Behalve gokmerken en hun brancheclubs lopen ook de reclameclubs, uitgevers, tv-bedrijven en de KNVB te hoop tegen het wetsvoorstel voor verboden op reclame en sponsoring. Uitstel is de eerste winst.
Het voorstel van minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming voor beperking van reclame en sponsoring komt niet tijdig door de Tweede en Eerste Kamer. Dus uitstel van invoering op 1 januari 2023 is onhaalbaar, dat wordt maart of april. ‘Het moet nog langs de Raad van State, eerder is onhaalbaar’, aldus Weerwind.
Dat bleek tijdens het eind vorige week gevoerde Kamerdebat over het voorstel voor een verbod op ongerichte gokreclame op tv en online per begin 2023 en een verbod op sponsoring in stadions en op shirts begin 2025.
Corinne Ellemeet (GroenLinks) en Mirjam Bikker (ChristenUnie) vroegen Weerwind voor een spoedmaatregel voor een reclameverbod per 1 november om een ‘hausse aan gokreclame te voorkomen met het WK voetbal in Qatar’. Dat is onmogelijk volgens Weerwind. ‘Ik hoopt dat adverteerders en media zelf terughoudend zijn.’
Volgens een persbericht van tv-lobby Screenforce van vandaag zijn tv-exploitanten ook terughoudend. Het volume is niet gestegen sinds de openstelling van de markt in oktober 2021. In september 2022 telde Screenforce 5.150 spotjes. Dat zijn er weliswaar 100 minder dan in januari, maar wel 900 meer dan in juni. Het aantal vergunninghouders voor onlinegokken verdubbelde afgelopen jaar tot 22.
VVD: wachten op evaluatie
De VVD neemt het mede om deze reden op voor de gok- en reclamesector. Volgens Rudger Heerema wordt de sportsector te hard geraakt, maar bovenal zal het beknotten van marketing voor online gokken tot meer illegaal gokken leiden. Hij wil wachten tot de evaluatie van de gokwet in 2023.
De VVD staat hierin alleen. Volgens Michiel van Nispen (SP) kent de gokmarkt, inclusief reclame, ‘geen enkele moraal… het gaat enkel maar om geld’. Zo wordt nog stiekem via sociale media reclame op jongeren gericht, weet hij.
Ook bleek tijdens het debat dat het sponsorverbod voor gokmerken per begin 2025 onder druk staat. Weerwind wil bestaande contracten respecteren. Dus sluiten Eredivisieclubs langjarige sponsorovereenkomsten, nog vóór de wet ingaat. De minister weet nog niet of dit aan te pakken is. Hij pakt een markt aan van jaarlijks 1 miljard aan reclame, plus meer dan 100 miljoen aan sportsponsoring.
‘Deugt niet’
De consultatie voor de wetswijziging afgelopen maanden levert veel kritiek op, te beginnen van de brancheverengingen van kansspelbedrijven Noga, VNLOK en VAN Kansspelen en diverse van hun leden. Marketingvereniging VIA reageerde nog niet. De Bond van Adverteerders (BvA) laat de kritiek over aan de branche zelf, zegt ze desgevraagd.
Het heftigst is het verzet van VNLOK, na een evaluatie van het wetsvoorstel door advocatenbureau AKD. Volgens de branchevereniging schiet AKD zoveel gaten in het voorstel dat invoering niet haalbaar is. Ga maar over tot zelfregulering, vindt VNLOK bij monde van voorzitter Helma Lodders (voorheen VVD-kamerlid). ‘Nu is de nuance het slachtoffer geworden van de maatschappelijke irritatie.’ Dat wordt gesteund door branchevereniging Noga in een uitputtende evaluatie van het voorstel.
