Het gaat in de komende presidentsverkiezing over het verschil tussen de ongepolijste, ongeleide maar populaire angstaanjager Donald Trump en de bekwame, bewezen maar koude, kille kikker Hillary Clinton. Het is de grootste, duurste en meest bekeken communicatiecampagne van de wereld: de presidentsverkiezing van Amerika. En de afgelopen twee weken klonk het startshot van die strijd om de machtigste baan van de wereld. Hoe brengen beiden eigenlijk hun verhaal? En in welke ridicule en radicale communicatiestrijd is de wereld daardoor terecht gekomen?
Trump versus Clinton is angst versus hoop. Haat versus liefde. Emotie versus feiten. Lompheid versus fatsoen. En stompzinnigheid versus bekwaamheid. Het wordt desalniettemin een volgens de peilingen nog heel spannende strijd. De afgelopen weken vonden de partijconventies plaats, waarin de kandidaten officieel worden voorgesteld. Het is een belangrijk “nation wide” podium voor aandacht en applaus. Het is de formele opmaat naar het presidentschap. Op de Republikeinse Conventie liepen volgens de Washington Post maar liefs 15.000 journalisten rond. Evenveel journalisten dus als deelnemers, 6 journalisten voor elk van de 2500 afgevaardigden.
Gespeeld echt
Trump zijn conventie leek op TV heel echt. Een indrukwekkend decor, vol trots makende Amerikaanse vlaggen, ronkende muziek, een aansprekende slogan ‘Make America great again’ en echte afgevaardigden, die Trump met een nog nooit eerder vertoonde meerderheid tot hun kandidaat nomineerden. Maar zelden zagen we ook zoveel leegheid en chaos. De schraalheid aan sprekers en celebraties was pijnlijk voelbaar. De tegenkandidaten en oud-presidenten schitterden door hun afwezigheid. Ted Cruz was als enige wel komen opdagen, maar had zichzelf tot taak gesteld revanche te nemen. Hij riep de aanwezigen op vooral hun geweten te volgen bij de verkiezingen in November: “We verdienen een president die voor principes staat. die jij vertrouwt om onze vrijheid en Grondwet te beschermen.” En daar bedoelde hij duidelijk niet Trump mee. Ongekende kritiek op een conventie die eenheid moet uitstralen en dus niet chique! Zijn vrouw moest onder begeleiding van bewakers de zaal uitvluchten. Uitgerangeerde partijtypes als Newt Gingrich en Rudy Giuliani gaven tenenkrommend slechte speeches. De beloofde line-up aan bekendheden ontbrak. Soap actrice Kimberlin Brown en acteur Scott Baio uit Happy Days waren veelzeggend voor het bedroevende niveau. Het werd dus een feestje voor en door de Trump familie. En het moet gezegd: die slaagden daar nog heel aardig in. Tiffany, Donald jr., Eric en Ivanka waren gewoon goed. Indrukwekkende speeches die de zaal avond na avond toch nog in extase brachten.
Gestolen teksten
Echtgenote Melania viel pijnlijk door de mand, vanwege gestolen teksten. Twee zeer ervaren speechschrijvers, Matthew Scully en John McConnell, die hun leven lang de speeches hebben geschreven voor bijvoorbeeld Bush, Dole en Cheney, hoorden maandenlang niets meer op hun ingeleverde conceptspeech. En moesten op TV zien dat Melania Trump een tekstje voordroeg dat een bevriende ex ballerina in elkaar had geflanst op basis van letterlijke teksten uit een eerdere speech van First lady Michelle Obama. Een Obama die Trump juist fel bestrijdt. Het gaf de complete chaos, het amateurisme en de ongecontroleerdheid van de hele campagne aan. En werd daardoor terecht groot nationaal en internationaal nieuws.
Angst verkondigen zonder oplossingen
Dan de gitzwarte sprookjesspeech van Trump zelf. Hij staat er zeer zelf overtuigd bij. Creëert overdreven angstbeelden en schreeuwt zijn op niets gebaseerde beloften vol aplomb de zaal in. Het zijn niet zijn eigen woorden, hij draagt de door de 30-jarige Stephen Miller zorgvuldig opgestelde tekst, woord voor woord voor. Die had opdracht gekregen de beste speech van zijn leven te schrijven. “Vanaf 20 januari zal de veiligheid in dit land worden hersteld. Wij gaan een muur bouwen om de illegale immigratie te stoppen. Ik breng banen terug in Ohio, in Pennsylvania, in New York en Michigan. Ik zal alles doen om de LGBT-community te beschermen tegen haat en onderdrukking.”
