Voor kleine adverteerders is het niet altijd eenvoudig het juiste medium te vinden. Zeker omdat in de marge van de mediawereld bedrijven actief zijn die ondernemers hun kostbare reclamebudget ontfutselen door nota's te sturen voor media die amper een doelgroep bereiken. Vage stadsgidsen, digitale adresboeken en branche-websites die als advertentiefuik dienen: hun acquisitie-scams schrapen jaarlijks een slordige 400 miljoen euro reclamegeld uit de markt. Dat probleem wordt onderkend door instanties als de Kamer van Koophandel, het Nederlands Uitgevers Verbond, de BVA en zelfs de overheid.
Maar wie doet er wat aan?
Malafide advertentieverkopers geven het mediavak een slechte naam. Er zijn in Europa diverse clusters ontstaan van uitgevers, reclamestudio's en incassobureaus die grof verdienen aan misleiding en initimidatie. Typerend voor deze quasi-aquisiteurs is dat ze ondernemers in een overeenkomst lokken en vervolgens agressief uitmelken. Ze suggereren bijvoorbeeld dat er al eerder advertenties geplaatst zijn en vragen accoordering op een nieuwe print. Ze ontlokken een handtekening op een faxformulier waarmee de adverteerder aangeeft gèèn verlenging te willen - dat zich als een meerjarig contract ontpopt. Of ze sturen gewoon een rekening voor diensten waar nooit om gevraagd is: een spookfactuur.
Een ondernemer die het slachtoffer is geworden van een spookfactuur of de kostbare trukendoos van een acquisitiefraudeur zal ook kopschuw zijn voor bonafide reclameverkopers. Bovendien belandt zo'n adverteerder op een zogenaamde sukkellijst die door andere malafide colporteurs gebruikt wordt. Als ondernemer kan hij zich echter niet beroepen op het consumentenrecht (dat enige bescherming biedt tegen oplichtingspraktijken) maar moet hij zelf naar de rechter stappen om misleiding of wanprestatie aan te tonen. Voor de rechter is het vervolgens maar de vraag of er sprake is van bedrog (naar de letter van de wet), want waarom heeft die ondernemer niet zelf goed onderzocht of dat medium wel aan zijn eisen voldeed en de opzegging geen nieuw contract was?
Acquisitiefraude is een probleem op Europees niveau, zo erkent ook het Europese Parlement. Dat liet een rapport samenstellen door Civic Consulting uit Berlijn. De Nederlandse hoogleraar informatierecht Jan Kabel suggereert daarin ondermeer dat nationale overheden informatie-overdracht tussen ondernemers onderling en gecoördineerde actie van belanghebbenden kunnen bevorderen (paragraaf 6.1). Een voorbeeld is het Steunpunt Acquisitiefraude, dat informatie verzamelt over colportagepraktijken en dubieuze colporteurs.
Informatie verzamelen is prima, maar het is niet genoeg. In omringende landen komen overheid en ondernemersorganisaties in actie als dubieuze acquisiteurs het erg bont maken. Een voorbeeld is de Belgische ondernemersclub Unizo die honderden klachten verzameld heeft over de Internet Bedrijvengids van de Duitse colporteur Herbert Kerler, die eerder in Engeland al betrapt was op misleiding. Samen met de Belgische overheid heeft Unizo de dubieuze advertentieverkoper voor de rechter gedaagd die tot het oordeel kwam dat de acquisiteur zich schuldig maakte aan misleiding en intimiderende incasso. Kerler is in beroep gegaan.
Het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen in België richtte zijn pijlen op de van oorsprong Nederlandse acquisiteurs van de Faxgids. Colporteurs van deze uitgeverij benaderen vanuit vestigingen in Alkmaar, Arnhem, Nijmegen en Kleve ondernemers in België, Duitsland, Oostenrijk en Nederland met het verzoek om na te gaan of gepubliceerde gegevens correct zijn. Zo wordt de suggestie gewekt dat er al eerder van samenwerking sprake was en een handtekening ontfutseld, een klassieke truc van dubieuze advertentiewervers. Dat contact leidt volgens de uitgever tot een overeenkomst die al snel gevolgd wordt door nota's, aanmaningen en incassobrieven. Het NSZ raadt zelfstandigen die zich bedrogen voelen aan om tegen de factuur te protesteren en een schriftelijk klacht in te dienen bij de Dienst Controle en Bemiddeling van de FOD Economie in België, die op zijn beurt samenwerking kan zoeken met de Nederlandse autoriteiten.