Kranten, tv-bedrijven en Google
Opvallend is de inbreng van media die door het verbod op ‘ongerichte reclame’ voor online kansspelen, om te voorkomen dat kwetsbare jongeren worden bereikt. NDP Nieuwsmedia draait het om: als die groep jongeren uitgesloten moet worden dan is ‘intensieve en hypergevoelige dataverzameling door mediabedrijven’ vereist. ‘NDP Nieuwsmedia vraagt zich af hoe de minister de uitvoering daarvan voor ogen heeft, en hoe dat te rijmen is met de brede maatschappelijke wens tot minder gebruik van persoonsgegevens in gerichte reclame.’
Ook Google maakt bezwaar want zou haar Nederlandse online gokreclame grotendeels verliezen. Immers, zo stelt Arjan El Fassed - Head of Public Policy and Government in Nederland, ook Google kan niet met zekerheid haar reclame richten op de niet-kwetsbare doelgroep.
Bij Google kunnen illegale sites dan blijven adverteren, zo stelt de hoofdredacteur van Casinonieuws, Frank Op de Woerd, in een opvallende reactie als journalistiek belanghebbende in de branche. Een verbod brengt volgens hem risico’s mee voor de beoogde ‘kanalisatie’ van illegaal naar legaal. In Italië is dit waarneembaar na invoering van een reclameverbod.
KNVB: ’70 miljoen verlies’
In haar reactie stelt Holland Casino dat het Italiaanse reclameverbod leidde tot een verdrievoudiging van het illegaal online gokken tot 18 miljard euro. Dat stelt ook de Europese goklobby EGBA in Brussel in haar afwijzende reactie richting Den Haag.
Holland Casino verzet zich tevens tegen beperking van sponsoring. Een argument is dat sponsoring met shirtreclame door gokbedrijven bij veelbekeken buitenlandse clubs, grote toernooien en Formule 1 wel doorgaat. Overigens is Holland Casino mild van toon in de reactie, terwijl de KNVB een harde tackle plaatst:
‘Wij zijn als sector zeer teleurgesteld in het beleid en het proces rondom de totstandkoming van het voorstel. Het komt ons erg wispelturig over. Clubs zijn contracten aangegaan die zijn opgenomen in hun beleidsstrategie voor de komende jaren. Door dit voorstel komen de sportieve en maatschappelijke doelstellingen van clubs zwaar in het geding.’
De voetbalbond verzet zich tegen verboden op sponsoring, reclame en beperking van legaal gokken. De schatting van de KNVB is dat de voetbalsector 70 miljoen euro per jaar kwijtraakt door het huidige voorstel van het kabinet: 40 miljoen direct van de goksponsors plus 30 miljoen door vermindering van tv-rechten. Immers, als tv-bedrijven minder reclamegeld rond wedstrijdbeelden innen, zullen ze lagere prijzen voor uitzendrechten bedingen.
‘Totaal reclameverbod nodig’
De lobbyorganisatie van tv-bedrijven als RTL en Talpa, Screenforce, is daarentegen zuinig met de kritiek op het wetsvoorstel. Directeur Michel van der Voort vraagt minister Weerwind om meer overleg en meer harde cijfers over de eventuele toename van gokverslaving en de rol van reclame daarin.
Het Goede Doelen Platform, het samenwerkingsverband van 230 organisaties van goede doelen inclusief Postcode Loterij, VriendenLoterij en De Nederlandse Loterij, vindt dat nader onderzoek nodig is naar de specifieke risico’s van verschillende kansspelen alvorens tot wetgeving voor beperking van gokreclame over te gaan. Ze vindt het fundamenteel fout om het onderscheid tussen online en landgebonden gokken (zoals in casino’s) als basis de te nemen. Reclameverbod moet gebaseerd worden op de mate van risico’s op verslaving van de verschillende kansspelen.
De Consumentenbond wil juist een grote stap verder gaan, met een totaal verbod op reclame voor online gokken, net zozeer als tabaks- en alcoholreclame zijn verboden vanwege verslavingsrisico: ‘De Consumentenbond sluit liever elke reclame die een verslaving in de hand werken volledig uit. Reclame voor (online) gokken zou daarom in het rijtje ‘verboden reclame’ moeten staan.’
