Alles wat je moet weten over de Digital Services Act en Digital Markets Act

Een betere positie voor internetgebruikers, extra toezicht op én regels voor de grootste online platforms wereldwijd en meer verantwoordelijkheden voor aanbieders van digitale diensten richting hun gebruikers. Dat is volgens de Nederlandse rijksoverheid de kern van de DMA en DSA, samen ook wel het Digital Services Pakket genoemd. De Europese Commissie sprak zelf al eerder van ‘een ambitieuze hervorming van de digitale ruimte, een uitgebreide reeks nieuwe regels voor alle digitale diensten, inclusief sociale media en andere online platformen die in de EU actief zijn’.

De plannen zijn inderdaad ambitieus te noemen. De potentiële impact op de online wereld en in het bijzonder op e-commerce en onlinemarketingstart-ups en -scale-ups is ook best pittig te noemen. Iets wat ook pijnlijk duidelijk wordt uit onderzoek. Volgens de onderzoekers van het Erasmus Centre for Entrepreneurship (ECE) zullen met name de Nederlandse start-ups en scale-ups – wanneer de wet in de huidige vorm wordt ingevoerd – negatieve gevolgen daarvan ondervinden.

Gevreesd wordt dat de wet in de huidige vorm veel onzekerheid creëert en te veel ruimte laat voor ongewenste gevolgen. In plaats van openheid en innovatie te bevorderen, kan een rigide toepassing van met name de DMA innovatie beperken en vertragen, concurrentie doen verminderen en daarmee bedrijven, zakelijke gebruikers en consumenten schaden.

De beperkende factoren zitten vooral in het feit dat de DMA hoofdzakelijk regels bevat die ervoor moeten zorgen dat de touwtjes van de grote online platformen, die door de Europese Commissie ‘gatekeepers’ worden genoemd, aangetrokken kunnen worden. Gatekeepers zijn de zogenaamde ‘core platform services’ als: zoekmachines (Google), sociale netwerken (Facebook), videodeeldiensten (YouTube), cloud-computingdiensten en nog enkele andere diensten en bedrijven als Amazon. Stuk voor stuk zijn dit bedrijven die door hun omvang een bijzonder belangrijke rol spelen voor andere bedrijven omdat ze zogezegd de toegang beheren tussen deze bedrijven en hun klanten.
 

De DMA geeft een aantal duidelijke do’s-and-don’ts voor de gatekeepers in relatie tot digital advertising. Een aantal zaken die opvallen:

• Een eerste verplichting die aan de gatekeepers wordt opgelegd is dat ze op verzoek van adverteerders en/of uitgevers aan wie de service wordt aangeboden moeten laten weten wat de voor een advertentie betaalde prijs is en hoe hoog de afdracht aan de uitgever is.

• De gatekeepers moeten op verzoek gratis toegang geven tot de ‘measuring tools’ die gebruikt zijn om de advertentie te leveren.

• Aan adverteerders en uitgevers moet informatie ter beschikking worden gesteld die hun de mogelijkheid geeft om een onafhankelijke verificatie van de ad inventory uit te voeren.

• Wat betreft de DMA zal de handhaving in handen blijven van de Europese Commissie, die forse boetes mag opleggen: tot 10% van de wereldwijde omzet. Daarnaast kan ook een periodieke boete worden opgelegd van maximaal 5% van de wereldwijde omzet.

De DSA regelt de verplichtingen die digitale dienstverleners hebben voor wat betreft hun rol als verbinder tussen consumenten enerzijds en aanbieders van goederen, diensten en content anderzijds. Denk hierbij aan connectiviteitsdiensten, CDN’s, hosting providers en online platformen. Het gaat in de DSA om expliciete regels ten aanzien van transparantie in digitaal adverteren.

Hoewel de DSA zich richt op een beperkt aantal grote bedrijven, zullen de gevolgen voelbaar zijn voor een veel bredere groep bedrijven – uitgevers, adverteerders – omdat deze voorgestelde verordening bij die grote bedrijven de verplichting neerlegt om toegang te geven tot tools die de performance meten. Een groot deel van de tekst heeft betrekking op de bescherming van de fundamentele rechten van internetgebruikers, zoals de vrijheid van meningsuiting.

