Coupon-criminelen

Lokt de kredietcrisis couponcriminaliteit uit? Volgens de Daily Mail gaat Engeland momenteel gebukt onder een explosie van voucher fraude, omdat steeds meer consumenten misbruik maken van kortingsbonnen. De sensatiekrant suggereert dat bendes barcodes aanpassen, maar die georganiseerde criminaliteit blijkt overwegend te bestaan uit internetforums waar consumenten elkaar kortingstips geven en retailers die misbruik actief aanmoedigen.

Misbruik van kortingsbonnen is simpel te voorkomen. Retailers beschikken over scannende kassa's die zo ingesteld kunnen worden dat een korting alleen van toepassing is op het product in aanbieding. Vaak zetten ze bovendien klantkaarten in, waarmee korting op individuele kaarthouders af te stemmen is. Retailers hebben echter geen belang bij controle, want zij worden sowieso vergoed voor alle coupons die ze incasseren voor merkleveranciers. Grote Britse supermarkten zoals Asda, Tesco en Waitrose hanteren daarom coupon policies waarin ze de consument toestemming geven om kortingsbonnen als generiek betaalmiddel te gebruiken. Wat de gedachte precies is, blijft onduidelijk. Maar waarschijnlijk willen retailers hun klanten aanmoedigen bonnen in te wisselen, om te voorkomen dat ze daarmee naar andere winkelketens weglopen.

Adverteerders zijn daar uiteraard niet blij mee, want het ondermijnt de effectiviteit van hun promoties. Zij plaatsen kortingsbonnen in de dagbladen (en in toenemende mate ook op internet en in emails) in de verwachting dat het de verkoop stimuleert. Er is budget om retailers redemption en handling fees te vergoeden, gebaseerd op een doorgaans behoorlijk laag percentage consumenten dat daadwerkelijk met coupons naar de winkel gaat. Wanneer die retailers de korting echter ontkoppelen van het product in de aanbieding, verliest dit instrument zijn effectivteit. De kosten gaan omhoog, terwijl er amper meerverkoop is.

Het probleem van coupon-misbruik wordt groter nu fabrikanten in reactie op de recessie meer kortingsbonnen inzetten. Promotioneel adviesbureau Valassis signaleerde afgelopen jaar dat coupon-gerelateerde omzet met twintig procent gegroeid is tot bijna een half miljard pond in 2007. Dertig procent van alle Britse huishoudens zou thans actiever op zoek zijn naar kortingsbonnen. Het groeiend leger cherry-pickers deelt informatie via gespecialiseerde internetforums waar consumenten elkaar op koopjes wijzen en tips uitwisselen over de betalingsmogelijkheden bij verschillende retailers.

De laatste stap in deze werdegang is dat retailers zelf hun personeel aan het werk zetten om kortingsbonnen te verzamelen (uit onverkochte dagbladen en van promotionele websites) die vervolgens verzilverd worden bij de leverancier. Waarschijnlijk zijn dit franchise-nemers die een nieuwe bron van inkomsten aangeboord hebben. Fabrikanten beginnen daarom nu aan de bel te trekken via het Institute of Sales Promotion, maar niemand durft de boosdoeners met naam en toenaam te noemen. De vraag is dan ook of hier werkelijk sprake is van fraude, of dat het probleem niet meer is dan een gebrekkige afspraak tussen fabrikant en supermarkt.

In Nederland zijn kortingsbonnen minder gemeengoed, maar dat wil niet zeggen dat er geen misbruik is. Wat zijn de ervaringen?