Is onze definitie van privacy aan het verschuiven? In het jaarlijkse social media onderzoek WAVE geven 54% van de Nederlanders aan zich zorgen te maken over de grote hoeveelheid persoonlijke data die online staat. Maar dat 22% dat helemaal niet erg vindt zolang daar verbeterde functionaliteit tegenover staat. Ik denk altijd aan de uitspraak van Roy Amara: “We tend to overestimate the short term effect of technology and underestimate the long term effect”. Hobbelen we allemaal langzaam een fuik in waar we straks niet meer uit kunnen komen?
Tijdens SXSW was ‘the elephant in the room’, bekend maar vaak onbesproken onderwerp, waar de grenzen van de privacy liggen. Is Snowden een onverantwoordelijke spion, die militairen in gevaar heeft gebracht en daarmee ook onze democratie? Of is hij juist een verlichter, die blootlegt hoe overheden werken en deze werkwijze transparant maakt? En zijn de media, die uitgebreid verslag doen, dan niet medeplichtig hieraan?
Een prachtig boek, The Circle, van Dave Eggers beschrijft een ‘what if’ scenario dat zeer aannemelijk en geloofwaardig overkomt. Google, Facebook, Twitter, Amazon en Apple vormen daarin één gefuseerd bedrijf met daarbij honderden start-ups die al in prematuur stadium worden overgenomen. Het bedrijf heet The Circle en combineert mail, social media, aankoopgedrag en banking data van haar gebruikers. Een zeer populair bedrijf, waar alleen de ‘happy & smart few’ een kans maken om te kunnen werken. Eenmaal binnen wordt je goed betaald, krijg je gratis eten, heb je top sportfaciliteiten, onderdak op de campus, leuke collegae, een sublieme zorgverzekering en feestjes met beroemdheden.
Alle ontwikkelingen in het boek zijn gebaseerd op een visie, waarbij centraal staat dat transparantie en informatie leidt tot beter gedrag. Tot een betere wereld. Als je immers weet dat je continue door meerdere hoge kwaliteit camera’s wordt vastgelegd zul je het wel uit je domme hoofd laten een misdaad te begaan. Nathalie Holloway zou niet vermoord en vermist zijn, en Joran zou nog puberaal in een casino rondhangen. Criminaliteit zou enorm afnemen. Maar ook je eigen gedrag zou verbeteren als anderen met je meekijken. Die middelvinger naar een medeweggebruiker zouden je volgers aanzetten tot afkeurende opmerkingen. “Hou je een beetje in! Kort lontje! Is dat niet een klant van je?” Het vreemdgaan met een ex zou je nog veel serieuzer afwegen, aangezien dit direct consequenties zal hebben op je huidige relatie.
De vraag wordt opgeworpen of geheimen eigenlijk niet altijd verwerpelijk zijn. Leugens en geheimen vallen daarbij, volgens The Circle, in twee categorieën:
- Het zijn geheimen omdat zij in feite verwerpelijk zijn en dus niet wenselijk. Martelingen in geheime gevangenissen, afpersing, vreemdgaan, handelingen in strijd met de wet;
- Het zijn zaken waar mensen zich onterecht voor schamen. Onterecht omdat ze algemeen zijn en bij heel veel mensen voorkomen en dus normaal zijn. Niets om je voor te schamen, alleen daar ben je je nog niet bewust van.
In het boek gaan politici één voor één ‘transparant’, wat betekent dat zij voorzien worden van een camera zodat iedereen alle gesprekken die zij voeren kunnen volgen. Geen achterkamertjes politiek meer, geen vage deals, geen steekpenningen, geen voortrekkerij. Door de sociale druk van de kiezers verliezen de politici die niet transparant zijn snel stemmen – want wat hebben zij te verbergen? Verdacht!- en worden dus gedwongen mee te doen.
