Zet geen hekken om mensen, anders krijg je schapen

Ook in bedrijven is het wij-zij denken onvermijdelijk. Juist omdat er altijd verschillen in rollen en functies zullen zijn. Maar het wordt erger als je hekken om mensen zet. Dan worden het vanzelf schapen die elkaar nablėren in negatieve gedachten over de anderen.

‘Ploeg C daar hebben we niet zoveel mee, ze zijn toch anders weet je.’ ‘Onze vestiging in Duitsland, tja dat is zo hiërarchisch.’ ‘Onze Engelse collega’s zijn gewoon heel anders.’ ‘Operations wil nu eenmaal niets nieuws, zijn zo behoudend als het maar zijn kan.’ ‘Dat hebben zij van de staf weer bedacht, wat een pennenlikkers, het gaat toch om de operatie.’ ‘Wacht even, wij verdienen toch het geld, waarom wil het hoofdkantoor dan niet luisteren…’ ‘Die managers is toch een apart slag volk, zijn niet gewend met de handen…’

Zoek een derde identiteit

Als communicatieprofessional heb ik een cultuurprogramma, ‘De derde identiteit’, ontwikkeld. Bij een klant uit de olie- en gasbranche mocht ik dit programma draaien. Begrip en dialoog zijn ineens aanwezig, waardoor de samenwerking sterk verbeterde. Zonder het hele programma integraal op te sommen, zijn hier de kernpunten:

- Houd interviews en let op de taal en het gebaar om de mate van het aanwezig wij-zij denken in te schatten;

- Zorg voor een programma waarin beide groepen elkaars prestaties, best practices en positieve eigenschappen benoemen. Laat ze eerst elkaar waarderend onderzoeken;

- Stimuleer hierbij de dialoog om drijfveren, intenties en meningen te laten benoemen over en weer. Vaak wordt de bril dan anders gekleurd;

- Geef daarna pas feedback aan elke groep om de bevoordeelde handelingen te spiegelen; maak bewust dat de identiteit van de eigen groep nuttig kan zijn maar nu polariseert;

- Pas mogelijk constructief onderhandelen toe om schijnbare tegenstellingen te overbruggen; zoek met creatieve vragen naar een uitweg;

- Zorg voor een derde identiteit, een gemeenschappelijk baken, het grotere belang. Hiermee herdefinieer je de tegenstellingen en zorg je voor groter denken.

Voor de leiders geldt het volgende. Stap uit de abstracte categorie van de leider, macht wordt snel gewantrouwd. Medewerkers zien managers standaard als zakkenvullers, pennenlikkers en narcisten. Bijna een aangeboren vooroordeel. Laat je daarom van een persoonlijke kant zien. Schrijf bijvoorbeeld columns voor je bedrijf of team. Treed op in een regionaal discussieprogramma, verzorg een optreden bij een (regionaal) tv-programma, maak filmpjes van jezelf in een andere context en zet deze op intranet.

Van Paul van Lange (sociaal psycholoog) ligt sinds juli hierover een mooi boek in de betere boekhandel: Power, politics and paranoia.

Alert op woorden

Ga dus als communicatieprofessional aan de slag. Luister naar de medewerkers en de klanten. Neem de woorden op die ze uitspreken over de anderen. Welke kleur hebben de woorden? Mopperen ze over zakkenvullers, wij, apart? Zijn ze oordelend en invullend, onderneem dan actie. Voordat twee auto’s lijnrecht tegenover elkaar staan zoals in Una via a Palermo.

Deel 1 van dit tweeluik vindt u hier.

Ron Jacobs is gedragsconsultant en publiceert, geeft advies, traint en coacht op het gebied van communicatie, management en psychologie. Hij is tevens auteur van het boek Ik zie ik zie wat jij niet zegt.