Eerlijk is eerlijk. Het idee kwam niet van Stichting Schone Kleren (SK) en ook niet van Mama Cash (MC). Het werd bedacht door communicatieprofs Ester Serrano en Susanne Kuiper. Maar SK en MC waren enthousiast en gezamenlijk werd het idee verder uitgewerkt: een heuse sweatshop – een ondermaats naaiatelier zoals je ze in Bangladesh en Vietnam hebt - achter in een kledingwinkeltje in de Kalverstraat.
Ongemakkelijk
Het idee is om een schokeffect te creëren, mensen met hun neus op de feiten te drukken, de ongemakkelijke waarheid tastbaar te maken, mensen in Nederland laten ervaren hoe de laaggeprijsde kleding die in diezelfde Kalverstraat te koop is, wordt gemaakt. De confrontatie is natuurlijk des te interessanter wanneer het winkelend publiek met boodschappentassen in de hand, oog in oog staat met de schaduwzijde van de mode-industrie. Serrano legt uit hoe het werkt: ‘Deze locatie, The Mad Rush, is een pop-up-shop. Mensen komen spontaan binnen, maar we hebben ook kraskaarten verspreid – altijd prijs – waarmee je een “fashion experience” wint. Mensen die binnenkomen zien dat er van alles maar één maat hangt en dan vertellen we ze dat dit samples zijn en dat de rest achterin hangt. Dan moeten ze die deur door.’
Naaiclubje
Fashionshoppers die de deur doorgaan komen in een klein kamertje waar het erg warm is. Vier naaisters zitten er achter hun Yuki-naaimachine. ‘Dat is een merk dat in die landen heel veel wordt gebruikt’, weet Serrano. In de sweatshop wordt gewerkt, niet gepraat. Mensen die binnenkomen, kunnen dan ook niet in gesprek gaan met de naaisters. Als ze toch iets vragen, dan krijgen ze een papiertje met de tekst ‘Silence please, I’m not allowed to talk’. Serrano: ‘De naaisters moeten hun concentratie vasthouden en als er misschien grapjassen binnenkomen, dan moet het duidelijk zijn dat het geen gezellig naaiclubje is. Het ís niet leuk hier.’
Zweet
Warm, zweetlucht, bedrukte sfeer, vrouwen die zwijgend zitten te werken. Wat voor reacties zal dat oproepen? Serrano: ‘We verwachten wel dat mensen echt schrikken en dat ze het niet leuk vinden.’ Lang zullen ze dan ook niet blijven hangen, denkt ze. De geconfronteerden lopen via een andere deur de sweatshop uit en komen dan in een ruimte waar de bedoeling duidelijk wordt. Middels filmpjes en teksten op de muur kunnen mensen zich informeren en kunnen ze lezen wat ze zélf kunnen doen aan het probleem.
Veiligheid
Het is duidelijk dat het project beoogt de wereld te verbeteren. Maar wat is nou het precieze, concrete doel? Dat legt Barbara Lotti van Mama Cash uit: ‘We willen een groter bewustzijn creëren in Nederland en een sneeuwbaleffect veroorzaken in de kledingindustrie. Dat moet leiden tot betere en veiligere arbeidsomstandigheden. We willen mensen stimuleren om vragen te stellen over de aankoop die ze hebben gedaan. Hoe zit het met de herkomst daarvan? Zijn de arbeidsomstandigheden wel in orde? De druk die daarvan uitgaat naar de kledingbedrijven, kan leiden tot structurele veranderingen.’
Favoriete merk
Of dat algemeen klinkt? Ja, wel een beetje. Tara Scally, woordvoerdster van Schone Kleren Campagne, legt uit wanneer het project wat haar betreft geslaagd is: ‘We zijn blij als er veel bezoekers komen deze week. En dat we daarmee veel consumenten bewust laten worden van de arbeidsomstandigheden in de kledingsector en dat ze ook weggaan met de handvatten die hier aan de muur hangen. We willen dat ze die gaan toepassen. We willen dus dat ze vragen gaan stellen aan hun favoriete merk, en op die manier beweging creëren. Dan zal de kledingsector echt wel mee moeten gaan.’ Zijn dat meetbare doelen? Scally: ‘We kunnen zien hoeveel bezoekers we krijgen en verder is het af te zien aan de beweging in de kledingsector zelf. Je ziet nu al steeds meer aandacht van bedrijven voor het onderwerp. Kijk, biologisch katoen is ook in de winkel komen te liggen omdat de klant erom vraagt. Diezelfde omslag willen we nu met arbeidsomstandigheden zien in de winkel.’
Talking Dress
Zijn er verder dingen die de consument zou moeten doen? Volgens Lotti kan het stellen van vragen aan kledingbedrijven ook online. ‘Een tweet kan zelfs al helpen. Het belangrijkste is dat de vraag gesteld wordt. Dat consumenten laten zien dat ze het belangrijk vinden. Los daarvan, stemmen doe je met je portemonnee. We geven ook aan dat consumenten bijvoorbeeld via Rank-a-brand en Talking Dress kunnen nagaan in hoeverre kledingmerken bezig zijn met arbeidsomstandigheden.’ Scally vult aan: ‘Dus check je merk. En besteed er aandacht aan op social media. En zegt het voort.’
Gesprekspartner
Een direct vervolg op ‘project sweatshop’ is er niet, zegt Lotti. ‘Maar het is onderdeel van het grote geheel waarbij we directe steun geven aan vrouwen in Zuid-Azië. Dat gebeurt doorlopend. Mama Cash geeft ze kernsubsidies. Van tevoren weten ze niet altijd of ze de straat op moeten om te demonstreren, achter gesloten deuren moeten onderhandelen, of naar de rechtbank moeten om achterstallig loon te laten uitbetalen. Het is dus een project van de lange adem, niet iets wat morgen opgelost is. Mama Cash staat in direct contact met vrouwengroepen in de productielanden. We zien al voorzichtige verbeteringen. Voorheen was men niet eens in staat om zich te organiseren. Omdat het niet mag, en ook door de hoge werkdruk en de lange uren die ze maken. Intussen zijn worden vrouwen steeds vaker geaccepteerd als gesprekspartner van de bedrijven.’
Over Schone Kleren Campagne
Stichting Schone Kleren Campagne zet zich ruim 25 jaar in voor goede arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie. Deze campagne heeft als doel het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en de positie van arbeiders in de wereldwijde kledingindustrie.
Over Mama Cash
Mama Cash is een internationaal vrouwenfonds en steunt wereldwijd moedige groepen die geleid worden door vrouwen, meiden en transgenders. De door ons gesteunde groepen staan vooraan in de strijd voor de rechten van degenen die door de maatschappij maar ook de meer mainstream fondsen meestal worden genegeerd of afgewezen.
