Beeldstormen: de kracht van een beeld

Probeer maar eens je gevoel voor je geliefde (of desnoods je hond, kat of cavia) te beschrijven.
Vraag maar eens aan iemand, waarom houd je van je partner? Dat is onbegonnen werk.
• Omdat hij zo lief is? De Daila Lama is ook lief, maar hij is niet je partner.
• Omdat hij zo grappig is? Urbanus is ook grappig, maar hij is niet je partner...
• Omdat hij knap is? Brad Pitt is ook knap, maar hij is niet je partner...
• Omdat hij zo lekker kan koken? Dat kan Lonnie ook, maar....

Voor je het weet trekt iemand zijn Smartphone (of een beduimelde foto uit de portemonnee) tevoorschijn en laat een foto zien... “Kijk, daarom houd ik van hem...”

En daar heb je het. Beeld! Natuurlijk roept een beeld meer gevoelens op dan duizend woorden. Dat is niet zo gek. Eigenlijk roepen beelden gevoelens op. En die gevoelens zijn per persoon verschillend. De hersenen bestaan uit twee aparte helften. In het ene gedeelte zit de ratio, het denken en ook het taalgebied. In het andere gedeelte zit het gevoel, de emotie en beeldend denken. Bij de ene persoon werkt het ratio sterker. Bij andere mensen de emotie.

Beeld roept meteen een emotie op. Je voelt meteen een ‘ja’ of een ‘nee’. Bij vrouwen gebeurt dit zelfs drie keer sneller dan mannen, omdat vrouwen doorgaans beschikken over grotere intuïtieve gaven. Woorden overtuigen niet, omdat ze in ons brein een eigen betekenis krijgen. Je vormt namelijk je eigen beelden bij. Bij het woord ‘huis’ denkt de één aan een flat, de ander aan het huis waar hij is opgegroeid, weer een ander denkt: “Oh ja, ik moet nog stofzuigen, thuis."

Waarom vergelijkt toch iedereen een film altijd met een boek? Waarom is het boek altijd leuker dan de film? Als ik zeg dat ik (bijvoorbeeld) ‘The Lord of the Rings’ een waardeloze film vind, dan zegt iedereen: “Ja, je hebt zeker het boek niet gelezen?” Het boek ís altijd beter dan de film. Dat komt omdat de beelden die jij zelf in je hoofd kiest, de perfecte beelden zijn! Die zijn van jou, dus passen bij jou.

In organisatie-adviesland worden veelvuldig prachtige woorden in de hoofden van de directieleden geplant. Charismatische mannen in maatpakken vertellen over ‘transparantie’ in het bedrijfsleven. Of over authenticiteit. Dat medewerkers authentiek moeten zijn, bijvoorbeeld. Dat is goed want dan ‘komen ze in hun eigen kracht’. En dan verschijnt er een model in Powerpoint van mensen die 'niet in hun eigen kracht' functioneren. Oei, niet zo goed. En vervolgens zie je een model waarin mensen wel in hun eigen kracht zitten. Ploep... 40% meer productiviteit. En productiviteit betekent meer winst. En meer winst betekent: grotere auto’s en langere vakanties voor de directieleden.

Met inspirerende jeuk gaan de directieleden naar de managers. Ze dragen over dat het bedrijf transparanter moet worden. Want dat is goed. En dat mensen authentiek moeten zijn. Want dat is ook goed. De managers gaan vervolgens met de medewerkers aan de slag. “Jongens, het moet transparanter. En jullie mogen wel wat authentieker zijn”.
Geen hond die het snapt. Wat is authenticiteit? Iedereen is toch zichzelf? Waarom moeten we dan eigenlijk een colbertje aan naar het werk? En waarom moeten we dan om 8:15 op onze werkplek zitten? Daar voelt niemand zich authentiek bij...

Enkele tijd geleden werd ik gevraagd om een identiteit te ontwerpen voor twee fuserende scholen. De ene school zat in een multiculturele volkswijk, de andere in een statige herenhuizenwijk. Er laaide al 1,5 jaar een discussie over of het een witte school of een multiculturele school zou moeten worden. Ze kwamen er niet uit. Maar een logo zou uitkomst bieden! Een logo is de visuele pleister op de wond die discussie heet. Dus ze vroegen of ik een logo wilde ontwerpen. Ze hadden al een mooi setje woorden op een a4 geformuleerd en vonden dat de briefing volkomen duidelijk was. “Nee, dat wil ik niet, want dat kan niet. Jullie zitten niet op een lijn," zei ik. De woorden uit de briefing waren zo divers en zelfs tegenstrijdig, dat een concretisering hiervan (in de vorm van ene logo) alleen maar meer discussie zou opleveren. “Eerst moeten we de discussie van tafel vegen”, zei ik. Wat zijn de overeenkomsten? En hoe maken we die overeenkomsten concreet en zichtbaar?
Met beeld! Vervolgens heb ik een honderdtal kaarten gemaakt met beeldmateriaal. Mijn voorstel was om met alle afzonderlijke beslissers een Beeldstormsessie (brainstormen met beeld) te doen, om te kijken wat hun gevoelens waren bij hun nieuwe school. Vervolgens zouden we bekijken óf er eigenlijk wel overlap was. Na een dag beeldstormen lagen er negen beelden op tafel. Godzijdank! Er was een overlap! Iedereen had bij de gekozen beeldkaart zijn ideeën en motivaties opgeschreven. Over de meest heldere betekenis van de beelden hebben we een uurtje gesproken. En er was een lijn. Het ging helemaal niet over een witte of een multiculturele school, het ging om een veilige school. Het ging over respectvol met elkaar omgaan. Om een positief gevoel. Van de beeldstormsessie hebben we een visieboek gemaakt. Deze boeken zijn uitgedeeld aan alle leraren, de o.r. en alle andere belangrijke mensen met een mening. Twee maanden later was er een naam bedacht, er was een treffende pay-off én er was een logo.
De identiteit kwam van binnenuit de organisatie. Men had zelf bijgedragen aan het creatieve proces. De vertaalslag was kleiner, het ontwerpproces korter, het budget werd niet overschreden.

Inmiddels zijn er een vijftal scholen bijgekomen. En nog steeds wordt het identiteitsboek gebruikt bij het overbrengen van de gevoelens van de school. Voor de inrichting, voor het bedenken van nieuwe communicatiemiddelen en voor de strategische beslissingen die genomen gaan worden.

Gebruik daarom ook beelden om gevoelens te concretiseren. Om de visie van je organisatie echt visueel te maken. Om te kijken of partners en collega’s op één lijn zitten. Gebruik ze om te kijken of je doelgroep hetzelfde kijkt naar jouw organisatie. Gebruik ze om te kijken of de visie van je organisatie wel eenduidig is!

Ik heb een selectie beelden geselecteerd waar je zelf mee aan de slag kunt. Die kun je hier downloaden.

Veel succes met het Beeldstormen!

Groeten van Armijn Woudman

- Studio Buffalo -
Branding /// Design /// Identity