'Uitgevers gebruiken crisis als excuus'

Karin Raeymaeckers is een van de weinige mediadeskundigen in Vlaanderen. Ze is professor aan de universiteit van Gent, waar ze verschillende vakken doceert in het domein van de gedrukte media en mediabeleid.

Ze geeft commentaar op de recente ontslagen bij de krantenuitgevers in Belgie en daarbuiten.

Karin Raeymaeckers: 'Opvallend is dat een ontslaggolf vaak gevolgd wordt door een periode van aanwervingen. In het verleden werden vooral oudere, dure werknemers aan de deur gezet. Nadien ging men jonge krachten zonder veel ervaring aanwerven. Vaak zonder journalistenstatuut. Er werken niet veel minder mensen bij de groep, wel goedkopere krachten.'

Raeymaeckers denkt dat de economische crisis, die nu als reden voor de herstructurering wordt aangehaald, louter dient als excuus voor een grondige reorganisatie van de redacties. ‘Een plan dat al langer op tafel lag. Ik vraag me af waarom de uitgevers de conjunctuurdip niet uitzweten.'

Op de vraag of de tegenvallende reclame-inkomsten een tijdelijk fenomeen zijn, zegt ze: 'Onlangs was ik op een congres waar mediaprofessor Jeremy Tunstall een lezing gaf. Hij toonde cijfers over de verwachte evolutie van de reclamemarkt. De cijfers tonen een duidelijke knik in 2009 maar dat zou in 2010 alweer bijna volledig goedgemaakt worden. Ook de uitgevers weten dat, maar ze maken van deze conjuncturele dip gebruik om hun redacties lichter te maken. De huidige toestand verklaart niet waarom bij De Morgen een vierde van de journalisten moet verdwijnen. Die actie strookt niet met de realiteit.'

De meeste uitgeverijen zijn ook geen bedrijven in financiële ademnood, zegt ze. ‘Kijk naar de vergevorderde plannen van Christian Van Thillo (ceo van De Persgroep) om het noodlijdende Algemeen Dagblad op te kopen. Zoiets doe je niet als je zelf noodlijdend bent.'

Raeymaeckers vreest dat de grote uitgeversgroepen evolueren naar het Amerikaanse systeem. ‘Daar heb je niet langer drie redacties voor drie kranten, maar één redactie die artikelen maakt voor drie merken, drie titels. Neem het voorbeeld van De Persgroep. De merken De Morgen, Het Laatste Nieuws en De Tijd zouden in een dergelijk systeem blijven bestaan en worden gevuld met artikelen die gemaakt worden door één redactie. In die ene redactie zou je wel nog bepaalde 'kennissegmenten' hebben, zoals een economieredactie of een buitenlandcel. Zij moeten voor de 'smoel' van de krant blijven zorgen. Als je ervan uitgaat dat De Morgen geen economie- en sportredactie nodig heeft, zijn er nu inderdaad te veel mensen.'

Grote buitenlandse groepen als Gruner + Jahr doen het, volgens haar, ook al. Van vier tijdschriften met elk een redactie ging men naar één redactie met vier titels.

Raeymaeckers: 'Een krant heeft eigenheid nodig. De verschillende artikelen moeten een geheel vormen dat voldoende afwijkt van wat de andere kranten brengen. Een democratie heeft een palet aan meningen nodig. De kwaliteit van de Vlaamse kranten is nu al fors afgegleden.'

'Minder kwaliteit vertaalt zich inderdaad na een tijdje in minder lezers. In tijden van economische crisis gaan consumenten meer nadenken bij de aankoop van mediaproducten.'

Ze denkt dat alleen de kranten met een duidelijk profiel standhouden bij de lezer.

'Ik denk niet dat websites de kranten zullen verdrukken, louter omdat die als ouderwets gezien worden. De krant is niet verloren als ze kan zorgen voor voldoende meerwaarde. De taak van een dagblad bestaat erin een selectie van het nieuws te maken en dat nieuws in perspectief te plaatsen, te analyseren. Dat is helaas niet makkelijk en vergt veel investeringen. Maar het is daarvoor dat een lezer betaalt. Snappen uitgevers dat niet, dan zie ik de toekomst somber in.'