Zoekmachines zijn zoek in het recht

De juridische wereld krijgt nu ook aandacht voor zoekmachines. Jurist Nico van Eijk promoveert op 17 juni op het onderwerp aan de UvA.

Volgens hem komt de geringe aandacht van juristen tot nu toe vooral doordat zoekmachines buiten de wetgeving voor de media- en telecommunicatiesector vallen. Definities die gehanteerd worden, sluiten zoekmachines uit.
Van Eijk bepleit echter meer juridische aandacht voor zoekmachines.

Hij wijst er in zijn oratie op dat internetgebruikers steeds afhankelijker zijn van zoekmachines om informatie te vinden. Tegelijkertijd zijn internetgebruikers vrijwel onbekend met de wijze waarop zoekmachines werken.

Zoekresultaten worden, volgens hem, gemanipuleerd door de aanbieders van zoekmachines, door de aanbieders van informatie en door hackers. 'Het opklimmen tot de bovenste plaats op de lijst met zoekresultaten is te koop of aanbieders van informatie maken gebruik van geavanceerde methoden om de zoekmachine te misleiden.'

Zogeheten Google bombs zijn voorbeelden van 'recreatief gebruik' waarbij de uitkomst van zoekacties wordt beïnvloed. Wie zoekt naar 'miserable failure' of 'raar kapsel' komt uit bij de cv's van George Bush en Jan Peter Balkenende.

Van Eijk zegt dat manipulatie van zoekresultaten door zoekmachines vrijwel onvermijdelijk is, omdat het bedrijfsmodel van zoekmachines gebaseerd is op reclame-inkomsten. Door manipulatie kunnen deze worden gemaximaliseerd.

In het recht zou dit betekenen dat de ontsluiting van informatie zelfstandige betekenis krijgt. Daarvoor is het nodig dat het klassieke onderscheid tussen media- en telecommunicatierecht komt te vervallen. Er dienen, volgens Van Eijk, nieuwe mogelijkheden te worden gecreëerd om de werkwijze van zoekmachines transparant te maken en om op te kunnen treden tegen excessen. Tegelijkertijd moet de overheid het aanbod en gebruik van onafhankelijke zoekmachines meer bevorderen.

De punten die de jurist aankaart zijn overigens wel actueel. Want onlangs kwamen enkele klanten van Checkit op het strafbankje van Google terecht. Lees de reactie van Paul Aelen van Checkit.