In de optiek van The Circle wordt nooit iets verwijderd. Alle data wordt bewaard zodat een enorm collectief geheugen ontstaat. Medewerkers maken onderdeel uit van een participatie model, waarbij deelname, zowel privé als zakelijk, een must is. Tot zover redelijk normaal, want bij een gewoon bedrijf is het ook de bedoeling dat je je gezicht laat zien op uitjes en borrels. Het gaat hierbij echter verder. Ik zou zeggen, lees het boek om zelf te ervaren waar jóu persoonlijke grens ligt en hoe de geschetste situatie aanvoelt.
Dit is een waarschuwing, maar wat moeten we ermee?
Het mag duidelijk zijn dat The Circle is geschreven als een waarschuwing. Een waarschuwing aan onszelf. Eric Schmidt, CEO van Google, gaf al aan dat wij zélf moeten aangeven waar de grens ligt. Google gaat door op haar missie om heel de wereld online te brengen en informatie te verschaffen op basis van haar, niet publieke, algoritmen. Met waarschijnlijk de beste bedoelingen. Bedrijven noch politici zullen in staat zijn de centralisatie van heel veel kennis, informatie en macht in banen te leiden. Wij moeten dit zelf doen door bewuster te kiezen waar je akkoord op geeft en, heel basaal, aan wie je je Euro geeft. Als het proces al niet meer onomkeerbaar is...
Leren stopt als je geen fouten kunt maken
Cruciaal is dat mensen – en bedrijven- fouten moeten kunnen maken om te kunnen leren. Op hun bek moeten kunnen gaan en dan de kans hebben om weer op te krabbelen. Opnieuw te beginnen. In het model van The Circle wordt álles vastgelegd en opgeslagen. Zodanig dat er op een later moment allerlei verbanden en conclusies kunnen worden getrokken. Hierbij is het probleem ook dat -ook al heb je niets te verbergen- bepaald gedrag of informatie (opzettelijk of per ongeluk) op een later moment verkeerd geïnterpreteerd kan worden.
Zo zouden alle mensen met een strafblad oranje kunnen opkleuren in de videobeelden, waardoor de politie een filter heeft op basis waarvan preventief gefouilleerd kan worden. In principe goed, want vandaag de dag worden er op uiterlijke kenmerken mensen gefouilleerd. Best irritant als je een hardwerkende Marokkaan bent en iedere week aan de beurt bent. Je krijgt echter als houder van een strafblad in het nieuwe model geen rust meer omdat je na één vergrijp voor altijd verdacht blijft. Toch heel lastig duaal en actueel rondom de pedofielenproblematiek. In de wereld van The Circle zouden zij getagt worden en continue gemonitord. Het zou onmogelijk zijn in de buurt van kinderen te komen.
Participatie en democratie: mensen die op u lijken stemmen …
Een ander idee, wat past bij ‘participatiedenken’, is dat iedereen verplicht moet stemmen. Iedereen met een Circle login, kan daarmee online stemmen via een soort survey systeem. Als burger leef je in een democratie en wordt je geacht, net als dat je je aan de wet moet houden, actief deel te nemen aan het democratisch proces. Op zich ook weer een in essentie nobele gedachte. Er wordt daarbij wel vanuit gegaan dat iedereen in staat is om een intellectuele afweging te maken.
En ook daar zouden algoritmen kunnen helpen, zoals bij de kieswijzer… Op basis van uw gedrag, inkomen, bestedingspatroon, lifestyle, gezondheid en interesses adviseren wij u partij X te stemmen… Kortom, de eigenaar van de algoritmen heeft veel macht. En algoritmen laten zich niet controleren aangezien zij niet openbaar zijn en niet gerapporteer of gecontroleerd hoeven te worden. Dat geldt voor de Google zoekalgoritmen en de algoritmen in de financiële wereld. En waren zij al openbaar dan zouden zij voor 99% van de mensen te complex zijn om een oordeel over te vellen.
We willen dit niet, toch?
