Haarlemmermeer krijgt 'levend' logo, maar of daar goed over is nagedacht?

44% van de 5000 stemmers koos voor het concept van TBWA/NEBOKO. Een H gevormd uit kleurrijke symbolen. ‘Wij zijn blij met dit ontwerp' aldus burgemeester Pieter Heiliegers. 'Iedereen die woont en werkt in de beide gemeenten heeft zijn voorkeur kunnen uitspreken en dat was een belangrijke wens van de gemeenteraad van Haarlemmerliede en Spaarnwoude.'

Het is een raar fenomeen, dit stemmen voor huisstijlen. Democratisch gezien misschien heel logisch. Maar je reduceert de keuze voor een huisstijl tot een esthetische keuze. Terwijl een huisstijl een strategisch instrument is. Het is de visuele identiteit van de organisatie en belangrijk voor onder andere de herkenning van de gemeente als afzender in communicatie.

Daarnaast is het een instrument waarvan de implementatie nogal wat consequenties heeft in termen van kwaliteit, kosten en beheer.

Altijd hetzelfde, verandert voortdurend 

Maar goed de keuze is gemaakt. TBWA/NEBOKO werkt op basis van dit ontwerp de stijl verder uit. Het is afwachten hoe dat eruit gaat zien en welke keuzes voor welke toepassingen worden gemaakt. Ik hoop van harte dat ze goed naar de typografie kijken, want die letter leent zich niet voor klein gebruik. Maar laten we daar niet op vooruitlopen.

Over het basisidee kun je al wel iets zeggen.

In de persinformatie beschrijft Rik Ledder van TBWA\Neboko de achtergrond voor het ontwerp: 'Om de dynamiek van de gemeente te vangen in het beeldmerk, kiezen we voor een logo dat altijd hetzelfde blijft, maar toch verandert. Dat doen we door te spelen met de bouwstenen.'

'Levend en dynamisch' 

Zo blijft de De H staan, maar de symbolen zijn elke keer anders. 'Die staan voor alles wat de gemeente bijzonder maakt', aldus Ledder. 'Van het gemaal van Cruquius tot de graanvelden, de Ringvaart en Schiphol. Zo kan het logo in het gemeentehuis bestaan uit andere bouwstenen dan het logo in een nieuwsbrief. En kunnen de symbolen in het logo in Nieuw-Vennep subtiel anders zijn dan in Spaarnwoude. Op die manier is het logo net zo levend en dynamisch als de gemeente zelf.'

(Tekst loopt door onder afbeelding)



Het uitgangspunt van dit logo is dat het op heel veel verschillende manieren is op te bouwen en toe te passen. Het leent zich volgens Ledder bijvoorbeeld goed om een groot object van te maken dat door de gemeente kan reizen bij bijvoorbeeld evenementen. 'Ook kunnen grijze speelplaatsen en stoepjes opgevrolijkt worden door het plaatsen van tegels met het kleurrijke logo. In digitale media, zoals websites of e-mails, kan het logo ook animeren.'

Aanpassen niet handig

Dat klinkt heel mooi, maar valt in de praktijk altijd tegen. Het is helemaal niet zo handig om dat logo steeds aan te passen. Het gebeurt ook vaak niet, behalve in het allereerste begin. En laten we eerlijk zijn: het levert ook betrekkelijk weinig op. Behalve dan voor de ontwerper. 

De artist impression van het speelplaatsje biedt wat dat betreft een mooie illustratie van een slecht voorbeeld. Waarom zou je het logo van je gemeente op een schoolplein zetten? Zouden die kinderen niet veel meer zin hebben in wat gekleurde hinkeltegels en wat lijnen voor een speelveldje? Zie daar die zielige doeltjes staan.

En als je dan toch een logo wil, wil je dan niet liever het logo van de school? Gaat de gemeente überhaupt wel over dat schoolplein? Hoe dan ook, ik begrijp best dat het hier nog maar om een creatief idee gaat, maar toch...

Logo dat een eigen leven gaat leiden

Waar de ontwerpers naar op zoek zijn (en wat de gemeente waarschijnlijk aanspreekt) is 'activatie'. Dat het logo gebruikt wordt en een eigen leven gaat leiden. Liefst ten faveure van de gemeente. Maar zo eenvoudig is dat niet. Daar is eenvoud van vorm voor nodig. Zie het fantastische voorbeeld van Eindhoven en hoe zij hun merkstijl ontwikkeld hebben. Dát werkt. 

Mijn voornaamste vraag: hoe goed is hier eigenlijk over nagedacht in de Haarlemmermeer? Dat zou ik wel willen weten. De ontwerpers spreken in het persbericht over ‘een uitermate transparant proces waar burgers en bestuurders samen hebben besloten’.

Maar dat is natuurlijk allemaal kolder. Het enige waar de gemeente transparant over is, is over drie concepten voor een huisstijl. En een klein stukje van het proces, voor zover dat de gemeente goed uitkomt. Al het andere blijft onder tafel.

Hullen in stilzwijgen

Vragen over de gevolgde aanbestedingsprocedure, over de criteria die gesteld zijn aan de bureaus en over de briefing die de bureaus hebben gekregen worden niet beantwoord. Zijn de zes deelnemende bureaus betaald voor hun inspanningen? Op basis van welke criteria zijn drie van de zes bureaus afgevallen? Zijn de kosten voor het uitwerken en implementeren van de complete huisstijl in kaart gebracht? En is er op dat punt een vergelijk gemaakt tussen de deelnemende bureaus?

De gemeente hult zich, ook na herhaaldelijk verzoek tot beantwoording, in stilzwijgen. 'Zoals mede is overeengekomen met de deelnemende bureaus, geven wij lopende de procedure geen nadere en/of bedrijfsgevoelige informatie aan derden.' 

Nee, zo transparant is dit proces niet. Dit proces is bedoeld om straks te kunnen zeggen: het was een democratisch proces, de burger heeft gekozen. Maar met huisstijlontwikkeling heeft het niks te maken.