Een ongeloofwaardig sprookjesverhaal
Het zijn ronkende teksten die ik graag zou geloven, maar helaas is de waarheid een andere. Er wordt in de 1.15 uur durende speech geen enkel concrete oplossing geboden. Politie, publieke veiligheid en het justitiële apparaat vallen in Amerika onder de afzonderlijk Staten en lokale autoriteiten. De macht van een President is beperkt. Trump kan de veiligheid niet van de ene op de andere dag garanderen. Dat is een utopie. En hoe graag ik ook wil geloven dat Trump opkomt voor de homo’s en lesbiennes, de feiten liggen helaas echt anders: Trump & Pence vormen het meest uitgesproken anti-gay kandidaten-duo in de geschiedenis van de Republikeinse partij.
Gevaarlijke waanzin
De wáre Trump toont zich een dag later weer. Nu verlost van de autocue kon hij weer helemaal zichzelf zijn. In de meest onsamenhangende persconferentie die ik ooit heb gezien, neemt hij op zijn beurt weer wraak op Cruz. In het Nederlands vertaald is zijn betoog complete waanzin. Maar wie volgt een hele persconferentie, wie leest nog de hele tekst? Trump neemt met het grootste gemak afstand van de NAVO en roept Rusland op om te Hillary te hacken. Zijn achterban smult van de levensgevaarlijke waanzin. Want in een wereld die tegenwoordig slechts bestaat uit slogans, soundbites en one-liners komt een krachtige en strijdbare kandidaat naar voren. De nepconventie lijkt op TV toch heel echt, zijn niet onderbouwde toezeggingen komen blijkbaar overtuigend over en de volstrekt gestoorde Trump wordt door velen toch als evenwichtig en kansrijk gezien. Want in de belangrijkste peilingen (CNN+3/CBS+1/NBC+2) eindigt Trump na zijn angstconventie boven Clinton. Hoe is dat toch mogelijk?
Hoop in plaats van angst
Vervolgens was het de beurt aan de Democraten. In een megalomaan technisch decor, voor een vaak sombere, niet trots makende grijsblauwe achtergrond (geen Amerikaanse vlaggen!), met een aanvankelijk sterk verdeeld publiek in de zaal en met een slogan die werkelijk niemand aanspreekt (“Hillary for America”) is dat geen gemakkelijk taak. Maar de line-up is indrukwekkend. De tegenkandidaat Bernie Sanders ontvangt bij zijn opkomst een maar liefst 3,5 minuten durend applaus. Michelle Obama betovert heel Amerika. Bill Clinton houdt een inlevend liefdesverhaal, maar met de handrem erop. Later die week moet vooral Hillary kunnen schitteren. Dominee Jesse Jackson roept op tot verbroedering: “It’s hope time. It’s Hillary time!” Top-actrice Meryl Streep onderstreept dat er al geschiedenis is geschreven door de nominatie van de eerste vrouwelijke presidentskandidaat. Zelfs oud president Jimmy Carter draagt zijn steentje via video bij.
Briljant inspirerend verhaal
Maar een optimistische en vooral ook eerlijke en bescheiden Barack Obama geeft de speech van zijn leven: ”Ik ben meer hoopvol voor Amerika dan ooit daarvoor!” En hij legt haarfijn de vinger op de pijnlijke plek. Trump hield volgens hem helemaal geen republikeinse speech. Zelfs geen Amerikaans verhaal. Hij hield volgens Obama een veel te pessimistisch, boos en haatdragend verhaal. Een verhaal dat helemaal niet past bij de Amerikaanse spirit van moed, hoop en waardigheid. ‘Geef nooit op!’, zo is Obama’s boodschap en vraagt de Amerikanen in de arena te stappen samen met Hillary!: “Because it’s you that can change this country for the better!” Hij raakt de harten van miljoenen mensen met deze nu al historische, helende en hoopvolle toespraak. Niet alleen in de VS maar wereldwijd. En wat vormt Obama’s verbindende, inhoudelijke speech een enorm verschil met die van de lompe en lege Trump.
