaarden, aldus de Telegraaf-hoofdredacteur.

Paradijs herhaalt daarmee wat de commissie-Brinkman al eerder stelde. Volgens de commissie zijn ‘de waakhonden van de democratie’ op een onaanvaardbare achterstand gezet’. Het leger aan communicatieprofessionals bij de overheid is in omvang circa drie keer zo groot als de journalistiek en heeft de nieuwsagenda steeds beter leren bespelen, bijvoorbeeld door nieuws selectief of op basis van exclusiviteit aan te bieden, aanhakend op de concurrentie tussen de media. Deze wedloop om kijkers en lezers heeft de journalistiek een hijgerig karakter gegeven, aldus de commissie.

Minder communicatieprofessionals zou een oplossing zijn, en een goedkope ook, maar het is natuurlijk wel vreemd om het probleem van de journalistiek op het bord van de communicatieprofessionals te leggen. Geef de pers liever instrumenten in handen om de controle echt uit te voeren, misschien door meer geld, door meer toegang te geven tot bronnen om zo zijn taak te kunnen uitvoeren.
Een debat over de rol van communicatie bij de overheid hoort daar zeker bij (wanneer hadden we het in dit vak nog over de rekkelijken en preciezen?), een herijking van wat we als mores verstaan in de overheidscommunicatie: hoe regelen we nu echt transparantie?

Daarnaast moet de rol van de geschreven journalistiek zelf ook worden bekeken. Sinds Sjuul Paradijs heeft besloten om aan actiejournalistiek te doen en zijn krant inzet om de publieke opinie te bespelen in plaats van te informeren, heb ik niet zoveel medelijden met de Telegraaf.
Bovendien, zo schreef minister Plasterk terecht in een reactie, De perssector is op de eerste plaats natuurlijk zelf verantwoordelijk voor het oplossen van de problemen die ontstaan zijn. De sector is privaat terrein, dat heeft zijn consequenties: Apax plukte PCM kaal en bij de Telegraaf Media Groep leidde de aankoop van aandelen ProSiebenSat1 voor een aanzienlijk verlies en tot reorganisatie en ontslagen. Misschien moeten kranten zelf nog eens nadenken hoe hun businessmodel zo kunnen vormgeven dat ze ook echt capabel zijn om hun taak uit te voeren.