In de jaren tachtig en negentig was Johanna Koelman (58) een gezichtsbepalend en veelbekroond artdirector bij FHV BBDO. Tegenwoordig is ze zelfstandige en werkt ze daarnaast aan haar eigen creatieve projecten. Zoals Rup de Reiger: Koelman bracht een kerstverhaal over hem uit voor kinderen van 0 tot 100 jaar. ‘Rup is een beetje wie ik ben.’
Tien jaar geleden kwam ineens het besef dat ze het allemaal al een keer voorbij had zien komen. ‘Het was niet zozeer dat ik naar ander werk op zoek wilde’, zegt Koelman. ‘Maar: als ik dit blijf doen, wordt het niet beter. Het vak verandert, ik wordt ouder. En nuchterder. Dan was ik bezig voor een koffiemerk en dacht: het is maar een kop koffie.’ Zo’n sentiment kun je niet gebruiken, wist ze. Sterker: Je kunt je niet staande houden in de reclamewereld als je zo relativeert. Ze belde haar moeder en zei: ‘Ik stop.’ ‘Echt?’ ‘Ja, echt.’
Dat ze status zou verliezen wist Koelman wel. Het hield haar echter niet tegen. ‘Het moest zo. Nu nog heb ik dat gevoel. Het is wat het is.’ Moeilijk was het wel. De woorden ‘Johanna Koelman, FHV BBDO’ waren synoniem aan Sesam open u. ‘Die zeven letters achter mijn naam openden alle deuren en hadden me heel verwend gemaakt. Opeens kostte het moeite met klanten, met opdrachten.’
Merelnest
Naast haar reclamewerk had Koelman altijd al talloze creatieve hersenspinsels. Zat er een merelnest in de heg, dan filmde en monteerde ze dat. Schetsen, schrijven, tekenen. Het Zwet, al vijfentwintig jaar haar uitzicht als ze de gordijnen opent, vormt een dankbaar decor. Koelman kreeg van haar nicht een mooie penseelpen cadeau en sloeg aan het tekenen, blogde dagelijks een schets en verfijnde zo haar techniek.
‘Dat bloggen zorgde voor een enorme ontwikkeling, niet alleen in mijn techniek maar ook in de verdieping van de onderwerpen die ik tekende. Kijk daar, de boom, het vogelhuisje, het water en de steiger, de boer en altijd weer de bootjes. Ik zag het elke dag maar ging steeds meer zien, omdat ik contact kreeg met wat ik tekende.’
(tekst gaat verder onder de foto)
Zo ontstonden er verhalen. De dieren werden personages, ook de reiger die trouw Koelmans steiger bezocht. Iemand zei tegen haar: ‘Alle reigers heten Rup’, dus Rup de Reiger werd het. Het kerstverhaal dat ze onlangs uitbracht met Rup in de hoofdrol gaat over een vreemde vogel die op een dag letterlijk op Rups kop valt. Rup is nogal een einzelgänger, maar toch ontfermd hij zich over de vreemdeling en gaat op zoek naar de herkomst van zijn ongenode gast om uiteindelijk tijdens Kerstmis te verbroederen met de dieren om hem heen.
Smartlap
Zo doet Koelman dat graag: eerst de mensen raken en daarna relativeren. ‘Als een soort smartlap’, zegt ze zelf. Dat is haar overgevoeligheid die spreekt. Penoza kijken trekt ze niet. Veel te hard. En penalty’s bij voetbalwedstrijden kijkt ze ook nooit. Met een lach: ‘Kinderverhalen, die kan ik net aan.’ Vervolgt: ‘Eerlijk gezegd heb ik Rup niet als kinderverhaal geschreven, dat is nooit bij me opgekomen. Ik heb geen kinderen en had het verhaal ook nog nooit uitgeprobeerd op kleine mensen. Tot ik hoorde dat iemand Rup de Reiger had voorgelezen op school. Ze smulden ervan! Het grootste compliment dat ik kan krijgen.’
‘Als ik maar één mens, klein of groot, kan raken, waardoor ze met een iets andere blik naar een vreemdeling kijken, dan is Rup en de vreemde vogel wat mij betreft al geslaagd. Maar het liefst raak ik natuurlijk heel Nederland.’
Lees meer over Rup en de vreemde vogel