Stronger Together
Dan de speech van Hillary. Het was beslist niet de beste speech van haar conventie. De woorden en zinnen kwamen aanvankelijk niet door het scherm. Ze is inhoudelijk super sterk, ze vecht als een leeuwin, ze heeft een bewezen track-record en échte plannen. Maar ze raakt je niet, overtuigt je niet, en geeft je te weinig het oprechte gevoel dat een Barack of Bill wel in elke zin geven. Gelukkig heeft ze een running-mate die dat wel weer kan als de beste: Tim Kaine. Maar Hillary mist empathy. Mist de pathos. En dat is jammer, want ze is de beste en eigenlijk ook enig echt serieuze kandidaat voor het presidentschap. Ze heeft haar leven lang gevochten voor de hard werkende Amerikaan. Ze komt uit een familie van hardwerkende stoffenmakers. Ze heeft haar hele leven in dienst staan van de publieke zaak. En wordt nu gezien als een vertegenwoordiger van Wall Street. Terwijl Trump, die zijn leven lang aantoonbaar werknemers en kleine onderaannemers heeft uitgebuit en opgelicht, nu de stem van uitgerekend die ontevreden werkers is geworden. De wereld op zijn kop. Hillary’s sterkste zin, waarmee ze de narcist Trump (“Alleen ik kan Amerika redden”) vol aanviel, kwam bijna aan het einde: “ Americans don’t say, ‘I alone can fix it.’ We say: ‘We’ll fix it together.” Haar aanvankelijke slogan “Hillary for America”, was daarvoor snel ingeruild voor: “Stronger Together!”
Vrijheid en gelijkheid
Absoluut hoogtepunt van de twee conventies was voor mij het slechts 8 minuten durende verhaal van de trotse en patriottische VS-moslim Khizr Khan, die zijn zoon had verloren in de Irak. Met zijn gesluierde vrouw aan zijn zijde maakte hij gehakt van Trump. Hij sprak Trump direct aan. Vroeg hem recht in de camera of hij de United States Constitution wel eens ooit had gelezen. En riep alle Amerikanen (moslims en niet moslims) die geloven in die universele waarden van vrijheid en gelijkheid vooral op de verbinder Hillary te stemmen en niet op de tweedracht zaaier Trump. Ter ere van zijn zoon, een moslim die gestorven was voor Amerika.
Journalistiek heeft een grote verantwoordelijkheid
De huidige werking van het medialandschap en de journalistiek wordt gedicteerd door kijkcijfers en bereik. Dat vraagt om steeds smeuïgere en spraakmakendere quotes en verhalen. Trump kreeg in de aanloop naar de conventies daardoor bijna drie (!) keer meer uitzendtijd dan Hillary. De serieuze pers in de VS is zich daar inmiddels ook van bewust. De invloedrijke Washington Post noemt Trump nu een reëel gevaar voor de Amerikaanse democratie: “A Trump presidency would be dangerous for the nation and the world.” En neemt - en dat is echt uniek in de geschiedenis van de Amerikaanse kranten – al aan het begin van de campagne een helder standpunt in tégen Trump en vóór Clinton. Ook de New York Times wordt met de dag kritischer en meer uitgesproken over de gevaarlijk narcistische trekken van Trump. Helaas worden beiden kranten slecht gelezen door de harde achterban van Trump. Die leest namelijk helemaal geen kranten. Deze chaotische en gefragmenteerde tijd vraagt van de media en de journalistiek om niet alleen als doorgeefluik te fungeren maar zich juist op te stellen als extreem kritische gatewatchers. Die continue aan objectieve waarheidsvinding en berichtgeving zouden moeten doen. In plaats van het massaal najagen van te gemakkelijke quotes en onbewezen one-liners. Waardoor breed de indruk ontstaat dat iemand als Trump écht president van de Verenigde Staten kan worden. Wake-up dus! Want bijna hebben we een gevaarlijke psychopaat op de belangrijkste plek van de wereld zitten.
Dit blog verscheen eerder op de website van Q&A Communicatie
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!