NL verkiezingen 2011: Wie heeft van Obama geleerd?

Vorige week schreef nieuwe media adviseur Winfried van der Veen op deze website een overzichtelijk artikel over de online campagne van Barack Obama. Vanuit mijn specialisatie in nieuwe media heb ik de Obama-campagne met interesse gevolgd en heb me daarbij telkens laten verrassen door de slimme aanpak van het campagneteam. Wij kiezen weliswaar niet net als in de VS direct onze president, maar werken hun campagnetactieken ook in de polder? Wat betekent de opmars van sociale media voor de Haagse campagnecommunicatie en -strategie? En is Nederland klaar voor een eigen Obama?

2011 is natuurlijk nog ver weg en we zullen tot die tijd ongetwijfeld veel zien gebeuren op het gebied van nieuwe media. Sinds de laatste Tweede Kamer-verkiezingen wordt al veelvuldig gebruik gemaakt van nieuwe- en sociale media. Onze premier is met zo'n 150.000 'vrienden' een graag geziene gast op Hyves. Het was Rita Verdonk die eerder dit jaar haar trotsopnederland.com lanceerde. Terwijl onze minister-president op Hyves haast een cultstatus heeft verkregen, zag 'IJzeren Rita' haar met veel bombarie gelanceerde beweging doven als een nachtkaars. Waar Obama via een scala aan online kanalen zijn standpunten communiceerde, vroeg Verdonk de Nederlandse bevolking om samen tot een programma te komen. Het is te vroeg om het initiatief van de voormalig VVD-er af te schrijven, maar niets duidt erop dat het initiatief een daverend succes is. De wiki faalde al snel dankzij een legertje spammers, de website doet nog altijd statisch aan en media-aandacht voor de ontwikkelingen binnen de 'beweging' is er niet.

Betrokkenheid
Ik kan me voorstellen dat voor Nederlandse politieke partijen de verleiding groot is om het Obama-concept een op een in de polder uit te rollen. In tegenstelling tot de Amerikanen zijn Nederlanders veel minder betrokken bij de politiek en is het hier vrij ongebruikelijk om met campagnemateriaal langs de deuren te gaan, grote verkiezingsbijeenkomsten te houden en potentiële kiezers met miljoenen tegelijk te bellen om ze toch vooral over te halen om voor 'jouw' kandidaat te stemmen. Laat staan dat Nederlanders massaal geld doneren aan politieke campagnes. Met enig optimisme valt nog wel te pleiten voor de mogelijkheid dat een dergelijke 'campagne 2.0', die zich grotendeels online afspeelt, juist jonge mensen zou kunnen inspireren tot nieuwe betrokkenheid. De online campagne van Obama was er echter op gericht supporters aan te moedigen eerdergenoemde activiteiten te ondernemen. Politiek Nederland zal de Obama-strategie dus flink onder handen moeten nemen om deze aan te passen aan de Nederlandse manier van politiek bedrijven..

Goed, aanpassen dus. Maar hoe dan? Waar jong en oud in Nederland niet schromen het debat - al dan niet anoniem - aan te gaan, is op internet. Tenzij de komende jaren (onverwacht) extreme veranderingen in de mediaconsumptie plaatsvinden, is het aannemelijk dat Nederlandse politici en politieke partijen zich zullen moeten richten op het online debat en het online werven van kiezers. Een weblog en een Hyves-profiel zijn niet langer afdoende. Wie die kunst beheerst om op een vernieuwende en oprechte manier de jongere generatie kiezers aan te spreken, kan het nog weleens ver gaan schoppen in de verkiezingen van 2011.

Duidelijkheid
Tot op heden is geen van de gevestigde politieke partijen, noch de rijksoverheid in Nederland verrassend uit de hoek gekomen op internet. Zou er een prijs zijn voor het meest succesvolle politieke initiatief op internet, dan zou de eer naar de Stemwijzer van het Instituut voor Publiek en Politiek gaan. In de aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen van 2006 werd de online stemhulp maarliefst 4,8 miljoen keer geraadpleegd. In de wirwar van politieke partijen en dikke verkiezingsprogramma's heeft de kiezer behoefte aan duidelijkheid. Naast brandjes blussen is het communiceren van een duidelijke boodschap de rode draad in elke campagnestrategie. En dat is waar nieuwe- en sociale media een cruciale rol spelen. Herhalen, herhalen, herhalen!

De Obama-campagne is vanaf het prille begin glashelder geweest in de communicatie. ‘Change we can believe in. Yes we can.' Een zeer onbescheiden boodschap die onbescheiden vaak, maar op een bescheiden manier werd gecommuniceerd. En die doneerknop, natuurlijk. Een krachtige, maar ook abstracte boodschap, die keer op keer werd herhaald in speeches, via de website, op Facebook, MySpace, YouTube en Twitter. Doordat vooral jonge mensen gebruik maken van een breed scala aan sociale media, worden zij meer blootgesteld aan herhaling van de boodschap.

Bescheidenheid
Het betrekken van vooral jongere kiezers en het communiceren (lees: herhalen) van de boodschap via de beschikbare online kanalen gaat een belangrijke, zo niet cruciale rol spelen bij de aankomende verkiezingen. Dat op zich is, zeker onder de communicatieprofessionals, geen nieuws. Nieuwe media spelen een steeds grotere rol in ons leven en dat geldt zeker voor hen die in 2011 voor het eerst naar de stembus mogen. Een interessante game changer - journalistiek Nederland kan vast niet wachten - kan de opkomst van een Nederlandse variant van Barack Obama zijn, die juist die doelgroep aanspreekt. Geen populist, geen opschudder, maar een bescheiden redenaar met een heldere, positieve en inspirerende boodschap. Ergens dichtbij het midden. Bescheidenheid is daar, gezien de Nederlandse volksaard, misschien nog wel het belangrijkst. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.

Zeker in een politiek landschap waarin de verschillen tussen partijen vaak moeilijk te onderscheiden zijn, kan online communicatie de doorslag geven. Wie in 2011 een klinkende verkiezingsoverwinning wil behalen, moet alvast op zoek gaan naar iemand die de invloed van sociale media begrijpt en kan toepassen. Sterker nog, de gevestigde politieke partijen kunnen het zich, met het oog op concurrentie en eventuele nieuwkomers, niet permitteren zich niet grondig te verdiepen in politiek 2.0. Of 3.0. Want voordat het 2011 is...

Sietse Bakker (24) is communicatieadviseur en is gespecialiseerd in nieuwe media. Hij is oprichter van mediabureau MediaBattery en is tevens op consultancybasis verbonden aan de European Broadcasting Union in Geneve, waar hij Manager Communicatie & Public Relations is.