Wat is een veilige naam voor een Amsterdamse brug?

In Amsterdam moeten nog 88 officieuze brugnamen vervangen worden voor ‘echte’ namen. De officieuze namen zijn namelijk niet ‘echt’. Uitgesloten. Iedereen in de omgeving kent vermoedelijk de officieuze namen, maar die namen staan niet in de registers en zijn ook niet op een plankje geschreven dat tegen de brug is geschroefd. Dus die namen tellen niet.

Nieuwe namen dus.

De burgers komen met voorstellen. Dat zullen er vele zijn. De betrokkenheid is waarschijnlijk groot. Het is uitgesloten dat iedereen de uiteindelijk gekozen namen mooi zal vinden. Dat hoeft ook niet, en de gemeente zal dat ook niet als voorwaarde stellen. Belangrijker is dat de namen groepen – specifieke minderheden – of personen niet tegen het hoofd stoten. In onze samenleving, een meltingpot van culturen met dito gevoeligheden, is een verkeerde keus gauw gemaakt –hoe te goeder trouw de bedenker en de goedkeurende instantie ook zijn.

En dat maakt het ook interessant: een naam vinden voor een bouwwerk dat overbrugt. Iets dat oevers, straten, stadsdelen, mensen verbindt. Je kan het zo metaforisch zien als je maar wilt.

Bronnen van vergissing en misverstand

Van oudsher worden namen van historische figuren gebruikt; schrijvers, politici, generaals. Er was een tijd dat alles overzichtelijker was, wat namen betreft; je kon weliswaar flink de mist in gaan als je een naam koos die leek op (of identiek was aan) de naam van een vijand of iemand van twijfelachtig allooi, uit WO1 of WO2. Maar dat waren wel zo’n beetje de bronnen van vergissing en misverstand.

Met aardappelen en spruitjes gevulde polders

Vandaag de dag zijn die bronnen talrijker. Ook ons Nederlandse collectieve geheugen is selectief. Niet alleen hebben we moeten nadenken over de zo onschuldige voelende traditie van Zwarte Piet – wat lastig blijkt –  en moeten we als samenleving (en als individuen) accepteren dat tradities nu eenmaal niet eeuwig zijn. Ook moeten we onze eigen geschiedenis beter leren bekijken in een ruimer perspectief dan alleen vanuit onze met aardappelen en spruitjes gevulde polders: wat is de rol van Nederland geweest in de (recente) geschiedenis?

Met het bedenken van namen voor enkele tientallen bruggen, kunnen we die soms onwelkome reflectie prima in praktijk brengen. Het is een kans en geen belemmering, zeggen we stoer.

Maar dat maakt het niet makkelijker: de rijkdom die de VOC ons bracht, is een rijkdom waar vele anderen vaak een enorme prijs voor betaalden. Hetzelfde geldt voor veel generaals, kardinalen, industriëlen, politici, misschien zelfs sporters, ondernemers, wetenschappers. Hun namen vallen af.

‘Schone’ namen

Als de gemeente zou kiezen voor historische namen, dan is het waarschijnlijk niet eens zo makkelijk er eentje te vinden die voor alle betrokkenen ‘schoon’ is, en niet symbool staat voor uitbuiting, geweld, roof, discriminatie.

Waar zijn die veilige namen dan te vinden? Dichtbij: de naam van een bekende bloemenverkoopster, de man van de haringkar die al vijftig jaar op dezelfde plek staat, een voetballer die in de buurt geboren is. Of grote wereldnamen van mensen die aantoonbaar goed werk hebben verricht en officieel van onbesproken gedrag zijn verklaard.

Heel veel mensen doen geweldige dingen, of hebben die gedaan. De meesten zijn totaal anoniem, dragen onbekende namen en zijn niet geschikt voor ons doel. Het is echt zoeken. We zijn voorzichtig geworden.

Beeld: Bruggen in Amsterdam