En weer vlamde de kritiek op Haagse voorlichters op. Directie aanleiding was de bonnetjesaffaire op het ministerie van Justitie. Achtergrond was immer groeiende irritatie over de macht van de Haagse voorlichters. ‘Een ziekte’ noemde Pieter Klein, adjunct-hoofdredacteur RTL Nieuws, het Haagse pr-denken in een column. Kijk om je heen, en je weet wat dit pro-actieve communicatiebeleid ons heeft gebracht - alleen maar verliezers. Erosie van vertrouwen, erosie van aanzien, erosie van de fundamenten van onze democratische samenleving. Drie tegengeluiden uit het voorlichtersgilde.
'Beste Pieter, het is geen 1848 meer, het strijdtoneel is veranderd'
Guido Rijnja, coordinator algemeen communicatiebeleid RVD
Ik ben zo langzamerhand wel klaar met het verwijt van journalisten dat voorlichters altijd informatie willen kleuren. Iedereen is het erover eens dat je transparant moet zijn. Maar er zit een ondertoon in die discussie die me niet bevalt. Alsof voorlichters op geen enkele manier over timing, toonzetting of de manier van presenteren zouden mogen beslissen. Alsof iedere vorm van sturing van informatie uit den boze is. Waar komt dat vandaan, vraag ik me af. Een parlementair journalist zei ooit tegen me: ‘Thorbecke heeft jullie voorlichters nooit bedacht.’ Wellicht is dat de verklaring. Wij staan niet in dat oorspronkelijke plaatje.
Macht heeft tegenmacht nodig. De rol van de tegenmacht is traditioneel voor de media en het parlement. Maar beste Pieter, het is geen 1848 meer. Het strijdtoneel is veranderd. Er is geen complot, het spel om de macht is gewoon veel ingewikkelder dan toen. Tijd om dat te erkennen en om daar nu eindelijk eens een goed gesprek te voeren.
'De kwetsbare manier waarop Mark Rutte wekelijks een persconferentie geeft, is een unicum in de politiek'
Jan Driessen, Q&A-Advies
Voor afdelingen Communicatie bij ministeries moet eerlijke en open voorlichting de norm zijn. Uiteraard zorgen ze ook voor de best denkbare publiciteit over hun politieke leiders. Daar zijn ze voor aangesteld! Dat gebeurt in Nederland uiterst professioneel. Ongelooflijk veel beter en toegankelijker dan in heel veel andere (Europese) landen. De open en kwetsbare manier waarop Mark Rutte wekelijks een persconferentie geeft, is een unicum in de politiek. Hoe ontstaat dan toch dat ongemakkelijke beeld over verhullende voorlichters?
Dat komt mijns inziens door twee factoren. De snelheid en de veelheid van het gevraagde nieuws dicteren nu teveel het communicatiebeleid. Toen ik in de jaren '80 verslaggever mocht zijn voor Den Haag Vandaag waren er slechts twee tv-zenders. En was er één tv-camera op het Binnenhof. Omdat wij die ene camera met het NOS-Journaal deelden, wachtte de premier keurig op de wisseling van de tape. Vandaag de dag is de journalistieke druk op de politiek ongelooflijk veel groter. Lopen er niet alleen tientallen camerateams rond maar ook vele honderden journalisten. Die ook met honderden uiteenlopende vragen per dag komen. En die daar per direct (nu!) een antwoord op willen.
Vroeger had nieuws nog tijd van leven. Den Haag Vandaag was ’s avonds laat, vaak nog de eerste. Maar nieuws is tegenwoordig instant en enorm gefragmenteerd. Ja, het kan altijd beter, maar iets meer begrip mag van Pieter Klein - die heel goed weet hoe het werkt - dus wel gevraagd worden.
'Laten we reëel zijn, er is ook wel eens verkeerd gebruik gemaakt van communicatie'
Paul Stamsnijder, Reputatiegroep
De communicatie rond lastige kwesties lijkt langzamerhand vaker onderwerp van gesprek dan deze lastige kwesties zelf. Van de MH17 tot de Teevendeal, van het Groningse gasissue tot het koningschap van Willem-Alexander: er is heel veel aandacht voor de beeldvorming en het gaat daardoor niet altijd over de inhoud.
Zo gaat ook relatief veel aandacht uit naar de campagnes van politici, terwijl het inhoudelijk beleid van deze politici relatief weinig aandacht krijgt. Onder communicatieprofessionals geldt dat communicatie tegenwoordig ‘in het hart van het beleid’ staat, zoals Guido Rijnja zo raak heeft geformuleerd. Dat is mooi voor het vak. Beeldvorming wordt meegewogen in de (politieke) besluitvorming. Meer dan ooit is communicatie een strategische functie in beleidsprocessen. Dat heeft in de meeste gevallen grote maatschappelijke waarde.
Tegelijkertijd volgt hieruit ook kritiek: communicatie heeft teveel invloed, wordt te vaak ingezet als tovermiddel om te verhullen en bij te sturen, en wordt soms een doel op zich. De kritiek van Pieter Klein valt onder deze noemer: als communicatie in het hart van het beleid staat, kan dit leiden tot politisering van de communicatie. En er wordt, laten we reëel zijn, ook wel eens verkeerd gebruik gemaakt van communicatie, met geheimzinnigheid als ongewenst effect. Het is aan communicatieprofessionals om te onderkennen dat communicatie niet altijd een oplossing is: begrijpelijk beleid maken is nog altijd effectiever dan beleid begrijpelijk maken, om in termen van Rijnja te spreken. De interne klankbordrol wordt zwaar onderschat
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!