“Alles wat offline is verboden, moet ook online worden verboden”, zegt de Deense sociaaldemocraat Christel Schaldemose, die verantwoordelijk is voor het wetsontwerp. In het debat van vorige week kwam duidelijk naar voren dat het Europees Parlement vooral wil dat de grotere partijen hun verantwoordelijkheid vaker nemen. Zo moeten ze na de inwerkingtreding van de DSA (realtime) aan iedere individuele websitebezoeker duidelijke en ondubbelzinnige informatie verstrekken.

In deze berichtgeving moeten ze expliciet vermelden dat de gebruiker een advertentie ziet en namens wie de advertentie wordt weergegeven. Daarnaast moeten ze informatie geven over de belangrijkste parameters die worden gebruikt om te bepalen waarom een specifieke gebruiker juist deze advertentie te zien krijgt.

Verder wil het Europees Parlement dat er sneller dan voorheen wordt opgetreden tegen illegale of haatzaaiende uitlatingen en dat live-uitzendingen van bijvoorbeeld terroristische aanslagen zoveel mogelijk worden voorkomen. Wat verder uitvoerig in het debat is besproken, is dat grote techbedrijven verplicht worden om openbaar te maken hoeveel personeel zij inzetten om schadelijke content op te sporen en te verwijderen en mogen de persoonsgegevens van kinderen en jongeren niet meer gebruikt worden voor targeting.

Als voorbeeld werd genoemd dat de verspreiding van overdreven schoonheidsidealen kan leiden tot anorexia. Gelukkig zijn er al initiatieven als het kidSafe-certificaat, dat exclusief wordt toegekend aan kindvriendelijke websites en technologieën. Hiermee kunnen consumenten op websites en bij reclame-uitingen in één oogopslag zien of bedrijven persoonsgegevens zorgvuldig en veilig gebruiken voor reclamedoeleinden.

Zowel van de DSA als van de DMA is de inhoud nog lang niet definitief. Na vorige week zullen nog meerdere debatten volgen waarin de EU-ministers beide wetsvoorstellen op verschillende punten zullen aanpassen. Zij gaan hierover onderhandelen met de Europese Commissie. Zo willen de ministers dat bedrijven langer de tijd krijgen om te voldoen aan de nieuwe wetgeving. Niet drie maar achttien maanden voordat ze een boete krijgen.

Het is dus nog even afwachten hoe de uiteindelijke teksten eruit zullen zien, maar dat beide verordeningen er zullen komen staat vast. Mijn advies is dan ook om hier nu al op te acteren en je verantwoordelijk te pakken. Wetgeving of niet, iedere adverteerder wil toch meer inzicht en de garantie dat je enkel op de juiste plekken adverteert?

In de tussentijd werkt het Nederlands parlement verder aan wetgeving om het internet betrouwbaarder te maken voor consumenten. Het wetsvoorstel Modernisering consumentenbescherming is bijvoorbeeld afgelopen oktober naar de Tweede Kamer gestuurd. In de loop van 2022 moeten de regels ingaan, ook in andere EU-lidstaten. Het wetsvoorstel verbiedt bedrijven én consumenten om nepreviews te plaatsen op websites, zoekmachines moeten duidelijker maken dat ze advertenties tonen boven zoekresultaten en webwinkels moeten consumenten beter informeren over hun aankoop.

Zo moet een webwinkel straks uitleggen waarom de consument een gepersonaliseerd prijsaanbod (via cookies) krijgt, met wie hij een contract afsluit en bij welke partij hij kan aankloppen voor de garantie. 

Je ziet, er is meer dan alleen de aanstaande verdwijning van third-party cookies waar we ons mee bezig moeten houden. To be continued, en heb je ergens een vraag of opmerking over? Let me know!

Nick Beentjes is managing director van Channel Factory.