Producenten van sterke drank, wasverzachters en shampoo’s overtreden de wet door hun vloeistoffen in onnodig zware flessen aan te bieden. Dat zeggen wij niet, maar wel de dames en heren van milieuorganisatie Recycling Netwerk op basis van een vergelijkend flessen-onderzoek.
Uit het onderzoek blijkt dat het gewicht van flessen die eenzelfde hoeveelheid vloeistof bevatten sterk uiteen lopen. Sommige whiskyflessen zijn tot wel vier keer zwaarder dan de lichtste fles. Ook de flessen van wasverzachters en shampoos worden onnodig zwaar gemaakt.
‘En dat mag niet,’ zegt woordvoerder Tom Zoete van Recycling Netwerk, ‘naast dat het bijzonder slecht is voor het milieu, overtreedt deze praktijk de wetsregels. Nederlandse wetgeving bepaalt al vijfentwintig jaar dat verpakkingen zo licht mogelijk dienen te zijn.’
Drankfles bevat te veel glas
De onderzoeksresultaten liegen er niet om. Veel flessen voor gedistilleerde drank zijn zwaarder dan nodig. De onderzoekers vergeleken het gewicht van 66 sterke-drankflessen met elkaar (tabel 1 onder dit artikel).
Een voorbeeld: een lege fles Johnnie Walker Blenders’ Batch whisky ( 700 cc whisky) weegt slechts 355 gram. De duurdere variant, de Johnnie Walker Blue Label weegt met een nettogewicht van 1.399 gram (1,4 kg!) maar liefst vier keer zo zwaar, maar kan geen druppel meer whisky bevatten.
Bokma gaat volgens de onderzoekers eveneens in de fout: een liter Bokma Oude Friesche Graanjenever wordt verpakt in een fles van 342 gram; een liter Bokma Citroenjenever is 619 gram glas, dat is 80 procent meer gewicht.
Te veel plastic voor fles wasverzachters en shampoos
Ook de meeste flessen met wasverzachter (zie tabel 2) zijn tientallen procenten zwaarder dan de lichtste fles voor eenzelfde hoeveelheid wasverzachter. Het onderzoek vergeleek het gewicht van flessen wasverzachter die momenteel in Nederland op de markt zijn. Ook hier worden forse onderlinge gewichtsverschillen aangetroffen. De flessen van de merken Robijn en Silan zijn zo’n 30% tot 50% zwaarder dan de flessen van de supermarktketens AH en Jumbo.
Zelfde verhaal met 300 ml-shampooflessen (tabel 3) die in de Nederlandse supermarkten verkocht worden. In 1994 stelde de branche dat ze zou overschakelen naar een lichtgewicht fles van 23 gram. Maar 25 jaar later is de lichtste aangetroffen fles, 300 ml Baby Shampoo van Johnson’s, nog steeds 27 gram zwaar. De zwaarste gevonden fles, Men Expert van L’Oreal weegt 46,7 gram.
Opmerkelijk is dat juist de merkfabrikanten L’Oreal, Schwarzkopf, Unilever en Procter and Gamble verantwoordelijk zijn voor de allerzwaarste shampooflessen. De helft van de aangetroffen flessen is meer dan 30% te zwaar; ruim een kwart van de aangetroffen flessen is meer dan 40% te zwaar.
Marketing oorzaak onnodige milieubelasting
Waarom deze merken overmatig zware flessen gebruiken? Zoete:‘Ik denk dat klanten bij een zwaarder product intuïtief ervan uitgaan dat ze meer product hebben. Met name bij sterke drank is dat misschien het geval. Door minder zware flessen te gaan fabriceren kan veel milieuwinst worden behaald.’
Over de negatieve effecten van de te zware flessen is Zoete duidelijk: ‘Er is meer afval dan nodig en daarbij gaat er onnodig veel energie naar het productie- en verwerkingsproces. Dat schaadt het milieu aanzienlijk.’
De suggestie 'hoe zwaarder de fles, hoe meer product' is volgens Robbert van Duin, voorzitter van Recycling Netwerk een achterhaald marketingbeginsel: 'Welke marketeer verzint zoiets, en hoeveel consumenten trappen erin? Maar vooral: welke overheid accepteert dat?'
Wet zonder handhaving
‘De wetten stellen trouwens heldere criteria, maar worden niet gehandhaafd’, aldus Zoete. Sinds 1994 bepaalt de verpakkingswet dat ‘volume en gewicht van de verpakkingen (moeten) worden beperkt tot de minimale hoeveelheid die nodig is om het vereiste niveau van veiligheid, hygiëne en aanvaardbaarheid voor de verpakte stoffen, preparaten of andere producten en voor de consument te handhaven.'
Daarbij bepaalt het Besluit Beheer Verpakkingen 2014 dat alle in Nederland op de markt gebrachte verpakkingen moeten voldoen aan de ‘essentiële eisen’ van de Europese Verpakkingenrichtlijn (94/62 EG) van 20 december 1994. Verpakkingen moeten tevens zodanig zijn ontworpen en vervaardigd dat het ontstaan van zwerfafval zoveel mogelijk wordt voorkomen.
Milieuorganisatie Recycling Netwerk heeft inmiddels een handhavingsverzoek ingediend bij de Inspectie Leefmilieu en Transport (ILT).
