Auteur: Christine Bolland
E(HU)MANCIPATION
De wereld is in beweging: letterlijk en figuurlijk. In letterlijke zin zien we wereldwijd steeds meer aardbevingen en vulkaanuitbarstingen en mensen zijn massaal op de vlucht voor oorlog en geweld. In figuurlijke zin transformeert ‘het hele systeem’. Als tektonische platen schuiven de oude en de nieuwe tijd in volle hevigheid langs elkaar. Die wrijving geeft nieuwe energie maar genereert ook frictie en oververhitting. Dat laatste overschaduwt momenteel de positieve en hoopgevende kant van de transformatie. Reden te meer om aandacht te geven aan wat wel goed gaat en waar wel doorkijkjes ontstaan naar een meer holistisch perspectief.
Bij een kleine, maar gestaag toenemende groep mensen dringt het besef door dat we allemaal onderdeel zijn van één groot mondiaal (eco-) systeem en dat we allemaal verantwoordelijk zijn voor de gehele keten. Het is in dit kader de moeite waard om te luisteren naar het indrukwekkende laatste betoog van Wubbo Ockels:
Pre-naissance
Ondertussen transformeert de mensheid naar een nieuw tijdperk. Afhankelijk van het perspectief kan dat als positief of negatief ervaren worden: vanuit het milieu gezien leven we in blessuretijd zoals ook blijkt uit het betoog van Wubbo Ockels. Vanuit wetenschap en technologie daarentegen bevinden we ons juist in een opwindende ‘prototijd’ waarin ongekende oplossingen voor existentiële problemen het levenslicht zien. Bijvoorbeeld zouttolerante landbouwgewassen, die op verzilte bodem kunnen groeien en zelfs met zout water gevoed kunnen worden (Marc van Rijsselberghe) of ‘Ice from the sky’ waarbij hoog in de lucht ijs ‘ge-oogst’ wordt zodat koeling mogelijk is in afgelegen gebieden of zelfs de woestijn (Marcel Verduyn).
Vanuit de mens gezien bevinden we ons in een Pre-naissance, om met de woorden van Harry Kunneman te spreken: “ We bevinden ons in een voorfase (in de TrendRede noemen we dat de ondertussenheid) van een nieuwe periode in de ontwikkeling van de mens. Nieuwe morele kaders kondigen zich aan, maar we weten niet precies wat er geboren gaat worden. Die zoektocht vraagt om andere vermogens dan spreadsheets maken, slim debatteren en hoe dan ook gelijk krijgen. Dit gaat over de ontwikkeling van nieuwe morele vermogens. De hamvraag is wat je daar zelf in bij kunt dragen. Op school, op je werk, in de politiek. Dat is lastig, maar dat kun je ook omkeren. Op al die plekken hebben we ruimte om met veranderingen te beginnen."
E(hu)mancipation
Duidelijk is dat er voor de mens en de menselijke maat een centrale rol is weggelegd. Maar zo voor de hand liggend als dat klinkt zo gecompliceerd blijkt dat in praktijk te zijn. In de exponentiele vaart der vooruitgangen zijn wij als mens letterlijk los getrild en lijkt het alsof we niet langer synchroon lopen met onze eigen tijd. De implicaties van alle mogelijkheden zijn nog lang niet allemaal te bevatten en het systeem van de nieuwe tijd vraagt eveneens om aanpassingen van de mens, die we nog niet overzien. We zullen moeten emanciperen. Letterlijk betekent dat: het streven naar een volwaardige plaats in de samenleving vanuit een achtergestelde positie. Die achtergestelde positie gaat dit keer niet over culturele achtergrond of gender maar over de mens zelf. Vandaar dat het woord e(hu)mancipation beter op zijn plaats is. De mens als essentiële schakel van het systeem en als drager van verantwoordelijkheid. Dat gegeven zijn we een beetje uit het oog verloren in tijden van korte-termijn-rendementsdenken, algoritmen en controlesystemen. Momenteel voeren wantrouwen, vervreemding, verdeeldheid en spraakverwarring de boventoon.
In deze Babylonische situatie zullen we opnieuw moeten zoeken naar de menselijke maat, het behapbare, het tastbare.
In Rome is het jaar 2015 benoemd tot het jaar van de barmhartigheid, dat mag wat mij betreft nog wel met een jaartje verlengd worden. Want barmhartigheid, vriendelijkheid, empathie en altruïsme zijn de essentiële begrippen voor de herdefinitie van de mens(-elijke maat). Dat geldt ook voor durven twijfelen, kwetsbaarheid, imperfectie en de tijd nemen. Niet gemakkelijk, wel noodzakelijk om de balans te herstellen en ons staande te houden. Om grip te krijgen en richting te vinden. Het goede nieuws is dat alle genoemde eigenschappen en voorwaarden uiteindelijk archetypische menselijke eigenschappen zijn, die we vooralsnog niet kunnen overlaten aan technologie en robotica.
Op 12 januari 2016 wordt de TrendRede 2016 uitgesproken. Deze zesde TrendRede vindt plaats op een nieuwe tijd, aan het begin van het nieuwe jaar, en op een andere plek, bij Pakhuis De Zwijger. Meer informatie is te vinden op www.trendrede.nl.
De TrendRede wordt ieder jaar belangeloos samengesteld door een groep vooraanstaande trendwatchers. Door hun kennis te bundelen, willen zij een bijdrage leveren aan de toekomst van de samenleving waar zij zelf deel van uitmaken. In aanloop naar de TrendRede 2016 kijken zij terug en vooruit en geven zij in een blogserie hun visie op deze toekomst.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!