Wat vormgeving kan doen

Vormgeving doen
Anders dan vormgevers zijn reclamemakers niet goed in het reflecteren op hun werk, zegt Roland van der Vorst van They in Adformatie. Voor het nadenken over de invloed van vormgeving op mens en maatschappij, en misschien zelfs wel op de wereld, daarvoor kwamen op donderdag 16 mei vormgevers uit binnen- en buitenland in grote aantallen naar de Stadsschouwburg ter gelegenheid van het evenement ‘What Design Can Do’, kortweg WDCD. ‘Het is het tijdperk van de designer’, zegt oprichter van WDCD en hoofdontwerper van De Designpolitie Richard van der Laken. En dat zou best eens een bepaalde verantwoordelijkheid met zich mee kunnen brengen. Alleen daarom al is het jammer dat er zo weinig opdrachtgevers van designbureaus aanwezig zijn. Wat kan vormgeving dan doen? Nee, hier gaat het niet om het mooier of beter vormgeven van stoelen en tafels, de ambities reiken veel verder dan dat. David Kester, uitgever en directeur van Thames & Hudson, opent de dag met de gedachte dat alles, niet alleen de koffiebeker maar ook de inhoud ervan en ook de manier waarop je die koffie drinkt, is ontworpen, behalve de natuur. En: ‘we’re in a constant state of design’. Aan de hand van drie vragen, What state is design in, What is the constant state of design, How does the state design? legt hij uit hoe de invloed van vormgeving (lees: verandering en vernieuwing) op ons leven toeneemt.

Verkeerd denken
Die toenemende invloed van vormgeving wordt zichtbaar, eetbaar en voelbaar gemaakt aan de hand van ‘what design can do for food’ en ‘what food can do’. Vormgever van eten Marije Vogelzang en architect, historicus en auteur van ‘De hongerige stad, hoe voedsel ons leven vormt’ Carolyn Steel laten zien hoe mens en maatschappij vorm geven aan voeding en hoe voeding op haar beurt vorm geeft aan mens en maatschappij. Na de koffiepauze gaat het programma verder over ‘hoe’. John Bielenberg, uitvoerend producent bij Future en initiatiefnemer van Project M, hanteert een simpel uitgangspunt: ‘Think Wrong’. Of liever; doing right by thinking wrong. Als je op een orthodoxe manier problemen op wilt lossen, krijg je voorspelbare antwoorden. Alleen door het bekende pad van best practices naar strategic plan en return on investment te verlaten, kunnen we de goede dingen doen. Zijn pad heet #The-Blitz-Cycle" title="The Future Blitz Cycle">The Future Blitz Cycle: Be Bold, Get Out, Think Wrong, Make Stuff, Bet Small, Fast Forward. Bewijsmateriaal dat dat werkt heeft hij ook. SodaStream, #PieLab" title="Pie Lab">Pie Lab en #Alabamboo-Make-Ride" title="Alabamboo">Alabamboo zijn voorbeelden van projecten die ontstaan zijn op basis van verkeerd denken. Zijn vraag aan de vormgevers in de zaal: ‘Als je iets zou kunnen doen, wat zou jij dan doen?’

Verkeerd denken en goed doen
Na de break-out sessies is het woord aan ‘onderwijzer’ Kiran Bir Seth. In India wordt traditioneel uitgegaan van wat kinderen niet kunnen. Zij wilde dat op een positieve manier veranderen door niet uit te gaan van ‘Ik kan niet’ maar van ‘Ik kan’. Ze denkt met de vormgevers in de zaal terug aan waar David Kester mee begon; alles is vormgegeven, behalve de natuur. ‘Het is mijn ambitie om de menselijke natuur te veranderen.’ En inderdaad, vormgeving kan de menselijke natuur veranderen, zo blijkt op de Riverside School in Ahmedabad. Haar ‘hoe’ bestaat uit vier stappen: Feel, Imagine, Do, Share. Voorbeeld. In een dorp woont een jongen die vanwege zijn handicap niet naar school kan. De kinderen gaan zelf naar school met een handicap in de vorm van een vastgebonden hand of been. Als ze het gehandicapte jongetje naar school zouden dragen, zou hij wel naar school kunnen. Zo gezegd, zo gedaan. De kinderen dragen hun klasgenoot naar school en zorgen gedurende de schooldag dat het jongetje mee kan doen en delen. Deze manier van denken en doen werkt niet alleen in een school maar ook in een stad, zo blijkt uit het initiatief Aproch, ‘a protagonist in every child’. Na dit ontroerende verhaal vertelt vooruitkijker Lidewij Edelkoort (nee, noem haar alsjeblieft geen trendwatcher) over haar werk voor de Mode Biënnale Arnhem 2013 met als onderwerp ‘Fetishism in Fashion’. Jawel, ‘babes and bondage’, ook dat is de menselijke natuur. Want, met een navelstreng gebonden aan onze moeder, ‘we are all born in bondage’. Het laatste woord is aan Richard van der Laken. Richard, is mijn vraag, waarom kan vormgeving doen? ‘Het is het tijdperk van vormgevers en het is tijd om niet met een managersblik maar met een ontwerpersvisie naar de maatschappij te kijken. En het mooie van vormgevers is dat zij ook echt iets kunnen doen.’ Waarvan akte.