Sonnema Berenburg is 150 en viert bescheiden feestje

Sonnema Berenburg is ooit groot geworden door sampling. De distilleerderij in Dokkum (sinds ’71 in Bolsward) had een grote partij kleine flesjes over die bestemd was voor de Amerikaanse markt. Maar die bestelling werd gecanceld.

Wat deden ze toen?

Ze vulden die miniflesjes met Berenburg en gaven die gedurende een paar zomers weg aan watersporters in Friesland. Toen mocht dat nog. Nu kun je geen zeilwedstrijd In Friesland meer overleven zonder Berenburg van Sonnema.

Al die nautische mensen die normaal gesproken er niet over piekeren om thuis Berenburg te drinken, nemen het drankje (jenever met 71 kruiden) in grote hoeveelheden tot zich wanneer ze in Friesland zijn en op hun boot zitten. Merkwaardig.

Goed, onlangs werd er een nieuw bezoekerscentrum van Sonnema in Bolsward geopend. Veel Friese helden, zoals Rintje Ritsema en zanger Syb van der Ploeg van De Kast waren er, maar ook de commissaris van de Koningin (‘Jullie dragen Friesland over de wereld uit’) en de burgemeester (‘Jullie hebben uiterst bekwaam personeel…’).

Het leek wel een film van de Kameleon. Jaren vijftig. Stoere mannen. Struise vrouwen. Donkere wolken. Veel wind en af en toe een zonnestraal. De harmonie speelde er lustig op los. Maar de cocktails met Sonnema VodkaHerb waren eigentijds.

Het was een feestje, want Sonnema Berenburg bestaat 150 jaar. Nuchtere Friezen komen dan met een fles van 150 cl met Berenburg. That’s it.

Een stukje geschiedenis, want dat is voor drank als Beerenburg erg belangrijk. Het merk is sterk verbonden met Friese tradities als het fierljeppen, kaatsen, skûtsjesilen en de Elfstedentocht. De naam van de drank is afkomstig van de Amsterdamse kruidenhandelaar Hendrik Beerenburg, die een winkeltje had vlak bij de Haarlemmersluis.

De Friese schippers die met hun skûtsjes naar de bollenstreek in het westen voeren, moesten daar worden geschut. Veel schippers maakten dan van de gelegenheid gebruik om in de winkel van Hendrik Beerenburg een kruidenpakketje te kopen om deze te laten trekken op jenever of brandewijn.

Aan het kruidentreksel werd een geneeskrachtige werking toegedicht. Ook herbergiers in Friesland begonnen met het ‘brouwen’ van hun eigen kruidendrank. De bekendste is Fedde Sonnema, die vanaf 1860 Sonnema Berenburg (met één “e”) aan de man brengt. Fedde Sonnema betrok een deel van zijn kruiden van Hendrik Beerenburg.

Maar Fedde wilde aan het kruidenpakket ook een persoonlijke noot toevoegen. En dus zocht Fedde langs de oevers van de Friese meren, in weilanden en langs paden naar kruiden en sleutelde hij aan de juiste verhouding om de drank te perfectioneren. Sinds 150 jaar is er niets meer aan veranderd.

Toch werd Sonnema is in ’69 overgenomen door UTO uit Schiedam. Maar de onderneming bleef in Friesland gevestigd.

In de wandelgangen had ik even een gesprekje met UTO-directeur Dick Jansen en senior brandmanager Marjan de Jong van Sonnema.

Het is voor mijn gevoel lang stil geweest rond Sonnema Berenburg. Althans buiten Friesland. De enige uiting die ik me kan herinneren is die van die jongelui uit het Westen die door het ijs zakken. It kin net.

Jansen: ‘Die is al uit ’95. Daarna hebben we nog wel het een en ander gedaan, maar die vielen toch minder op. We zaten sterk op het thema ‘Op Karakter’. Maar ze waren gewoon minder goed.’

De Jong: ‘Er heeft ook een verschuiving plaatsgevonden van tv naar de winkelvloer. De activatie in de horeca is ook veel belangrijker geworden. We steunen nu de Comedy Tour en doen veel meer below the line. Studenten zijn veel meer de doelgroep geworden. Je moet Sonnema Berenburg toch beleven.’

De sterke drankenmarkt daalt al decennia in consumptie. Hoe raakt jullie dat?

Jansen: ‘Sinds ’75 is de markt gehalveerd. Jenever is nu wel stabiel. Berenburg ook. We houden ons marktaandeel. En dat is een heel goede prestatie. In 2008 hebben we er wodka aan toegevoegd. Cocktails zijn veel belangrijker geworden. Ken je het concept van Pitchers? Dat zijn kannen met een cocktail die je dan uitschenkt aan tafel. Dat loopt goed.’

De Jong: ‘Sonnema Berenburg heeft een vaste gebruikersgroep. Het is steeds onze uitdaging om het uit de regio te laten stappen. We richten ons alleen echt op 21-plus, waar sommige concurrenten daar nog wel eens wat makkelijker mee omspringen. Met name in de horeca doet een merk als Jägermeister dingen die wij nooit zouden willen doen.’

Ik geloof niet dat er veel mensen moeite hebben met het merk Sonnema Berenburg, maar is dat ook niet juist het probleem?

De Jong: ‘Nee. We zijn positief. Sympathiek, Dat willen we echt zo houden. We doen geen gekke dingen. Doe maar gewoon, dat hoort gewoon bij ons.’

Achtergrond

De consumptie van gedistilleerde dranken is in 2009 licht gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar. De daling bedroeg 2,5 procent. De verkoop kwam daarmee uit op 65 miljoen liter. De verkoop van premixdranken, die niet zijn meegenomen in deze 65 miljoen liter, is wel iets gestegen van 9,2 miljoen liter in 2008 naar 9,4 miljoen liter in 2009.

Gemeten in liters pure alcohol bedraagt de daling slechts 1,6 procent, van 212.500 naar 209.000 hectoliters pure alcohol. Dit blijkt uit de kerncijfers van de gedistilleerdbranche die bekend zijn gemaakt door de Commissie Gedistilleerd.

De afzet van sterke drank is in 2009 gedaald met 1,6 miljoen liter. In liters pure alcohol per hoofd van de bevolking komt dit op 1,26 liter. Jonge jenever blijft nog altijd met 14 miljoen liter afzet de belangrijkste gedistilleerde drank in Nederland, gevolgd door whisky en likeuren, beiden rond de 9 miljoen liter. De drank die vergeleken met vorig jaar het meest is gestegen, en wel met 7,4 procent, is rum. Ook whisky, wodka en likorettes laten een stijging zien.