Populariseert het nieuws?

Een kolom van NRC-columnist Bas Heijne over die vermeende trivialisering was gisteren de aanleiding voor het debat ‘Geef ons feiten’ met vier hoofdredacteuren in het Mediapark in Hilversum.

Marcel Gelauff (NOS Nieuws), Philippe Remarque (de Volkskrant), Harm Taselaar (RTL Nieuws) en Peter Vandermeersch (NRC Handelsblad) vinden dat het allemaal erg meevalt. Ze doen het best goed, vinden ze zelf.

Bas Heijne: ‘Nieuwsmedia worstelen met onderwerpen die het populairst zijn. De neiging bestaat om in het kader van de toegankelijkheid op de hurken te gaan zitten.’ Dat is wat Bas Heijne stoort, en niet zozeer dat de serieuze media het nieuws over de scheiding van Sylvie en Rafael van der Vaart brengen. ‘Serieuze items worden getrivialiseerd.’

Fyra
‘De juiste toon is nog niet gevonden.’ Eigenlijk zou Heijne graag hiërarchie terug in het nieuws willen zien. Dus niet het zoveelste Fyra-item als opening van het Journaal (Heijne: ‘Eelco Bosch van Rosenthal twitterde terecht: “Grappig, je bent een paar jaar weggeweest en ineens rijdt elke Nederlander dagelijks van Amsterdam naar Brussel”.’) en pas daarna de inauguratie van Obama.

Marcel Gelauff, hoofdredacteur van NOS Nieuws schoot meteen in de verdediging en die houding bleek typisch voor de avond. Hij zag Heijnes probleem niet. ‘We doen niet aan het opleuken van nieuws! Bovendien, “de journalistiek” bestaat niet. Er zijn verschillende media.’
Een ander voorbeeld dat Heijne aanhaalde, is dat een item over de overspelige Amerikaanse generaal Petraeus in het NOS Journaal werd opgeleukt met een ‘shot’ van James Bond. Gelauff: ‘Nou, dat was maar een heel klein shotje.’

Geen taboe
Philippe Remarque, hoofdredacteur van de Volkskrant: ‘Ik ben juist blij dat er geen taboe meer ligt op het soort nieuws dat wij brengen. We weten nu, mede dankzij het internet, wat de mensen willen lezen. En we moeten ons best doen om het nieuws goed te brengen. Want als wij inhoud brengen die niet deugt, dan is het snel gedaan met de Volkskrant.’

Harm Taselaar van RTL Nieuws: ‘Zijn de kranten nog eigenlijk wel geschikt voor nieuws? Kijk maar naar de voorpagina’s van de zaterdagkranten, dat is geen nieuws.’
Remarque: ‘Nou, dat ligt aan je definitie van nieuws.’

Peter Vandermeersch, de hoofdredacteur van NRC Handelsblad ergert zich aan de toon van de kritiek en het feit dat die kritiek - de popularisering van het nieuws – onterecht is. ‘Waarom houden we ons niet bij de feiten? Waarom zeggen we dat het nieuws populariseert? Meten we dat? Weten we dat? Dát zouden we als journalisten eerst moeten doen, voordat we met kritiek komen.’

Nieuwe discussie?
Hij las voor uit het boek ‘Het succes van een kwaliteitskrant’. Al in 1954 was er discussie op de redactie over de popularisering van het nieuws. Er werd besloten, dat als het Nederlandse volk over ufo’s wilde weten, de krant over vliegende schotels moest schrijven.

Vandermeersch: ‘Dus, hoe nieuw is deze discussie?’

Harm Taselaar: ‘1954? Dan hebben jullie er wel lang over gedaan om het in te voeren.’

Fan van democratisering
Alle vier de hoofdredacteuren zijn een fan van de democratisering van het nieuws. Maar dat houdt niet in dat er meer opinie en minder nieuws in de kranten staat, zei Vandermeersch. ‘Laten we niet uitgaan van aannames, maar van feiten! Feit is dat er juist minder opinie in staat.’ Iemand uit de zaal gaf aan, dat kranten na het einde van de verzuiling inderdaad feitelijker zijn geworden.

Sneeuw
Geen van de hoofdredacteuren vond dat zijn medium te veel aandacht heeft besteed aan de sneeuw van de afgelopen weken. Mensen stonden vast vanwege de sneeuw, dus was het nieuws, aldus Taselaar.
NRC-columnist Heijne wierp nog tegen dat het vooral gaat om de mate van aandacht, maar hij sprak tegen dovemansoren.

