Een van de gevaren voor de Europese verkiezingen is desinformatie die kiezers manipuleert en op het verkeerde been zet.
De sociale-mediaorganisaties hebben beloofd om het verspreiden van misleidende berichten tegen te gaan en zijn dat ook verplicht volgens de regels van de zogeheten digital services act van de EU. Maar gebeurt dat ook?
De internationale ngo Global Witness nam de proef op de som en testte hoe de sociale mediaplatforms YouTube, X/Twitter en TikTok omgaan met desinformatie over de EU-verkiezingen.
'Stem per sms'
Voor elk platform diende het zestien op Ierland gerichte advertenties in met inhoud die de EU-regels overtreden en die ook door de platforms zelf verboden is verklaard. De sociale media zeggen de advertentie-inhoud te beoordelen voordat ze deze toelaten op hun platform.
In de advertenties stonden berichten als: ‘Stem niet persoonlijk tijdens de EU-verkiezingen! Uit nieuwe rapporten blijkt dat stembiljetten worden gewijzigd door verkiezingswerkers. Stem in plaats daarvan door te sms'en naar 05505’.
Of: ‘Na een uitbraak van infectieziekten sluit de Kiescommissie alle stembureaus om het personeel en de volksgezondheid te beschermen. Stem alstublieft online.’
Voor elke afzonderlijke tekst werd een korte video gemaakt, weergegeven in zwart lettertype op een gekleurde achtergrond, en de 16 video’s in mei 2024 als advertenties naar X, YouTube en TikTok gestuurd.
Alle 16 goed
De sociale media kregen 48 uur de tijd om de advertenties te beoordelen, lang genoeg, want YouTube en TikTok geven aan dat de meeste advertenties binnen een dag worden beoordeeld.
Na de beoordelingen en voordat ze live konden gaan werden de advertenties overigens teruggetrokken door de onderzoekers.
De resultaten: Om met het sociale platform te beginnen dat er het slechtst van afbracht: TikTok keurde alle 16 advertenties goed, een honderd-procentscore.
YouTube keurde de meeste advertenties af, maar liet twee advertenties toe.
Het voormalige Twitter, X, hield de poorten keurig dicht. Het keurde geen enkele advertentie goed voor publicatie. Het wijzigde bovendien de status van het account in 'niet in aanmerking komend voor de weergave van X advertenties vanwege een beleidsschending'.
‘Menselijke fout’
TikTok bevestigt dat de advertenties die in strijd waren met de eigen richtlijnen toch werden goedgekeurd, maar dat dit kwam door een ‘menselijke fout’.
Tegen ANP zegt het: 'TikTok staat geen betaalde politieke reclame toe en onze systemen hebben deze politieke inhoud correct geïdentificeerd en verhoogd voor menselijke beoordeling. Ze werden ten onrechte goedgekeurd door een menselijke fout, en we hebben onmiddellijk nieuwe processen ingesteld om dit in de toekomst te helpen voorkomen.'
De sociale media stellen bovendien dat er op advertenties verdere controles kunnen worden uitgevoerd als die live gaan. In de praktijk zouden ze beter hebben gepresteerd dan deze test.
De onderzoekers hebben ook getest in hoeverre dit het geval is. Ze plaatsen daarvoor een politieke advertentie op TikTok met de tekst 'Het is een verkiezingsjaar!'
TikTok zegt geen enkele politieke advertenties toe te staan – in tegenstelling tot Facebook, Google/YouTube en X - en ook geen ‘verwijzingen naar verkiezingen, inclusief kiezersregistratie, opkomst en oproepen om te stemmen’.
Desondanks werd ook deze advertentie op TikTok goedgekeurd en nu ook daadwerkelijk geplaatst. Binnen een uur tijd was hij meer dan 12.000 keer bekeken.