Faxgids is onderdeel van een arsenaal aan uitgaven zoals ondermeer Adressennet en Uw-Adres.nl, die aangestuurd worden door een cluster van bedrijven: onder andere HT Selekt en Unipress in Alkmaar, Giga Tel Arnhem, Unitel Nijmegen en UPA Verlags-GmbH en Web2day in Kleve - zo is vastgesteld door Duitse onderzoekers. Dergelijk onderzoek wordt door dubieuze colporteurs uiteraard niet op prijs gesteld, vandaar dat zulke websites voortdurend aangevallen worden door hackers en aangeschreven door juristen die schadevergoedingen voor smaad verlangen. HT Selekt trok zijn klacht tegen de onderzoekers echter in toen deze bereid bleken om terug te vechten.
Dubieuze uitgevers reageren tamelijk agressief op negatieve publiciteit, omdat ze willen voorkomen dat potentiële klanten al te makkelijk kunnen nagaan dat ze het doelwit zijn van list en bedrog. Ook in Nederland worden regelmatig berichten van blogs, fora en zelfs gevestigde nieuwssites verwijderd na ontvangst van blafbrieven. Gevolg is dat de omvang van het probleem lastig in te schatten is en instellingen zoals het Steunpunt Acquisitiefraude moeite hebben om probleemclusters te onderzoeken. De sporen worden gewist, zelfs van het internet.
Neem bijvoorbeeld advocaat Pykstra uit Zwolle, die medio 2008 zijn ervaring met een uitgeversgroep uit Heerenveen deelde op het forum van TROS Radar. Het advocatenkantoor was benaderd voor een advertentie in Het Speelkwartiertje (puzzelblaadje dat twee keer per jaar een andere inhoud krijgt, oplage van ca duizend stuks), waarbij de acquisiteur slim gebruik maakte van een gekopieerde advertentie uit De Gemeentegids. Pykstra zocht lotgenoten die actie wilden ondernemen tegen deze uitgeverij. Inmiddels is het hele topic over nepadvertenties (512 reacties) echter van het openbare forum verwijderd en alleen nog maar via Google Cache toegankelijk.
Er verdwijnt meer van het openbare internet. Een onderwerp over het eerdergenoemde cluster rond de Faxgids en Uw-Adres werd begin vorig jaar onzichtbaar gemaakt op het ondernemersforum Higherlevel nadat de beheerder een advocatenbrief ontving waarin de berichtgeving als feitelijk onjuist, onrechtmatig en schadelijk voor Faxgids Nederland omschreven werd. De advocaat eiste namens de onderneming verwijdering: een zogenaamde blafbrief. Het forum Higherlevel is een initiatief van het Ministerie van EZ, maar de juristen daar durfden de degens niet te kruisen met de uitgeverij. De handel en wandel van HT Selekt werd onzichtbaar gemaakt op het forum.
Die weifelachtige houding van EZ zit de Projectgroep Acquisitiefraude van het Actieplan Veilig Ondernemen niet lekker. Het Steunpunt Acquisitiefraude SAF, VNO-NCW, MKB Nederland en het Uitgeversverbond NUV werken samen met de Ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken om acquisitiefraude tegen te gaan, maar het Ministerie van Economische Zaken houdt zich afzijdig. Het openbaar ministerie heeft afgelopen jaar een landelijk team van honderd opsporingsambtenaren opgeleid om financieel-economische fraude op te sporen, maar de minister van justitie zegt zich vooral op preventie te willen richten. Actieve bestrijding wordt grotendeels aan de marktpartijen zelf overgelaten.
MKB Nederland heeft daarom het Uitgeversverbond NUV overtuigd om mee te werken aan een opmerkelijk initiatief. Sinds dit najaar krijgen alle uitgevers waarover meer dan tien klachten geaccepteerd zijn bij het Steunpunt Acquisitiefraude een brief waarin de ondernemersorganisatie voor al haar leden oa stelt dat een bedriegelijk verkregen handtekening (of zelfs 'elke verkregen handtekening') niet meer geldt. MKB Nederland eist bovendien dat 'alle vermeldingen van leden direct van de website(s) of uit andersoortige bestanden moeten worden verwijderd'. Dat zal door de dubieuze uitgevers uiteraard betwist worden, maar MKB Nederland gaat haar leden vast steunen in rechtszaken die uit deze stellingname voortkomen. Nou nog afwachten of er ook een zwarte lijst van dubieuze uitgevers gepubliceerd wordt: 10 strikes and you're out!