Dat bleek ook toen de hoeveelheid aandacht voor de Elfstedentocht in de media werd aangekaart door iemand uit het publiek. Remarque: ‘Ja, er was wel veel aandacht voor de Elfstedentocht, maar dat vind ik niet zo erg.’ Het houdt de mensen tenslotte bezig, zegt hij.
Remarque zei later tegen iemand in de zaal, die zich beklaagde over het hoge hypegehalte in de nieuwsmedia: ‘Als je klaagt over hypes, dan kijk/luister je waarschijnlijk naar te veel media.’

Vandermeersch: ‘Waarom hebben we zoveel problemen met die nieuwsmix?’ Eigenlijk, meent hij, is er geen probleem. ‘Het gaat om en/en.’ NRC brengt luchtiger nieuws, maar dat gaat niet ten koste van de kwaliteit van artikelen over, zeg, Syrië. ‘We brengen het allebei.’

Marcel Gelauff van NOS Nieuws geeft aan dat het NOS Journaal een miljoenpubliek moet bereiken, en daar dus rekening mee moet houden in de items. Bas Heijne wierp tegen dat het helemaal niet moeilijk is om een grote doelgroep te bereiken. Hij zei dat hij precies weet hoe hij moet schrijven om bepaalde doelgroepen moet aanspreken, wat men wil horen. Maar dat vindt hij zijn taak niet.

Apekool
Taselaar van RTL Nieuws antwoordde dat het apekool is dat het makkelijk is om een grote doelgroep te bereiken. ‘We zullen nooit met een bepaalde item openen om een groot publiek te bereiken. Maar we willen het nieuws wel begrijpelijk maken!’

Het blijkt dat de hoofdredacteuren het heel moeilijk vinden om jongeren te bereiken. Taselaar: ‘Het lukt ons niet om jongeren onder de 20 te bereiken. Die consumeren nieuws anders en vooral mobiel.’ En daar heeft RTL nog geen oplossing voor. ‘Het is razend ingewikkeld.’

Als het internet ter sprake komt, zegt Marcel Gelauff dat de NOS nog altijd meer mensen via de tv bereikt, dan online. Taselaar ziet internet vooral als een medium waarop je zaken ‘rustig’ kunt uitleggen. En sociale media? Vandermeersch: ‘Je moet verslaggeving zeker niet aan sociale media overlaten, maar het is wel zo dat sociale media in sommige dingen beter zijn dan de krant. We moeten als krant kiezen in welke dossier ons vast willen bijten en daar goed in worden.’

Weinig zelfreflectie
Er was weinig zelfreflectie bij de hoofdredacteuren te bekennen. Ze vinden dat ze het alle vier best goed doen, en dat vinden ze ook van elkaar. Pas toen hen werd gevraagd waar ze wakker van liggen, werd het interessant. Vooral het antwoord van de NRC-hoofdredacteur. Peter Vandermeersch: ‘Ik lig er wakker van hoe we erin moeten blijven slagen om mensen te bereiken en of mensen bereid zullen blijven te betalen voor het nieuws dat we brengen, of dat nu op papier, op de iPad of online is. Het economische draagvlak moet behouden blijven.’ Hij maakt zich zorgen over de onderzoeksjournalistiek, daar gaat het niet goed mee. ‘Deze vorm van journalistiek staat bovenaan de voedselpiramide.’ Als dat wegvalt, valt de ondergrond van de journalistiek weg. ‘News is free, denken mensen. Maar zonder inkomsten is er geen geld en tijd meer voor onderzoeksjournalistiek.’

Philippe Remarque: ‘Er is geen gebrek aan nieuwsgierigheid onder journalisten, maar er is wel een tijd- en geldprobleem.’

Harm Taselaar van RTL Nieuws ligt wel eens wakker met de vraag: doen we ons werk wel goed genoeg? ‘Soms doen we het goed, maar soms ook niet. Laten we te veel dingen liggen. Te veel journalisten zijn lakse honden.’

Helaas is het vooral deze oneliner ‘journalisten zijn lakse honden’ van de RTL Nieuws-hoofdredacteur, die lijkt te zijn blijven hangen van de avond. De url is inmiddels geregistreerd.

Een teken des tijds?