'Bekijk het app-dilemma door een andere bril'

Hoe zal het zijn als de app(s) er straks daadwerkelijk zijn? Wat doet het met de privacy van de mens? Wat is ethisch verantwoord? In hoeverre heeft het eigen gedrag hier invloed op? Zijn deze apps van tijdelijke aard of moeten we bereid zijn dat dit de komende jaren onderdeel van ons dagelijkse leven is? Hoe transparant en veilig is de technologie? En sterker nog…is het gemakkelijk te gebruiken door het grootste gedeelte van onze maatschappij zonder al teveel van de maatschappij te vragen?

Wat we ons moeten afvragen, is of de vraag rondom de app wel de juiste vraag is. Want waarom willen we een app? Het gegeven is namelijk dat we als wereld in een uitzonderlijke situatie zitten. We zitten in lockdown, doordat een virus ons gegijzeld houdt. Iedereen wil liefst vandaag terug naar de ‘normale situatie’, maar zolang er geen vaccin en medicijn is tegen COVID-19, kunnen we niets. Want we moeten ten alle tijden de besmettingsgraad onder de 1 houden, anders hebben we onvoldoende zorgcapaciteit om iedereen die ziek is op te behandelen. Want niemand wil dat het Italiaanse scenario ook in Nederland gaat plaatsvinden. En voordat dit medicijn/vaccin er is, kunnen we zomaar meer dan een jaar verder zijn.

Zonder bewegingsvrijheid voelen we ons minder mens, gaat de economie volledig onderuit, waar we nog generaties lang last van zullen hebben. Daarom moeten we zo snel mogelijk uit de lockdown, waarbij de focus continu moet liggen op de lage besmettingsgraad.

Er wordt nu veel geschreven en gezegd over de app alleen. In mijn opinie dient de app als een eventueel middel in een veel groter geheel. Helaas kan dit niet zonder offers met elkaar te maken om dit versneld in gang te zetten. Daarbij kunnen we ons tevens afvragen hoe nu onze privacy is gewaarborgd. Is deze app die ons bewegingsvrijheid kan verschaffen zo uitzonderlijk? Waarom mogen we bijvoorbeeld wel gefotografeerd worden op de weg en waarom mogen deze gegevens 2 weken bewaard worden? Waar worden we nog meer vastgelegd? Hoe zit het met onze privacy bij het gebruik van een ov-chipkaart, worden we daar niet ook geregistreerd? Of de data die via onze smartphones wordt gegenereerd?

Het blijft een duivels dilemma. Zeker omdat dit virus langer bij ons blijft. Hier kunnen we ons nog geen voorstelling van maken. We kijken nu steeds naar een vrij korte horizon. Er wordt voorspeld dat er regelmatig periodes van intelligente lockdown zullen zijn. Hierdoor zijn er apps ter ondersteuning en voorkoming van massale break-outs gewenst. Maar de crux zit hem in de persoonlijke motivatie versus maatschappelijke verantwoordelijkheid. Privacy versus vrijheid. Hier moet het gesprek over gevoerd over worden, goede context gecreëerd worden en dit door blijven ontwikkelen op basis van voortschrijdend inzicht. De ideale oplossing bestaat simpelweg niet. Het vraagt offers. 

Zoals ik al aangaf, is de verdeeldheid sinds de aankondiging al groot. Dit bevestigt mijn beeld dat we hier niet al te licht over moeten denken. We bekijken de vraag van ministerie van het VWS door een bril van een regulier functionerende maatschappij. Maar we hebben nu met een uniek maatschappij breed probleem te maken. Er is een vijand opgestaan, een vijand van de gehele mensheid. Die kun je niet op basis van reguliere uitgangspunten en procedures bevechten. Daar gelden andere regels voor. 

Dit zou kunnen betekenen dat iedereen die de straat op wil, verplicht de app op hun smartphone moet hebben en dit ook gecontroleerd kan worden. Daarnaast moet iedereen verplicht hun bluetooth, zonder enige onderbreking, aan hebben staan.

Het succes valt of staat met het breder testen door de overheid om een zeer accuraat beeld van de besmetting en verspreiding te krijgen. Dit kunnen we niet aan de individuen zelf overlaten, aangezien de klachten bij de milde variant enorm variëren.

Ik heb geïntrigeerd naar de 7 pitches van de Appaton gekeken dit weekend. Tot nu toe wordt vooral het IT component belicht en niet het gebruiksgemak. Kijk naar alle vrijwillige handelingen die burgers moeten doen (app downloaden, bluetooth aanzetten, symptomen herkennen, etc.). Hoe gaat de overheid ervoor zorgen dat meer dan 60% van de Nederlanders deze app gaat gebruiken? Miljoenen mensen vallen in de risicogroep. Mogen zij ook naar buiten of moeten zij binnen blijven totdat er een vaccin is? Hoe wordt het gehandhaafd en gecontroleerd?

We moeten de technologie niet op goed geluk met een grote klap de maatschappij ingooien zonder enige context. Stel dat je door een melding van de app een tijd in quarantaine moet en je jezelf na anderhalve week gewoon goed voelt? Sta je dan onder extra toezicht? En komt iemand controleren of je je aan deze regels houdt? Wat doet het met eventuele gezinsleden en huisgenoten in jouw omgeving?

Wellicht is het goed dat de overheid niet vanuit het Outbreak Management Team alleen redeneert en met oplossingen komt, maar experts vanuit verschillende branches betrekt die meedenken over de anderhalve meter economie. Sterker nog, deze branches zijn hier allang mee bezig. Zij hebben de kennis, kunde en ervaring en zijn gewend vanuit het brede perspectief naar het probleem te kijken. Doordat ze de eindgebruiker altijd centraal stellen. Onze industrie is dit ook gewend en doet dit al dagelijks voor miljoenen mensen die gebruik van de digitale oplossingen die wij bieden.

Maar nogmaals, het begint bij de vraag: wat is het echte probleem en hoe kunnen we dit daadwerkelijk oplossen? 

Door: Ivo Roefs, voorzitter Dutch Digital Agencies.