Het recht op onbereikbaarheid

“E-mail personeel BMW mag onbereikbaar zijn”, stond maandag 17 februari in het NRC. Kantoorpersoneel van de Duitse automaker heeft het ‘recht op onbereikbaarheid’ gekregen. Werknemers hoeven ‘s avonds en in het weekend niet meer te reageren op e-mails van chefs of collega’s. Met de ondernemingsraad is zelfs afgesproken dat tijd die men buiten kantooruren werkt op tablet of smartphone mee mag tellen als overuren.

BMW staat hier niet alleen in. Zo heeft Volkswagen de mailservers zo ingesteld zodat medewerkers ‘s avonds geen mail meer krijgen. Waarom doen BMW en Volkswagen dit?  Men hoopt hiermee bij te dragen aan evenwicht in flexibilisering van werktijden enerzijds en werk-privé balans anderzijds. In Duitsland is al een tijd een discussie aan de gang over burn-outs. De totale bereikbaarheid van medewerkers via sms, email en (interne) social media zou het stressniveau te veel verhogen.

Werk is werk

Dit bericht deed mij denken aan het boek “Schluss mit lustig” van Judith Mair. Deze Duitse auteur en eigenaar van een vormgevingsbureau in Keulen voert al jaren strijd tegen het steeds vager wordende onderscheid tussen werk en privé-leven. Zij gaat zelfs een stap verder. Haar bedrijfsprincipes zijn: strikte regels, bindende arbeidstijden, en dragen van werkkleding. Elkaar tutoyeren in de bedrijfsruimten is zelfs taboe. "Bij ons is werk gewoon werk." Met het uittrekken van je werkkleding stopt ook je verantwoordelijkheid als medewerker.

Is de Duitse situatie vergelijkbaar met die in Nederland? Nee, integendeel. In de onderzoeken die ik heb gevonden (CBS etc) blijkt dat in Nederland meer flex wordt gewerkt, meer organisaties Het Nieuwe Werken hebben ingevoerd en veel papierlozer wordt gewerkt dan in Duitsland. De kans op werkstress zou hier dus nog veel hoger moeten zijn.  Maar gek genoeg is het aantal mensen met burn-out lager dan in Duitsland. Het aantal is in Nederland de laatste jaren ook niet gestegen. 

Mailloze maandag

Het lijkt erop dat in Duitsland een achterhoedegevecht wordt geleverd tegen nieuwe vormen van werken, de bijbehorende apparatuur en de mogelijkheden van bereikbaarheid. Toch zet dit soort artikelen me weer aan het denken. Continu bereikbaar zijn is niet altijd een zegen. Ik zie mensen die flexwerken vaak meer uren maken dan vakgenoten die tijdens kantooruren werken. Het is normaal geworden in het weekend nog even wat mails te beantwoorden. En op vakantie bellen met collega’s n.a.v. mailtjes is geen uitzondering. Ook het gebruik van nieuwe technieken en apps mag af en toe kritisch worden bekeken.  Ik heb al eerder verzucht: het is tijd voor een mailloze maandag. Of, met het verschuiven van mail naar interne social media: het is tijd om  “afwezige avonden” in te gaan stellen op werkapparatuur.