Ik denk dat The Circle een interessante, goed voor te stellen toekomst schetst, waarin wij allemaal transparant zijn, alles automatisch delen, actief deelnemen aan de democratie en beter gedrag vertonen. Maar we willen dit gevoelsmatig niet.
Tóch zou dit wél kunnen gebeuren. Omdat het opwindend klinkt, innovatief is, al een heel eind op weg is, de bedrijven die in deze richting denken heel veel geld hebben en de visie van een Google ook echt in de buurt komt (waarbij ik echt denk dat zij goede bedoelingen hebben). En omdat veel hoogopgeleide talentvolle mensen een fantastische baan kunnen vinden bij dit soort bedrijven. Maar vooral omdat beleidsmakers de ontwikkeling niet kunnen beteugelen en de nerds die de systemen kunnen bedenken dat zéker niet doen en relatief naïef zijn. Dát heeft Snowden vooral bewezen wat mij betreft: dat we erg naïef zijn.
Jongeren zijn wel minder naïef dan ouderen
Opvallend dat jongeren zich dit allemaal beter lijken te realiseren dan ‘ouderen’ als wij kijken naar hun social online gedrag. Zij zijn zich duidelijk bewust van de vergankelijkheid van hun relevantie en ook de beperkte houdbaarheid van ‘leuk’. Jongeren versnipperen hun persoonlijke data op verschillende platforms en switchen snel. Veel gaat via Whatsapp, maar ook net zo makkelijk via andere servers als Instagram of Viber. En zij zoeken steeds vaker platforms op die de gegevens juist wél vernietigen. Zoals SnapChat. Amerikaans onderzoek onder jongeren wijst uit dat ze zich er bewust van zijn dat wat ze vandaag leuk of grappig vinden, volgende maand alweer oud nieuws is. Om dan niet eindeloos geconfronteerd te worden met – dan - irrelevante content, kiezen ze voor netwerken waarbij het vernietigen van de content gegarandeerd wordt.
Hoe kunnen we het gezond houden?
Nu staat bijna al onze social- en maildata op Amerikaanse servers. Zolang we vertrouwen hebben in onze relatie met de VS en verdergaande globalisatie is dat geen probleem. En zolang de functionaliteit opweegt tegen de privacy schending... Geen idee echter hoe zaken op langere termijn uitpakken? Wat moeten we hier nu mee?
Als consument:
- Wees kritisch op de uitkomsten van algoritmen. Waarschijnlijk zijn mensen dit al en stemmen zij vaak niet op wat de ‘stemwijzer’ heeft aanbevolen (hoeveel procent zou dit zijn?);
- Wees niet bang rigoreus over te stappen, te verwijderen en op te ruimen: data hoeft niet voor altijd in de cloud bewaard te worden en als een Amerikaans bedrijf de verkeerde ontwikkeling maakt stap je over.
- Wordt donateur van Bits of Freedom (www.bof.nl)
Als mediabedrijf:
- Zorg dat er voldoende partijen in de markt blijven en er geen uitgesproken dominantie van één partij ontstaat. Op het gebied van search is dit een probleem in sommige landen;
- Journalistiek moet zich meer verdiepen in dit onderwerp, het democratisch proces helpen (mensen helpen bij het helder krijgen van de keuze) en transparantie najagen;
- Ondersteun lokale nieuwe platforms en startups.
Als overheid:
- Zorg dat algoritmen beoordeelbaar worden. Een soort ‘keurmerk’ voor algoritmen. Zodat we weten waar wij onze mening, stem of aankoop op baseren.
- Ontwikkel een visie op welke persoonlijke data wel en welke niet van burgers opgeslagen dient te worden. En wie dit zou moeten doen: private organisaties of de overheid zelf? Zou een participatiemaatschappij zoals Rutte het noemde niet ook online moeten bestaan? Een soort Facebook van Nederland? Die ons verbind en waar we stemmen, debatteren met politici en onze mening geven? Hebben we daar eigenlijk wel tijd voor?
- Leg het recht op privacy vast.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!