Onno Hoes: ‘Als de crisis toeslaat, heb je aan al die handboeken niets’

Stiekeme PowNed-opnames leidden eind 2014 tot een crisis die Onno Hoes te machtig werd. Uiteindelijk stapte de burgemeester van Maastricht op 27 juni van het afgelopen jaar op. De ervaring heeft hem één ding geleerd: ‘Je kunt het allemaal volgens het boekje leren, maar als de crisis toeslaat, heb je niets aan al die handboeken. Dan komt het erop aan dat je elkaar in de ogen kunt kijken. Mensen moeten in een onnatuurlijke setting natuurlijk op elkaar reageren. Dus moet je een netwerk hebben van mensen die elkaar vertrouwen. De voorzitter van het crisisteam, een burgemeester, moet erop aankunnen dat de informatie die hij krijgt deugt en jij moet als adviseur kunnen snappen of jouw boodschap aankomt.’

Lastige burgemeester

Wat adviseert Hoes de crisisadviseur? Zoveel burgemeesters, zoveel karakters. ‘Richt je als adviseur dus op het type burgemeester. Als je weet dat het iemand is die graag ter plekke is, dan moet je daarin meegaan. Als je dat niet doet en hij of zij zit contrecoeur achter het bureau, dan wordt het een knap lastige burgemeester die op alle slakken zout gaat leggen. Kruip dus in het hoofd van de burgemeester en bouw daar als team de goede werkwijze omheen.’

Sociale media

Als de crisis dáár is, dan wordt het draaiboek, keurig geactualiseerd en in een binder in de kast weggezet, niet alleen snel vergeten, maar ook nog eens van alle kanten gepasseerd door de sociale media. ‘En dus moet een gemeente in een crisissituatie de sociale media zelf minutieus en proactief gebruiken’, aldus Hoes.

Doorratelen

Een gemeente die een dag doet over het componeren van een persbericht? ‘Het is lastig, ik weet het. De sociale media hebben de macht gegrepen. Dat ratelt maar door. Je moet als overheid zorgvuldig zijn en niet speculeren, maar de halve wereld heeft intussen via de sociale media al een beeld van wat er is gebeurd. Je kunt niet meer zeggen: “We komen over twee uur met een persbericht.”’

Partners

Kijken wat er gebeurt en de mensen die actief zijn op de sociale media voor je zien te winnen – dat moet de strategie zijn. ‘Je moet laten weten dat je hun informatie waardeert en meeneemt in je eigen informatie en tweets. Je wordt partners. Doe je dat niet, dan ontstaat het beeld: die hebben er weer eens niets van begrepen.’

Non-conformistisch

Volgens Hoes hebben steden juist in het huidige tijdsgewricht behoefte aan non-conformistische burgemeesters. ‘Alleen als je zelfstandig en buiten de gebaande paden denkt, kun je een leider zijn’, zegt Hoes. ‘Ik zie in allerlei profielen dat gemeenteraden op zoek zijn naar actieve burgemeesters met lef. Ik geloof dat ik heb laten zien dat ik die bijna onmogelijke opdracht, waarbij van alles wordt verlangd van een burgemeester terwijl hij de leiding formeel niet kan nemen, informeel goed heb uitgevoerd.’

Op 4 april houdt Hoes een inleiding tijdens de Praktijkdag Crisiscommunicatie in Utrecht.

Dit artikel is een bewerking van een uitgebreider interview in Binnenlands Bestuur nr. 5.

FOTO: ANP