25 jaar RTL. Bent u ook zo verrijkt?

Nu iedereen die wat aan commerciële televisie verdient, uiteráárd heeft geroepen dat 25 jaar RTL ‘ons leven heeft verrijkt’, waag ik het toch maar een bescheiden voetnoot te plaatsen.

Hoezo verrijkt? Voller, boeiender, afwisselender? Bij vrijwel iedereen? Want ‘ons’ dat zijn wij allemaal…

Geen misverstand, er is een vermaakindustrie opgetrokken waar je u tegen zegt. Professioneel, afgestemd op ‘de’ kijker en ook nog eens goed voor gewilde exportprodukten. De initiatiefnemers en aandeelhouders is hun beloning dan ook van harte gegund.

Maar bij ‘een rijker leven’, heb ik toch andere associaties. Zijn ook wíj daardoor meer gaan verdienen? Is er beter onderwijs afgedwongen? Is onze interesse in literatuur of kunst intussen toegenomen? Ruïneren we het milieu nu minder? Snappen stemgerechtigde landgenoten dankzij commerciële televisie nu meer van het politieke systeem, of bepalen zij nu hun keuze in het stemhokje met enige kennis van zaken? Is men verdraagzamer geworden? Aanwijsbaar mede dankzij RTL en SBS?

Op het oude Hilversum van de publieke omroepen hebben de commerciëlen daarentegen een bijna verwoestende invloed gehad. Substantieel veel reclamegeld werd weggevangen. McKinsey moest daarom door de studio’s worden gejaagd om het evangelie van de efficiency te verkondigen. De overheid haalde met groteske bezuinigingen ook nog eens duit uit het zakje. Wat de verschrompelende ideologieën voor de geestkracht van de omroepverenigingen deden, deden de commerciëlen en de overheid voor de financiële basis van omroepen. Ondermijnen.

En wat deden die oliedomme publieke omroepen om het gevaar te keren? Ze gingen de commerciëlen na-apen. Na een spoedcursus ‘Hoe maak ik mezelf overbodig’. Dus gingen ze ook op kijkcijferjacht. Dus kwamen er daar ook talkshows. Dus kwamen er ook wat ‘lichte’ onderwerpen in de journaals met identieke megalomane decors. Dus produceerden zij met publiek geld nu ook bewegend behang.

Nog sterker, ze gaven exponenten van die commerciëlen nog eens de vloer ook. Pauw en Witteman bijvoorbeeld luisterden bijna eerbiedig naar RTL-icoon Frits Wester als zij die weer eens een flink stuk van hun kostelijke zendtijd hadden toebedeeld. ‘Frits is jullie vijand, sukkels!’, placht ik dan veilig vanaf de bank te roepen. Het aantal commerciële Fritsen dat de publieke omroep vrijelijk in en uit mag lopen, met een babbel, met een programma, of met een imago als publiekslieveling, is inmiddels ontelbaar geworden. Uitstekend voor je identiteit jongens, ga zo door!

Dus lijkt mij de luid verkondigde stelling dat de commerciële omroep ‘Hilversum toch maar mooi heeft opgeschud’, vooral goed voor een schaterlach. Het naar de rand van het ravijn heeft gelokt, zal je bedoelen. Dat opschudden is overigens een niet te bewijzen stelling, want je wéét helemaal niet wat ‘Hilversum’ gedaan zou hebben als we alleen maar publieke radio en tv zouden hebben gehad. 50 jaar geleden wist men daar bijvoorbeeld ook al dat als je zware informatie wilde slijten, je er beter een entertainmentprogramma voor en een erna zou moeten zetten. Ook daar waren er altijd felle discussies hoe de kijker te bereiken en te behouden. Daar hadden ze RTL niet voor nodig.

Maar met de nakende pay per view is een discussie over de identiteit van zulke vermolmde instituten als omroepen waarschijnlijk sowieso iets voor romantici. Onafhankelijke productiehuizen zullen voortaan wel de content gaan leveren, waar de burger zijn keuze uit kan maken. Zelfs uitzendtechniek heb je niet eens meer nodig. Het kan allemaal allang via internet. Dág omroepen. Dus hoezo maatschappijvisie als drijvende kracht en keuzecriterium? Hou eens op zeg, jij zure man! Besef nou maar hoezeer je verrijkt bent!