Die dubieuze uitgevers op hun beurt zitten ook niet stil. We signaleerden al dat Faxgids Nederland/HT Selekt kritici met een rechtsgang dreigt, en ook andere clusters van dubieuze uitgevers zwaaien met juridische blafbrieven. De Uitgeversgroep in Heerenveen waarover advocaat Pykstra in Zwolle zich bij TROS Radar al verbaasde, richt thans zijn pijlen op een weblogger die de misleidende verkooppraktijken voor Het Speelkwartiertje aan de kaak stelde. De blogger heeft na een blafbrief de namen uit zijn blog verwijderd, maar nu verlangt De Uitgeversgroep in kort geding ook verwijdering van alle verwijzingen in Google.
Het is niet de eerste keer dat De Uitgeversgroep haar sporen wist. Het regionaal dagblad De Stentor van Wegener kreeg eerder met de toorn van deze onderneming te maken, toen de advertentiewerving voor Het Speelkwartiertje onder Zutphense ondernemers begin dit jaar als malafide beschreven werd. Een vergelijkbaar artikel over de werving voor Puzzel Plezier Magazine van Averna Uitgeverij (domein op internet geregistreerd door dezelfde ondernemer als De Uitgeversgroep) in de Stentor-bijlage De Ondernemer (Google Cache) werd ook offline gehaald.
Het Speelkwartiertje is echter nog lang niet over, want ook de andere zijde van de markt roert zich. Uitgeverij MMP die aangesloten is bij het Steunpunt Acquisitiefraude waarschuwt op zijn website tegen De Uitgeversgroep in Heerenveen, omdat deze onderneming deel uitmaakt van een cluster dat adreslijsten uitwisselt van adverteerders die voor dubieuze advertenties te benaderen zijn, zogenaamde sukkellijsten. MMP is uitgever van Kind & Ziekenhuis, het speel- en puzzelboek dat voor al die andere uitgevers als voorbeeld gebruiken. En elke keer als de acquisiteurs van De Uitgeversgroep weer een adreslijst afwerken, klimmmen boze ondernemers in de pen - zoals onlangs in Goor ( ander kritisch krantenartikel verwijderd van het internet).
Er begint bovendien meer jurisprudentie te komen over misleiding en wanprestatie door dubieuze uitgevers. Digi Com Media uit Winschoten heeft al enkele zaken verloren over faxen waarin de contractbepalingen in kleine lettertjes zijn verborgen. In de zaak tegen Henk de Jonge (uitgever van oa Business Info) kwam de rechter anderhalf jaar geleden tot conclusie dat er sprake was van bedrog. Deze acquisitiefraudeur ging failliet aan tegenclaims en werd veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf. Roma BV uit Hoogezand werd in 2008 veroordeeld voor misleidende acquisitite en het waardeloze karakter van een vermelding op Gemeenteregister.nl. Die website bestaat inmiddels niet meer. Interessant is bovendien dat de Orde van Advocaten steeds kritischer kijkt naar advocaten die zich lenen voor juridische intimidatie ten behoeve van dubieuze uitgevers. Dat zou in strijd met de eed zijn. Twee advocaten van het Groningse kantoor Tiebout zijn in 2008 berispt omdat zij het omstreden bedrijf Roma bijstonden in de incasso voor de website Gemeenteregister.
Voor de incassobureaus, deurwaarders en advocaten die zich laten inhuren door dubieuze uitgevers wordt de zwarte lijst van MKB Nederland nog spannend. Er is vast wel een jurist bereid om deze registratie aan te vechten, maar de rest loopt waarschijnlijk liever een straatje om. Dan worden er vervolgens minder blafbrieven verzonden naar bloggers en fora die kritiek op dubieuze acquisiteurs publiceren. Hoog tijd dat iemand een reviewsite begint over advertentiewervers. Krijgt Jan Kabel alsnog zijn gesuggereerde informatie-overdracht!
(wordt vast vervolgd)
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!